در میان آفرینندگان آثار ادبی، خواجه شمس­الدین محمد حافظ شیرازی، جایگاه ویژه‌ای دارد. این تمایز و برجستگی در گرو عوامل متعددی است از جمله این‌که حافظ در پدیدآوردن آثارش، شگردهای هنری فراوانی را به‌کاربسته که بسیاری از آن­ها به رفتار و کارکرد وی با زبان و شیوه­ی واژه­گزینی و واژه­چینی او بر روی زنجیره­ی سخن مربوط است. حافظ­پژوهان بسیاری تمام تلاش خود را به کار بسته­اند تا خود را در جهان ذهن و زبا...

در میان آفرینندگان آثار ادبی، خواجه شمس­الدین محمد حافظ شیرازی، جایگاه ویژه ای دارد. این تمایز و برجستگی در گرو عوامل متعددی است از جمله این که حافظ در پدیدآوردن آثارش، شگردهای هنری فراوانی را به کاربسته که بسیاری از آن­ها به رفتار و کارکرد وی با زبان و شیوه­ی واژه­گزینی و واژه­چینی او بر روی زنجیره­ی سخن مربوط است. حافظ­پژوهان بسیاری تمام تلاش خود را به کار بسته­اند تا خود را در جهان ذهن و زبا...

در ابتدای این پژوهش، دیدگاه های مختلف در باره ی حافظ به صورت خلاصه نقل شده است؛ امّا ویژگی های شخصیّت حافظ به روایت خود حافظ، بحث اصلی این پایان نامه را تشکیل می دهد که در آن تمام گفته های حافظ در باره ی خود، ابتدا توصیف شده و سپس مورد تحلیل قرار گرفته است. توصیف شخصیّت حافظ از نگاه خود حافظ به پنج قسمت تقسیم بندی شده است که عبارتند از: احوال فردی و ویژگی های روحی و اخلاقی حافظ؛ شخصیّت عارفانه ی ح...

سخن در باب حافظ از جمله موضوعاتی است که همواره طرفداران و مشتاقانه خود را دارد و شاید کمتر تألیف و نوشته‌ای در این زمینه باشد که نقد و بررسی نشده باشد. کتاب ارزشمند بحرالفراسـﺔ اثر دانشمند افغان، عبیدالله خویشگی قصوری از آن شروح قابل توجه حافظ است که به جهت ناشناخته بودن نویسندة آن، کمتر مورد توجه حافظ شناسان و حافظ دوستان قرار گرفته است. در این مقاله، سعی شده تا شناختی اجمالی در باب این اثر و ...

برای ارزیابی جنبه های زیباشناختی و بررسی ویژگیهای صور خیال در این دیوان، ابتدا شواهد تمام انواع صورتهای خیالی استخراج شده بسامد کاربرد هر کدام از انواع مختلف صور خیال تعیین گردید، در بررسی های جلوه های هر کدام از آن صورتهای خیال انگیز در سروده های حافظ، ابتدا تعریفی از آنها مطابق آنچه که در میان علمای علم بیان خودمان مشهور است ارائه شده، برای باز کردن دیدگاههای جدید در این مباحث ، برخی از نظریه...

چکیده : شمس الدین محمد حافظ شیرازی بحق از بزرگان ادب فارسی است که دربار? او و اثر جاودانش تا به حال اندیشمندان و صاحب نظران ایرانی و خارجی بسیار سخن گفته اند. اینجانب در رسال? حاضر که تحت عنوان « تساهل و مدارا در دیوان حافظ » تهیه شده است به یکی از مسائل و موضوعات ارجمند دیوان حافظ - که اتفاقاً امروز از مباحث مهم علوم انسانی در جهان است - پرداخته ام. حافظ در زمانه اش با توجه به سخت گیری ها، ...

بعضی کاتبان نسخه های خطی دیوان حافظ و ازآن جمله کاتبان سده نهم هجری در امر کتابت به سبب شتاب کاری یا بی اهمیت دانستن نقطه درقالب کلمه، در قید نقطه در جای صحیح آن تسامح کرده اند یا آن را از قلم انداخته اند. برای مصحح دیوان حافظ به ویژه هنگام استناد به ضبط نسخه های خطی این اشکال پیش می آید که کلمه ای را که فرضاً نقطه حرف اول آن ساقط است نه می توان در ردیف نسخه هایی منظور کرد که در آن موضع یک فعل م...

بزرگترین مصیبت عصر حافظ که مردم گریبانگیر آن هستند ریاکاری و تزویـر در دیـن و عرفـان اسـت ونهادهای اجتماعی جامعه حافظ خود گرفتار این ریا و تزویر می باشند . نهادهایی مثل محتـسب، واعـظ، صـوفی،زاهد و شیخ و فقیه و مدرسه، پادشاه و قاضی . هر کدام به اندازه قدرتی که در جامعه از آن برخوردار هستند، ریا وتظاهر می ورزند و فسخ و فجور می کنند . حافظ با درایت و تیز بینی خاص خود همه اینان را در ترازوی نقد خـو...

اشعار مدحی یکی از موارد محل نزاع در غزلیات حافظ است. برخی محققان، مدیحه گویی این شاعر را منکر شده و ابیات مدحی را افزوده ی کاتبان شمرده اند. برخی نیز برای حفظ قداست شاعر، ابیات و غزل های مدحی وی را تأویل و توجیه کرده اند. بررسی دیدگاه های محققان و تطبیق آن با غزلیات حافظ، نشان می دهد سبب اصلی دیدگاه انکاری یا تأویلی به غزل های مدحی حافظ دو چیز است: تصور عدم انسجام در ساختار غزل و بی توجهی به مع...

هرچند گوته و حافظ شعـرایی هستند که دردوره های متفاوت و با فرهنگ های مختلف، یکی در غـرب و دیگری در شرق می زیسته اند، ولی به واسطۀ تشابهاتی در اوضاع زندگی خصوصی و اجتماعی روحیه ای چنان نزدیک به هم پیدا کردند که پس از گذشت سده ها، ازورای ترجمه ای نارسا و گاه غـلط، گوته به کمک نبوغ خود، باز به کنه کلام لسان الغیب، حافـظ، بهتر از همۀ هم عـصران خود وبهتراز بسیاری از هـم میهنان و هـمزبانان او پی برد و...