شاهنامه در جهان بینی فکری ایرانی، جایگاهی رفیع و انکارناشدنی دارد؛اثریکه تاثیر آن نه تنها در آثار حماسی کاملاً مشهود و آشکار است، بلکه تاثیری شگرف و انکارناپذیر در متون غیرحماسی، بالاخص آثار عرفانی، دارد و از این روست که عدّه ای، شاهنامه را آبشخور عرفان نیز دانسته اند. لذا الهام بخشی شاهنامه در تداعی معانی عرفانی و رمزی، غالب عرفای ایرانی را بر آن داشتهتا در موقعیت های خاص از اشعار فردوسی و اندیش...

میرزا محمّد علی مصاحبی متخلّص به «عبرت» از شاعران قرن سیزدهم درسال1283ه.ق در اصفهان به دنیا آمد و در سال 1321ه.ش در تهران درگذشت. از حاصل تحصیلات او می توان گفت که با صرف و نحو عربی کاملاً آشنایی داشته است. وی معانی، بدیع، منطق و فلسفه را نزد علامه محمد کاشانی فرا گرفت و به متن و فهم قرآن احاط? کامل داشت. او همچنین، خطّی نیک داشته است و از آن برای بازنویسی دیوان شعرای بزرگ استفاده کرده است. عبرت...

در اواخر قرن نوزدهم، کلمه ی آیه به اشعار طولانی اطلاق می شد. منظور از این نوع، نوشته ای منظوم است که در نگاه اول بیشتر به نوشته ای منثور می ماند. با الهام از تورات، انجیل و قرآن، شعرای آن دوره به منظور بیان آزادانه ی مفاهیم عرفانی و احساسات درونی خویش، اشعار خود را بدون وزن و قافیه می سروده اند. در قرن بیستم نیز دو شاعر مذهبی فرانسوی به نامهای پل کلودل و شارل پگی، برای بیان احوالات درونی و اندی...

یونس­ امره (720-638 ه.ق)، شاعر ترک­زبان که جوانی‌اش، مقارن پیری مولانا بوده، از جملۀ شاعران و متصوفانی است که سخت تحت تأثیر عقاید، افکار و اشعار مولانا بوده و با تأثیرپذیری از وی، آثاری در عرفان و تصوف زبان ترکی به جای گذاشته که ضمن تقریر مجدد افکار ایشان، باب تازه‌ای در عرفان و تصوف ترکیه گشوده­است. او، به تبعیت از مولانا، با بهره‌گیری از فرهنگ عمیق کشور خود و ترکیب آن با مفاهیم عمیق اسلامی – ...

کلیم همدانی شاعر پرآوازۀ سبک هندی (اصفهانی) است که در سدۀ یازدهم هجری در عصر صفوی می‌زیست. وی به سبب سرودن غزل‌هایی شیوا شهرتی خاص یافته است. شیوۀ خاصّ او مضمون بندی است و نیروی تخیّل وی در اوج است. وی از هر چیز ساده و گذرا در قالب موتیف، تصویری ناب می‌آفریند و به راستی، موتیف‌ها مرکز ثقل خیال او هستند. گزینش ماهرانۀ موتیف‌ها و ترکیب استادانۀ تصویرها که به آفرینش مضمون‌هایی نغز می‌انجامد از شاخصه...

عالم عرفان، عالم وحدت و یکرنگی است. صائب با اصل وحدت بخش عرفانی همة پدیده‌های هستی را با همة تناقض‌ها و اضدادش به زیبایی در کنار هم می‌نهد و کیفیت و حالت آن ها را در زندگی روزمرة بشر به صورت زنده و نمادین بیان می‌کند. صائب در اشعار خود با به کارگیری نمادهای عرفانی و واژگان فنی صوفیه، صور خیال شاعرانه و مفاهیم ذهن گرایانة خود را به شکل هنری بیان می‌دارد. در حقیقت موضوع عرفان در شیوة شاعری او اصل...

نظریه ذره حاصل تحقیقات فیلسوفان یونان باستان است و محققانی چون لوکیپوس و دموکریتوس آن را پرورده اند.این نوشتار به تحلیل یکی از اندیشه های محوری عطّار؛ یعنی تاّمل در ذرّات و اسرار آن و مقایسه ذّره با نظریّات فیلسوفان یونان باستان و دانشمندان پرداخته و سپس آن را با ایده فلسفی عرفانی عالم کبیر در عالم صغیر تحلیل نموده است. این مقاله در نظر دارد تا ضمن بازخوانی ذره در شعر عطار، از منظر ارتباط آن با آموز...

شعر غنایی یا عاشقانه که شاعر در آن، احساسات و عاطفه‌های درونی خود را آشکار می‌سازد از عمده‌ترین نوع شعر به شمار می‌رود و کاربرد اشعار عرفانی و ستایشی در این نوع شعر بسیار گسترده‌تر از غنائیات اروپایی است. اشعار عاشقانه و غنایی در شعر فارسی از سال‌های میانی سدة سوم، یعنی از نخستین روزگار پیدایش شعر دری آغاز شد و قدیم‌ترین نمونۀ آنها را در ابیات بازمانده از حنظلة بادغیسی می‌یابیم، لیکن دورة کمال...

عبدالوهّاب البیّاتی (متوفای 1999 م) یکی از شاعران بزرگ و نامدار جهان معاصر عرب به حساب می آید. او در بخشی از آثار و سروده های خود تحت تأثیر بزرگان شعر و ادب ایران از جمله ؛ حافظ و خیّام قرار گرفته. در این نوشتار، میزان نفوذ اندیشه ها و افکار عرفانی لسان الغیب در اشعار و افکار عبدالوهّاب البیّاتی مورد بررسی قرار می گیرد، از جمله؛ قصیده «بکائیةً اِلی حافظ الشیرازی» این شاعر بزرگ و معاصر عراقی که به تأثی...