در کتب ملل و نحل و مصادر روایی،حدیثی از پیامبر(ص) مبنی بر تشتّت دیدگاه، میان امت­های یهود، نصارا و اسلام موسوم به«حدیث تفرقه» یاد می­شود. عرفای مسلمان همچون دیگر اندیشه­ورزان، با ژرف­بینی دراین روایت، ضمن تبیین و تحلیل، آن را دستمایه دیدگاه تأویل‌گرایانه و گاه مبتنی بر تسامح دینی یا به عبارتی «فرامذهب‌اندیشی» خود قرار داده‌اند. در این میان مولوی بلخی(604-672) در دیوان شمس وکتاب مثنوی به طرح دیدگ...

رفق و مدارات ( تساهل و تسامح) امری اخلاقی و تربیتی است، لذا در زمینه ها و عرصه های گوناگون زندگی فرد و جامعه مدخلیت دارد. اما اهمیت خاص این موضوع، بیشتر در بعد سیاسی و حکومتی است، و گرنه ضرورت اعمال آن در امور اخلاقی و فردی امری عیان و بی نیاز از بیان است. ضرورت به کارگیری تساهل و تسامح در بعد سیاسی و حکومتی است که از لحاظ تنوع و گونه گونی دیدگاه ها، نیازمند بحث و کنکاشی دقیق است و از آنجا که ا...

صاحب بن عبّاد، وزیر ایرانی و ادیب نامبردار عصر عباسی، از جمله افرادیست که تصویرش به عنوان شخصیّتی بیگانه، در شعر ابن نباتهسعدی و شریف رضی (شاعران عراقی دوره عباسی) انعکاس یافته است. در این مقاله تصویر شخصیّت صاحب، بر اساس مبانی مهم تصویرشناسی، در شعر این دو شاعر مورد بررسی قرارگرفته است. نتیجه تحقیق بیانگرآن است که تصویرسازی، به روش غیرمستقیم بینامتنی(از طریق نامه نگاری صاحب با ابن نباته و شریف) ص...

پیدایشانجمن سری اخوان‌الصفا یکی از رویدادهای مهم فکری و فرهنگی قرن چهارم هجری است که در تاریخ فلسفه اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد آن هم در شرایط سیاسی، اجتماعی و فکری قرن چهارم هجری که از یک سوء به واسطه ضعف سیاسی – مذهبی خلاقت که به ناتوانی نهاد خلافت در پاسخ‌گویی به چالش‌های فکری جامعه اسلامی انجامیده بود و از سوی دیگر ظهور علوم اوایل و فرهنگ یونانی در تقابل با اندیشه‌های اسلامی قرار گرفته بود و...

موقعیت جغرافیایی و شرایط خوب اقتصادی مصر سبب شد تا فاطمیان برای رسیدن به اهداف سیاسی و تحقق آرمان های خود، سال ها برای فتح مصر تلاش کنند . سرانجام خلیفه چهارم فاطمی المعز لدین الله توانست در سال 358هـ.ق توسط سردار صقلی جوهر بر مصر تسلط یابد و با توجه به وضعیت آشفته سیاسی، اقتصادی و نارضایتی مردم مصر ، آنجا را به راحتی فتح کند. در پی استقرار حکومت خلفای فاطمی وضعیت نابسامان ساکنین مصر به خصوص اه...

 صاحب‌بن عبّاد، وزیر ایرانی و ادیب نامبردار عصر عباسی، از جمله افرادیست که تصویرش به عنوان شخصیّتی بیگانه، در شعر ابن‌نباتهسعدی و شریف رضی‌ (شاعران عراقی دورة عباسی) انعکاس یافته است. در این مقاله تصویر شخصیّت صاحب، بر اساس مبانی مهم تصویرشناسی، در شعر این دو شاعر مورد بررسی قرارگرفته است. نتیجة تحقیق بیانگرآن است که تصویرسازی، به روش غیرمستقیم بینامتنی(از طریق نامه نگاری صاحب با ابن‌نباته و شریف)...

جریان شرق شناسی و اسلام شناسی در حوزه های دانشگاهی جهان،  پیوسته با واکنش های مختلفی از سوی شرق مواجه بوده است. برخی، محققین در این رشته ها را همکاران سیاسی دولت متبوع می دانند و در فعالیت های آنها به دنبال مقاصد استعماری و... هستند. عده ای شرق شناسان را معاند اسلام می دانند. در مقابل این آراء، بعضی شرق و غرب را از یکدیگر جدایی ناپذیر می دانند؛ آنه ماری شیمل در زمرة این دسته محسوب می شود. این م...

حکومت هخامنشیان در سال 550 ق م با سقوط دولت ماد به دست کورُش بزرگ تأسیس شد. از همان نخستین نبردی که به سقوط مادها منجر شد، اساسی ترین اصل سیاست خارجی و داخلی کورُش یعنی تسامح و مدارا پایه گذاری شد. پادشاهان بعدی کمابیش این سیاست را ادامه دادند. کمبوجیه، سیاست توسعة ارضی پیش گرفت و پس از تسخیر مصر همان سیاست ملایم پدرش را دنبال کرد. داریوش بزرگ سیاست تسامح و مدارای سَلَف خویش را به یک دکترین سیاسی ت...

نوشتار حاضر نقد مقاله على بن ابى طالب نوشته وگسیا وگلى یرى است که در دائرة المعارف اسلام به چاپ رسیده است. چهره اى که از على(ع) در این مقاله ترسیم شده، غیرواقعى و تحریف شده است. در تمام مقاله، سه محور اساسى درباره شخصیت سیاسى ـ مذهبى على(ع) مورد تأکید و توجه مؤلف قرار گرفته است: الف) على(ع) و خلفا; ب) على(ع) و مواجهه با مخالفان; ج) على(ع) و کفایت لازم سیاسى و اجتماعى براى حل مشکلات حکومت. در ...