عرفی شدن دین در دو گفتمان اسلام سیاسی وتجدد، دارای معانی متفاوتی است. تجدد در پی عرفی شدن دین است تا مفاهیم اساسی خود را در خارج از حوزه دین معنا دهی کند؛ اما اسلام گرایی در پی عرفی شدن است تا بر اساس تحولات وتغییرات ومقتضیات زمان ودر چارچوب اجتهاد، به مسائل ونیازها در دایره شریعت پاسخ دهد. در تاریخ معاصر ایران این دو گفتمان مبنای بسیاری از تحولات سیاسی ـ اجتماعی است وبرای تحلیل آنها باید با عص...

بررسی نحوه گذار از صورتهای نسبتا پایدار هویت جمعی به اشکال جدید هویت اجتماعی و جستجو درباره ارتباط میان قدرت سیاسی و تاسیس هویت ملی در ایران معاصر، موضوع رساله حاضر را تشکیل می دهد. فرض اصلی در پژوهش حاضر، این است که هویت ایرانی در دوران معاصر، خصوصا در عصر سلنت پهلوی اول، بر پایه ساختار قدرت جدید ساخته و پرداخته شد و تنها در پرتو قدرت دولت مطلقه رضا پهلوی بود که اجرای پروژه تجدد و هویت سازی مم...

پژوهش حاضر نگاهی گذرا به ویژگی ها و دگرگونی های مفهوم سیاسی، اجتماعی آزادی در عصر مشروطیت و اندیشمندان آن است، نهضت مشروطیت (1906م/1285ش) حرکتی مهم به شمار می رود که راه دگرگونی سیاسی و اجتماعی جامعه را به سمت و سویی جدا ، از دوره های پیش گشود. به دلیل اینکه اندیشه های مدرنیته وارد فضای گفتمان سنتی ایران می شود و ارزش ها و باورهای متفاوتی را مطرح می کند، مفهوم آزادی در عصر مشروطه با مفمهوم سنتی...

نحوه آشنایی ایرانیان با تئاتر غربی، همچون دیگر مقولات مدرن، در فضایی آشفته و همراه با شتابزدگی در فهم آن، صورت گرفت. به این معنا که نخستین کوشندگان فرهنگی و سیاسی ایران در سال های پایانیِ قرن 18 میلادی، به تبعِ شکست از روسیه به فکر اصلاحِ امور داخلی و گرته-برداری از تمدنِ غربی افتادند. ایشان در ابتدا تغییر را آسان می پنداشتند ولی در ادامه با میزان فراوانی از موارد اصلاحی برخورد کردند که رفع شان معض...

یکی از مهم ترین موضوعات اندیشه دکتر داوری، غرب و غرب زدگی و شرایط مواجهه و اخذ و اقتباس از غرب است. وی در نگاه کلی گرایانه خود غرب را دارای هویتی می داند که در مواجهه با آن نمی توان گزینشی عمل کرد و مثلاً چیزهایی را از آن اخذ کرد و چیزهای دیگری را طرد کرد. به نظر داوری غرب یا غربی شدن تقدیر جمعی ماست اما آن چه اهمیت دارد توجه به مبانی و اصول غرب در مواجهه با آن است. در مواجهه با این امر کلی بحث ...

این مقاله به بررسی شرایط امکانی پیدایی بی‏حجابی در ایران اختصاص دارد و درصدد است نشان دهد که در برآیند چه نیروها و مناسباتی، نخستین اقدام به بی‏حجابی در ایران ممکن شده است. برای رسیدن به این هدف، از جهت‏گیری فوکویی متکی بر روش دیرینه‏شناسی استفاده شده است. مقاله نشان می‏دهد که «بی‏حجابی» حکمی از احکام تجدد است که باید در مناقشة «تجدد بومی» و «تجدد غربی» در ایران فهمیده شود. از‌این‌رو، برخلاف تص...

چکیده رمان نفرین زمین داستان نزاع تجدد با سنت و روشنفکر با حکومت و سند شکست روشنفکر و سنت است.آل‌احمد این رمان را برای ایفای رسالت روشنفکری که برای خود قایل بود، نوشته است. وی در این رمان به بهانة نقد اصلاحات ارضی، با تجدد و دین‌سازی در برخی محافل فکری و سیاسی، و با اقتصاد بورژوایی مخالفت می‌کند. بدین جهت رمان در برخی قسمت‌ها به یک بیانیة سیاسی تبدیل می‌شود. گاهی نیز واقعیت‌ها مغفول می‌مانند چ...

چکیده انقلاب اسلامی حرکتی عظیم در زمینه و زمانه تجدد است. امام خمینی1 هرچند هرگز به صورت منسجم و در یکجا سخن نگفته است، اما راهی را که ایشان در مقابل تمدن غرب گشود، فارغ از جدال با تجدد نبود. مسأله اصلی این تحقیق، کیفیت این راه و نتیجه آن - تمدن اسلامی - است. برای حصول این فهم، در این پژوهش تلاش شده که عمیق ترین معنای تجدد و الزامات آن بررسی شود در این معنا از تجدد، متافیزیک ریشه همه چیز است ...

تجددگرائی به عنوان بزرگترین تحول بشر اروپائی در چند صد سال اخیر، در تمام عرصه های فکری وعملی زندگی انسان اروپائی جریان دارد. در حقوق، این بینش دستگاه سازماندهی جدیدی را برای انتظام جامعه تشکیل می دهد که اصطلاحا «حقوق مدرن» نامیده می شود. این مدل حقوقی بر پایه مبانی نظری اندیشه تجدد شکل گرفته و بافت عینی آن چیزی بیش از انعکاس مبانی نظری آن نیست. عناصرِ عینیِ مولفِ این مدل حقوقی دارای ارتباط ارگانیک...

نسبت دین و تجدد یکی از موضوع های مهم عرصه دین­پژوهی است. از مهم ترین نظریاتی که در این زمینه مطرح شده، نظریه عقلانیت و معنویت مصطفی ملکیان است. این نظریه با محوریت بخشیدن به مؤلفه­های اجتناب ناپذیر تجدد به مواجهه با دین سنتی می­رود و ضمن مقایسه این مؤلفه ها با ویژگی های اصلی دین سنتی، حکم به تعارض میان این دو کرده، فهم سنتی از دین در جهان مدرن را، کارآمد نمی­داند. در جنبه ایجابی، این نظریه، فهم...