رشیدالدین وطواط یکی از دانشمندان بزرگ قرن ششم هجری و از ادبا و دانشمندان مشهور بلاغت در زبان عربی و فارسی است. تنها تصحیحی که از دیوان این شاعر صورت پذیرفته، تصحیح مرحوم سعید نفیسی است که در آذر ماه 1339 هجری در تهران به زیور چاپ آراسته شد. به دلیل متأخر بودن نسخ در دسترس مصحّح و عدم دسترسی به نسخه‌های قدیم‌تر، بسیاری از ابیات این دیوان، به ویژه ابیات عربی، با تحریفات و تصحیفات ضبط گردیده است. ن...

منظور از سنت های ادبی، مضامینی است مبتنی بر باورها، سلیقه ها، پیشنهاد، عواطف و احساسات یک قوم که در ادبیات آن، از نسلی به نسل دیگر می رسد و شاعران و نویسندگان به نحوی آنها را در آثار خود منعکس می کنند. به دلیل تکرار و تداوم این مضامین در آثار ادبی، می توان آنها را (سنت های ادبی) نامید. برای مثال در ادب فارسی می توان به این سنت ها اشاره کرد: بلبل، نماد عشق، و گل، نماد معشوق است. معشوق، سنگدل است...

با آنکه شمار آثار تصحیح شده هر روز رو به فزونی است، هنوز بخش عظیمی از آثار ادبی به صورت نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های مختلف در بوتۀ فراموشی است. دیوان نجیب جرفادقانی از جمله متونی است که برای اولین بار در بهار 1371 توسط احمد کرمی تصحیح شده و به چاپ رسیده است، ولیکن با دلایل فراوان، این متن نمی‌تواند دیوان مستند و منتقدانه‌ای از اشعار این شاعر باشد. بسیاری از ابیات این شاعر به گونه‌ای مح...

یکی از موضوعات مطرح در زمینه قرآن فلسفه نسخ های قرآنی است. سوال اصلی مطرح در این تحقیق این است که به چه علت نسخ رخ می دهد؟ یکی از خصوصیات شریعت اسلام را می توان سهله و سمحه بودن آن دانست. دین اسلام با عقل و فطرت بشری مطابق است، عقل و فطرت مخالف سختی احکام است. تشریع احکام در اسلام نیز بر این اساس است. نسخ احکام یکی از راه هایی بوده که سبب سهله و سمحه بودن شریعت شده است و سختی های احکامی که مر...

یکی از موضوعات اصلی نسخ و کتب خطی زندگی نامه ها است ، که بخشی از این زندگی نامه ها به افراد مذهبی اختصاص دارد که یکی از آن ها حضرت عبدالعظیم (ع) است . کتبی که در شرح زندگی حضرت عبدالعظیم نگاشته شده اند عبارتند از : رساله صاحب بن عباد به نام رساله فی فضل عبدالعظیم ، منتقلهالطالبیه تألیف ابواسماعیل ابراهیم بن عبدالله ، نسب نامه حضرت عبدالعظیم اثر احمد عمله خزانه دار ، امام زادگان شهر ری اثر محمد ...

نسخه‌های خطی گنجینه‌های ارزشمندی است که از جایگاه ویژه‌ای در معرفی و حفظ فرهنگ و تمدن هر کشوری برخوردار است؛ زیرا این نسخ به‌طور مستقیم نشان‌دهندۀ اندیشه و دیدگاه حاکم بر یک ملت و قوم در ابعاد مختلف است. یکی از این گنجینه‌ها نسخۀ خطی مجمع‌الشعرا اثر امیر رستم خوریانی متعلق به قرن نهم هجری است و شامل 25800 بیت از شعر شعرا بر اساس حروف الفباست و به‌صورت تک‌نسخه در کتابخانۀ مجلس به شمارۀ ...

نظام الدین استرآبادی از شاعران توانمد قرن نهم و دهم هجری است که شعرش از ابعادی چند اهمیت دارد، پیش‌تازی در تغییر سبک از عراقی به هندی و عنایت خاص به ادبیات شیعی، شعر او را در عهد خود کم‌نظیر ساخته است. دیوان نظام، نخستین بار در سال1391 از سوی کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی چاپ شد. نویسندگان مقاله با قیاس متن چاپ شده انتشارات مجلس شورای اسلامی با نسخه‌های مورد استفاده، نارسایی‌ها ...

از دیرباز تاکنون، حاصل مطالعات و اندیشه های دانشمندان گذشته به صورت مکتوب به ما رسیده است. یکی از راههای دستیابی به پیشینه فرهنگ هر جامعه نیز، تصیح و احیای متون مکتوب برجای مانده مربوط به آن می باشد. از جمله علوم مورد مطالعه، علم تفسیر قرآن است. این علم نیز دارای شمار زیادی منابع مکتوب و خطی بوده که به منظور فهم آنها، باید به تصحیح و تحقیق این منابع همت گماشت. از جمله نسخ خطی مربوط به این علم،...

عرفات‌العاشقین و عرصات‌العارفین از مهم‌ترین تذکره‌های ادبی کهن فارسی است و کامل‌ترین اثر در گونه خود به شمار می‌آید.از این کتاب ارجمند تا امروز دو چاپ روانه بازار شده که آخرین آن به مراتب علمی‌تر و صحیح‌تر از نخستین آن است.با این حال در این تذکره مفصل بواسطه نقصان نسخ و خراب‌کاری ناسخان و چنددستگی مصححان و دستیاران ایشان اشکالات متعددی وارد شده است.از آن‌جا که بخشی از این موارد در پیوند با روش‌...

تصحیح نسخ خطی که سند هویت ملی ایرانیان است یکی از وظایف خطیر ادب پژوهان است. برای آگاهی از نظرات دانشمندان و همچنین آثار استادان فرهیخته قرون گذشته و نشان دادن نوآوری ها و تحولات علمی آنها، این نسخ می بایست تصحیح و منتشر شود چراکه نسخه های خطی، میراث ملی ایرانند و باید در حوزه های مختلف احیا شوند. در اجرای این وظیفه به نقد و تصحیح نسخه ای خطی با عنوان «انیس العشاق» از شرف الدین رامی تبریزی پردا...