یکی از مباحث روشن و ضروری در کلام اسلامی مسئلة ختم نبوت است، به این معنا که بعد از پیامبر اسلام6 پیامبری مبعوث نخواهد شد. اما تبیین فلسفة این مسئله در کلام جدید شکل نوینی به خود گرفته است و برخی روشنفکران مسلمان با نگرش و پرسش های برآمده از مدرنیسم به تحلیلی مغایر با تحلیل سنتی به آن پرداخته اند. آنان با نگاهی متفاوت بر این باورند که بلوغ و رشد عقلی بشر یا پویایی علوم جدید موجب ختم نبوت است. ن...

میرچا الیاده (1907-1986م) یکی از مهم­ترین دین پژوهان و سرشناس­ترین محققان در زمینة اسطوره شناسی و نمادگرایی است. وی مجموعه آثار بدیعی پیرامون موضوعات دینی در زمینه هایی چون یوگا و آیین های شمنی، و ریخت شناسی و الگوهای عام تجربة دینی پدید آورد. افزون بر این، الیاده نظراتی دربارة امر مقدس و کارکرد خاص دین دارد. به باور او، کار خاص دین و شعائر دینی چیزی جز افزایش مواجهة آدمی با امر قدسی نیست. عملک...

ایمان­گرایی دیدگاهی است که براساس آن، آموزه­ها واعتقادات دینی موضوع ارزیابی عقلانی قرار نمی­گیرد؛ بلکه مستقل ومتمایز ازهرگونه نظام معرفتی به شمار می­آید.  ایمان­گرایی درجهان معاصر به دو صورت ظهور پیدا کرده است؛ ایمان­گرایی افراطی و معتدل. براساس ایمان­گرایی افراطی، ایمان نه تنها برتر وفراتر ازقلمرو عقل قرار دارد، بلکه میان آن دو هیچ نسبتی وجود ندارد. اما برطبق ایمان­گرایی معتدل ایمان منطق ومعقو...

قانون اساسی در هر کشوری مبتنی بر یک سلسله مبانی است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم طبیعتاً با توجه به یک سلسله مبانی فلسفی، کلامی، عرفانی وفقهی تنظیم گردیده است. مسلما مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی که تدوین کنندگان قانون اساسی ج . ا . ا بدان معتقد بوده و براساس آن، شالوده اصول این قانون را بنا نهاده­اند، وجه ممیز این قانون اساسی با قانون اساسی سایر کشورهاست. در این مقاله به...

نظریات مکتب تفکیک در باب معرفت دینی و چگونگی فهم متون وحیانی مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در بخش نخست مقاله ابتدا تفسیر پیشینیان مکتب تفکیک از عقل را توضیح می دهد سپس به مبنای تفسیر فوق اشاره کرده آن را مادی دانستن نفس و مجرد دانستن عقل معرفی می کند .در ادامه به پیامد این نظریه در ایجاد دو نوع معرفت بشری و وحیانی و تضاد آنها در منشأ، روش، قلمرو و نتایج می پردازد. توقف تلاش علمی و عملی برا...

شاید مهم ترین مسألۀ زبان دین، موضوع «معناداری، ارجاع، و شأن معرفت شناختی گزاره های دینی» است؛ به این معنی که آیا گزاره های دینی، به ویژه گزاره های مربوط به خداوند و ویژگی هایش، معنادار، ارجاع دهنده، و حکایت گر امور واقع هستند یا خیر؛ و آیا زبان دین، معرفت زاست یا غیرمعرفت زا؟ در پاسخ، می توان گفت با یک تقسیم بندی کلی، فیلسوفان دین به دو دیدگاه معتقدند: بنا به دیدگاه نخست، برگرفته از دیدگاه ویتگ...

مکتب تفکیک به کارگیری عقل و استدل های فلسفی را در فهم گزاره ها، مدعیات و باورهای دینی به طور جدی رد کرده است. پیروان این مکتب رهیافت عقل گرایانۀ فلسفی در باب فهم دین را کاملاً متضاد با دینداری و ایمان معرفی و معرفت صحیح دینی را به راه وحیانی منحصر می کنند. هدف این نوشتار بازخوانی روش تفکیکی و نقد و بررسی ادعاها و استدل های مربوط به آن است. این مقاله با روش کتابخانه ای و از طریق بررسی آثار مکتوب ...

چکیده اگرچه بالاترین سطح معرفت از انسان، معرفت فلسفی اوست، ولی انسان به عنوان یک واقعیت اجتماعی زمانی قابل درک تجربی است که معرفت فلسفی بتواند به سطح پارادایمی و پس از آن به سطح معرفت علمی نازل گردد. در این بین پارادایم، مجموعه گفتارهای منطقی است که در ارتباط بین‌الاذهانی اندیشمندانی مورد پذیرش جامعه علمی قرار می‌گیرد و به سؤالات اساسی درباره پیش‌فرض‌های هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، روش‌شناختی، ...

ذات گرایان، که به وجود هسته ی مشترک میان تجارب عرفانی پایبندند، به سه گروه عمده تقسیم می شوند: احساس گرایان،قایلان به تناظر تجربۀ حسی و عرفانی و طرفداران نظریۀ یافت اتحادی. در این میان، استیس و فورمن طرفدار اندیشه یافت اتحادی اند. مهم ترین مبحثی که استیس در ضمن آن به ماهیت تجربة عرفانی پرداخته است. مسئله هستۀ مشترک است که در آن به رصد ویژگی های مشترک تجارب عرفانی در سراسر جهان می پردازد. رویکرد...