مفهوم «گفتمان» در دو دهۀ اخیر به شدت مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه در این زمینه تعریف توافق شده ای وجود ندارد، به کارگیری آن، به ویژه به معنای یک فکر، اندیشه، سیاست، پاردایم و مانند آن که از ویژگی ایدئولوژیک و هژمونیک برخوردار باشد، در همۀ حوزه های علمی فراگیر شده است. روش های تحلیل گفتمان نیز اگرچه متعدد نیستند و از یک رویکرد کلان روش های کیفی برخوردارند، به دلیل اینکه درصددند گفتمان ها ر...

هدف: این مقاله روش تحلیل گفتمان انتقادی (که یکی از روشهای کیفی و تفسیری است) و کاربردهای محتمل آن در پژوهشهای علوم کتابداری و اطلاعرسانی و نیز، زمینههای استفاده و نقدهای مرتبط با این روش را بیان می کند. روش: مقالۀ حاضر از نوع تحلیلی است. در این نوع مقالات، نظریه یا روش خاصی گسترش مییابد، با شواهد نوینی استحکام بخشیده میشود، تبیینات دیگری مییابد، یا با تأمل و تردید یا انتقاد به آن توجه می...

تحلیل گفتمان از جمله شیوه های بررسی متن است که در طول حیات خود ابزار و روشهایش را گسترش داده و عمق بخشیده است. مطالعات ترجمه نیز پس از آنکه بررسیهای زبانشناختی صرف را جهت فهم فرایند ترجمه ناکافی دانست به شیوه های تحلیل متن و تحلیل گفتمان رو آورد. در مقاله حاضر ما دریافتی از تحلیل گفتمان را مبنا قرار داده ایم که ساختار تأویل پذیر متن و رویه های ارتباطی متن با فرامتن (جامعه، فرهنگ) را اصل می گیرد...

چکیده کاربرد پیکره در تحلیل گفتمان نوشتۀ پاول بیکر (2006) توسط انتشارات کانتینیوم (لندن و نیویورک) در 207 صفحه منتشر شده است. کتاب بر دو موضوع اصلی و ایجاد ارتباط بین آن ها متمرکز است: تحلیل گفتمان و زبان­شناسی پیکره­ای. تحلیل گفتمان که ماهیتی میان­رشته­ای دارد، در سال­های اخیر مورد توجه بسیاری از زبان­شناسان به ویژه پژوهشگران علاقه­مند به مباحث جامعه­شناسی زبان بوده است. پیکره زبانی مجموعه­ای ...

چکیده هزاران سال است که انسان با آرایش سردرگم کننده ای از واژگان و سخنانی رودروست که به طور هشیارانه یا نیمه هشیارانه از زبان مردمانی هجی می گردد که کمر به تبیین و قبولاندن خویشتن در نقش منادیان واقعیت و حقانیت بسته اند. عشق و نفرت، دوستی و دشمنی- پدیده هایی از این قبیل، که تا حدی ریشه در افکار و نگرشهای ریشه دواند? ایده ئولوژیکی بشر دارند، در گذر و قالب زبان نوشتار و یا گفتار مجسم گردیده ان...

مقالة حاضر به بررسی مقولة چندفرهنگ‌گراییدر امضاجمع‌کن (2002)، اثر برجستة زیدی اسمیت، می‌پردازد. نویسندگان در پیپاسخ به این پرسش بنیادی‌اند که آیا اثر زیدی اسمیت بازتابانندة گفتمان «چندفرهنگ‌گرایی»است یا آن را به‌نقد می‌گذارد؟ بدین منظور، دو مفهوم «هویت» و «فضا» در رمان امضاجمع‌کنبررسی شده است. چنین استدلال می‌شود که اثر اسمیت بر آن است تا «ضد- روایتی» باشدکه با نمایش درهم‌آمیختگی مرزهای نژادی، ...

تحلیل انتقادی گفتمان در سال های اخیر توجه بسیاری از تحلیل گران در رشــته های مخــتلف و به ویژه زبان شناسان را به خود جلب کرده اســت. ارتباطات روزمره یکی از مهمترین موضوعات مورد مطالعه در حـــوزه ی تـحلیل انتقادی گــفتمان است چرا که یکی از اهداف این رشته، شفاف سازی ارتــباطات از نظر قدرت و به طورکلی تحلیل روابط آشکار یـا پنهان قدرت در زبان و گفتمان است. اگرچه تا به حال، تحلیل انتــقادی گفتمان در...

انقلاب اسلامی ایران، یکی از بزرگترین وقایعی است که جوانب گوناگون حیات بشری را دگرگون ساخته است. یکی از معارف نابی که به واسطه انقلاب اسلامی، در عمل احیا گشت، نظریه ولایت فقیه بود. از دیگر سو و به واسطه اهمیت یافتن تربیت دینی بعد از انقلاب اسلامی در نظام آموزش و پرورش، کارنامه چندساله در این زمینه عدم توفیق نسبی آن را تایید می کند. از جمله علل این ناکامی را می توان بی توجهی به مبانی ایدئولوژیک و...

در این مقاله سعی بر آن است تا با مروری بر خاستگاه تحلیل گفتمان انتقادی و معرفی مکاتب نظری تأثیرگذار بر آن، به بیان اشتراکات و افتراقات رویکردهای غالب در آن پرداخته شود. هر رویکرد به لحاظ بنیان های نظری و ابزارهای تحلیل با دیگر رویکردها تفاوت هایی دارد؛ اما سه مفهوم انتقاد، قدرت و ایدئولوژی در تمامی رویکردها وجود دارد. دو نکتة قابل توجه در این مقاله به چشم می خورد؛ یکی تأکید بر میان رشته ای بودن...