«روضه الانوار عباسی» یکی از برجسته ترین آثار اخلاقی است که در زمینة حکمت عملی و در ادامة سنت سیاست نامه نویسی فارسی در زمان شاه عباس دوم تالیف شده است. صاحب این اثر ملا محمد باقر سبزواری(م.1090ه.ق)، امام جمعه و شیخ الاسلام بزرگ عهد صفوی است که اثر خود را در تداوم سلسله تاریخی آثار به وجود آمده در زمینة حکمت عملی مدون کرده است."سیاست مدن" به عنوان بخشی از حکمت عملی و البته در انطباق با شریعت اسل...

نظام فکری اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی در مؤلفه‌هایی چون راستی و راستگویی، پیوستگی دین و سیاست، السلطان ظل الله، حفظ نظام طبقاتی، رحمت الهی،‌ دروغ و جایگاه پادشاه و...‌ تبلور و تداوم یافت. متون عربی- اسلامی، مزدایی و پهلوی نیز در انتقال و گسترش اندیشه‌های ایرانشهری مؤثر بوده‌اند و تصویری کلی از مفردات اندیشه‌های ایرانشهری به دست دادند. کتبی مانند «ادب ‌الکبیر و ادب‌ الصغیر» نوشته ابن مقفع...

یکی از نکات چشمگیر در منابع تاریخ اسلام، آمار و ارقام فراوان در زمینه‌های گوناگون است. این آمار موضوعات زیادی، مانند شمارگان سپاهیان، تلفات انسانی و مالی جنگ‌ها و درگیری‌ها، خسارت‌های ناشی از حوادث طبیعی، اعم از سیل، زلزله و بیماری‌های فراگیر و نیز اموال، درآمدها، هزینه‌ها و دارایی‌های حکومت‌ها و افراد را در برمی‌گیرد. با توجه به فقدان آمارگیری و عدم امکان سرشماری دقیق در قرون نخستین اسلامی و ...

سیاست¬نامه یا سیر الملوک کتابی است که خواجه نظام الملک توسی در قرن پنجم هجری قمری به روش پند و اندرز و همراه با نمونه¬های تاریخی در جهت آموزش شیوه مطلوب کشورداری به پادشاه وقت و دیگر پادشاهان تألیف کرده است. از آنجا که نظام الملک سال¬های متمادی در وزارت در جایگاه مدیری توانا فعالیّت داشته است، نظرات، تجربیّات و اندیشه های او با نظریّه های دانش نوین مدیریّت هم¬خوانی بسیاری دارد و ردّ پای بسیاری از اص...

میرسیدعلی همدانی یکی از عرفای بزرگ جهان اسلام است که در آثارش به اندیشه های اولیاء الله و نمایندگان تصوف اشاره داشته و در تبیین و تفسیر مسائل گوناگون، به آثار و افکار این بزرگان توجه بسیار کرده است. در این مقاله کوشیده ایم با مبنا قرار دادن برخی از آثار میرسیدعلی، ازجمله رسالۀ «فتوتیه» و «عقلیه»، ذخیره الملوک، مثنوی هفت وادی و... نمونه هایی از این اثرپذیری را ذکر کنیم. این اشارات در موارد گوناگ...

یحمل عبدالکریم الکرمی الملقب بأبی سلمی من تاریخ الشعر الفلسطینی المقاوم مکانة بارزة، فقد عاصر عدة أجیال قبل النکبة الفلسطینیة وبعدها وکان فی طلیعة الشعراء الواقفین مع الشعب الفلسطینی فی نضاله، فی زمن کان فیه الشعراء یدبجون القصائد الطوال فی مدح الملوک والأمراء. وکان شعر عبدالکریم الکرمی صوت شعبه ولسان أمته، وکان له دور فاعل فی مقاومة الاستعمار والصهیونیة منذ نکبة بلاده بالانتداب البریطانی، فک...

یکی از مظاهر تمدن نزد هر ملتی، جشن هاست. ایرانیان در دوران باستان، جشن های دینی متعددی داشتند. با فراگیری اسلام در میان ایرانیان، برخی از جشن های گذشته فراموش شد و بعضی به حیات خود ادامه داد. عباسیان که به شدت متأثر از فرهنگ ایرانی بودند در کنار اعیاد اسلامی به جشن های گذشتة ایرانیان مانند مهرگان و نوروز نیز توجه داشتند. تأثیر خلافت عباسی از آداب الملوک ایرانی و نفوذ خاندان های معروف ایرانی چون...

تاریخ­طبری از متقدم­ترین تواریخ عمومی است که به شیوه حدیثی- خبری تدوین شده­است. بدین معنی که نویسنده در نقلِ گزارشهای تاریخی، سلسله اسناد و راویان اخبار را ذکر کرده­است. عدم توجه طبری به روایات موثق و گزارش­های تاریخی معتبر و مستند، عاملی بوده که برخی از روایات این اثر از اعتبار یکسانی برخوردار نباشد؛ چنانکه گاهی روایات متضاد و متناقض در کنار هم نقل شده­است. پژوهش حاضر واکاوی تعیین وثاقت و عدم و...

از ویژگی‌های تاریخنگاری دوره سلجوقی، جمع میان کلام اشعری و حکمت عملی ایرانیان پیش از اسلام است. از سویی احیای اندیشه سیاسی ایرانشهری و تبیین آن به عنوان الگوی عملی سلاطین در دوره سلجوقی در کتاب‌های سیر الملوک و متون تاریخی تجلی یافت. از سوی دیگر نفوذ کلام اشعری در ایران با آغاز وزارت نظام الملک، به اوج رسید و نوشته اغلب مورخان این دوره را متأثر نمود. مقاله حاضر در صدد پاسخگویی به این مسائل است ...

شاهنامۀ فردوسی را به سبب تنوع مقولاتِ تعلیم‌بخشی، قدرت و غنای مباحث تعلیمی و اشکالِ گوناگونِ تعلیمِ گسترده در لایه‌های پیدا و پنهانِ متن، اگر در زمرۀ ادبیات تعلیمی به شمار آوریم، راه اغراق نپیموده‌ایم. شاهنامه پرحجم‌ترین و قدیمی‌ترین میراث‌بَرِ اندرزنامه‌های ایران باستان در بابِ سلوکِ ملوک است و به چند معنا پایه‌گذار تعلیم پادشاهان، ترغیب آنان به نیکوروشی و تحصیل نیک‌نامی و تحذیرشان از...