کلام اجتماعی از حوزه‌های مطالعاتی اندیشه اجتماعی اسلام و شاخه‌ای از الهیات اجتماعی اسلامی است که به تبیین و دفاع از آموزه‌های ایمانی و دیدگاه‌های دینی درباب مسائل اجتماعی می‌پردازد. مهم‌ترین اصول روش‌شناختیِ کلام اجتماعی عبارتند از: سنجش اعتبار تاریخی، واقع‌گرایی و معناداری، اعتبار هرمونیتیکی، روشمندی اجتهاد و استنباط معارف. در مقابل، اصول روش‌شناختی جامعه‌شناسی دین در فهم موضوع و دستیابی به غای...

رساله حاضر با عنوان «مقایسه اندیشه توحید در ادیان ابراهیمی» در صدد تبیین جایگاه توحید در ادیان ابراهیمی و مقایسه آن برآمده است. در این راستا به مهم ترین مباحث الهیاتی و توحیدی در ادیان یهود، مسیح و اسلام و از جمله توحید در عهدین و به خصوص به مسأله تثلیت و نیز به مقایسه اشتراکات و اختلافات توحید پرداخته است. رساله موجود برای نیل به اهدافش در ضمن پنج فصل ارایه گردیده است. فصل اول به کلیات و مف...

در این مقاله به نقش اساسی نظریه حسن و قبح عقلی در اثبات بسیاری از دعاوی الهیات و کلام از دیدگاه علامه شعرانی می‌پردازیم. پس از توضیح دلایل شعرانی در قبول نظریه حسن و قبح عقلی به موارد استفاده از آن در آثار ایشان اشاره شده است. چگونگی اثبات ضرورت دین، توضیح انواع نیازهای آدمی به دین و انتظار بشر از دین براساس نظریه حسن و قبح عقلی بیان شده است. 

این نوشتار، ترجمه کتاب الالهیات تألیف آیت الله جعفر سبحانی به زبان آذری است، که در آن تمام مباحث مربوط به توحید و خداشناسی، یعنی دو باب از هفت باب کتاب مذکور ترجمه شده است. باب اوّل به بحث درباره توحید در ذات می پردازد. این باب، سه فصل را در بر می گیرد. فصل اوّل به بررسی ضرورت بحث از وجود خداوند اختصاص دارد و ادلّه ای مبنی بر ضرورت توحید، عَرضه و اثبات می گردد. نگارنده نخست دلیل های عقلی و سپس نَقلی...

شکل گیری مکتب علمی اصفهان نقطه عطف در تاریخ اندیشه کلامی شیعه عصر صفوی است و در کنار پیدایش حکمت متعالیه ، کلام اسلامی جایگاه ممتازی یافت و زمینه رشد و گسترش مباحث کلامی شیعه را در غالب سه رویکرد فراهم آورد. «کلام فلسفی» در مکتب اصفهان، بر رویکردهای دیگر کلامی ، تقدم زمانی داشت و اوج آن در آثار و آراء فیاض لاهیجی تبلور یافت و این شاگرد برجسته صدرا، به نوعی تحت تأثیر اندیشه مشاء ، آثار کلامی خود...

فلسفه روایت عام و فراگیر درباره وحدت و ثبات، و کثرت و تغییر در عالم و ذهن انسان است. ارسطو، ابن سینا و توماس آکوئینی به تبیین آن در موضوع مابعدالطبیعه پرداختند. اگرچه به نظر می رسد که هر سه متفکر موضوع مابعدالطبیعه را موجود بماهو موجود دانسته اند، اما معنا و سپهر موجود نزدشان متفاوت است. ارسطو در موضوع مابعدالطبیعه وحدت و ثبات را در سه حوزه دیده است؛ به عنوان حکمت در چهار علت طبیعی، به عنوان فل...

از مسائل مورد بحث در فلسفه و کلام اسلامی، شناخت ذات و صفات خداوند است. برای پی بردن به این شناخت، مکاتب و دیدگاه¬های مختلفی به وجود آمده¬اند. از جمله مکاتبی که در این موضوع صاحب¬نظر می¬باشد، مکتب ملاصدرای شیرازی است که مکتبی جامع از فلسفه، کلام و عرفان است، همچنین از گروه متکلمان مکاتب اشاعره، معتزله و امامیه می¬باشد. در این تحقیق با روش تحلیل اسنادی به بررسی اقوال متکلمان صاحب نظر در این موضوع...

نوشتار حاضر، مقاله خانم زابینه اشمیتکه با عنوان «علامه حلی و کلام شیعی – معتزلی» را مورد بررسی قرار داده است. این محققِ مطالعات اسلامی در پی آن بوده است که با تحلیل اندیشه‌های کلامی علامه حلی و مقایسه آن با آرای ابوالحسین بصری، پیروی علامه را از ابوالحسین اثبات کند. در فرایند اثبات این نظریه کلام شیعه را کلاً فاقد استقلال قلمداد کرده، آن را جز در مبحث امامت تابع کلام معتزله می‌بیند. اما نگارش حاض...