با وجود آنکه مولوی پرورده ی دوران آشوب زده ای چون دوران مغول است، تحت تأثیر تعالیم پدرش، بهاء ولد، و استادش، محقق ترمذی، و به ویژه شمس تبریزی، با سلوک در تصوّف بسطی و عرفان عاشقانه، شادی و طرب را درون خود جاری ساخت و در غزلیّات شمس بازتاب داد. با مطالعه و بررسی عوامل شادی در غزلیّات وی، روشن می شود که نوع شادی او انفسی و درونی است. او بر عشق، معشوق، رهایی از خود و وصال، بیش از سایر عوامل تأکید دار...

خلوت یکی از مراحل سیروسلوک در عرفان عملی است که دارای دو جنبه ظاهری و باطنی است. جنبه ظاهری آن انقطاع از غیر با شروط خاص با هدف تزکیّة نفس است؛ اما جنبه باطنی و حقیقت آن، جمعیت خاطر، تداوم مراقبت، استمرار ذکر، ترک علایق و در نهایت، بندگی خداوند است. این مرحله از سیر معنوی، آداب و شروطی دارد و فواید و آثاری بر آن مترتب است. خلوت از ارکان اساسی سلوک به شمار می‏آید و همواره رهبران طریقت پیروان خود ...

  هدف نهایی آفرینش،عبودیت و بندگی حق تعالی و در واقع،بهترین حالت بنده مومن و نقطه اوج و کمال انسانیت اوست،به ویژه اگر با ادب و توجه به معانی و اسرار و حقایق عبادات آراسته گردد،چرا که موجب طراوت و تازگی ایمان،روشنی و صفای قلب،نزول رحمت الهی و رسیدن به بالاترین مراتب قرب و سعادت وکمال انسانی میگردد.این مقاله بر آن است که با الهام از دیدگاه مولانا و با تکیه بر مثنوی معنوی او،به روش توصیفی و با اس...

نویسندگان و شاعران عارف‌مسلک در مواجهه با قرآن و حدیث، نگاهی تأویلی داشته‌‌اند؛ برای نمونه، از نگاه عطار، آدم با بندگی خود مایۀ زینت هستی می‌شود و ابلیس مظهر قهر الهی. ازاین‌رو، یکی از موضوعات برجسته در آثار او تأویل‌هایی است که در خصوص «آفرینش آدم و هبوط او از بهشت» و «تمرد ابلیس و سقوطش از مقامی ارجمند» ارائه کرده است. در این پژوهش بر آن هستیم که بر پایۀ نظریۀ هرمنوتیک (hermeneutic) و با روش ...

بررسی تطبیقی دیوارنگارههای دو ساختمان همعصر از دوره قاجار میتواند دانش فنی و هنری ما را ارتقاء دهد و دیدگاه هنرمندان پیشین را تا حدی آشکار سازد. دیوارنگاری در ایران تجربه دیرپایی را پشتوانه خود دارد. این تجربهها همآهنگ با فضاسازی مورد نظر در معماری ایرانی تکامل و پیشرفت کرده است. نتیجه این روند، اصولی را در دیوارنگاری ایجاد کرده تا نقشها و موضوعهای همسنخ را بتوان بر بدنه معماری نگاشت و آنها را...

با بررسی ریشه‌شناختی واژه نماز در ایران و تاریخ کاربرد آن می‌توان به اهمیت این فریضه به عنوان فعلی عبادی در میان ایرانیان پی برد. واژه نماز در اصل از ریشه هندو اروپایی nem به معنای تعظیم‌کردن آمده است. نماز در اوستا به صورت اسم خنثی از ماده nəmah که در اصل از اسم خنثی námas در سنسکریت به معنای تعظیم، کرنش گرفته شده که همراه با ریشه kṛi فعل نماز کردن در مفهوم سر تعظیم فرودآوردن، احترام کردن است....

قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان، است این کتاب دارای شبکه‌ای از واژگان است که در دو محور هم‌نشینی و جانشینی باهم در ارتباط هستند. می‌توان این نظام واژگانی را به میدان‌های معنی شناختی متشکل از چندین اصطلاح کلیدی تقسیم کرد که هر یک از آن میدان‌ها، دارای یک کانون معنایی باشد. در این مقاله سعی شده است معنای عبارت صراط مستقیم ارائه گردد و رابطه این‌همانی این عبارت به‌عنوان یک عبارت کلیدی و کانون معنای...

با بررسی ریشه‌شناختی واژه نماز در ایران و تاریخ کاربرد آن می‌توان به اهمیت این فریضه به عنوان فعلی عبادی در میان ایرانیان پی برد. واژه نماز در اصل از ریشه هندو اروپایی nem به معنای تعظیم‌کردن آمده است. نماز در اوستا به صورت اسم خنثی از ماده nəmah که در اصل از اسم خنثی námas در سنسکریت به معنای تعظیم، کرنش گرفته شده که همراه با ریشه kṛi فعل نماز کردن در مفهوم سر تعظیم فرودآوردن، احترام کردن است....

یکی از مخرب‌ترین امراض نفسانی انسان رذیلت حسد است.حسادت این پتانسیل را دارد که مقام عبودیت و بندگی انسان را نابود کند همچنان‌که با موجودی به نام ابلیس چنین کرد. در مکتب اسلام، یکی از اهداف تربیتی قرآن کریم به اقتضا فرمایش الهی «وَ شِفَاءٌ لِمَا فِی الصُّدُور‌ِ» درمان بیماری‌های نفسانی انسان است. قرآن کریم حول محور توحید و عبودیت الگویی از درمانگری نفس در بیماری‌هایی همچون حسد را ارائه می‌دهد. معرفت افزایی...

تفکّر مرحوم حکیم الهی قمشه­ای مبنای الهی و توحیدی دارد؛ بندگی، خلوص، عشق و عرفان، اعتقاد به اصول اخلاقی و سیر و سلوک معنوی شاعر، ویژگی­های روح تابناکی است که از سرچشمه­های زلال شعر او جاری است. دیوان اشعار الهی، مجموعه­ای عرفانی، ذوقی و هنرمندانه است که علاوه بر غزل، از قالب­ قصیده نیز برای بیان مضامین غنایی و عرفانی بهره جسته و جنبه­های عرفان نظری و عملی را با شیواترین بیان، ارائه کرده است؛ در ...