چکیده با وجود غنای مضامین تصویری سقانفارها و پیوند آن با آیین ها، اعتقادات مردم منطقه و اساطیر و ادبیات ایران، تاکنون هیچ پژوهش فراگیری در باب چگونگی و میزان تأثیر پذیری نقوش سقانفارها از فرهنگ حاکم بر هنردوره قاجار و تعامل آن با نسخ ادبی صورت نپذیرفته است. معدود پژوهش های انجام شده نیز به دلایل مختلف از جمله محدود بودن یافته های تحقیق و فقدان روش تحقیق تعریف شده قابل استناد نیستند. اکثر ای...

هرکول، رستم و اسفندیار سه قهرمان اساطیر یونان و ایران اند. وجه مشترک هر سه انجام مأموریت های دشوار است. هرکول برای رسیدن به جاودانگی مأمور انجام دادن کار طاقت فرسا می شود. رستم برای نجات شاه کهنسال و اسفندیار نیز برای رهاییِ خواهرانش، باید از هفت خوان عبور کنند. در این مقاله، سه عزیمت مذکور را با الگویِ فرایند فردیت تطبیق داده ایم. مطابق با نظر یونگ، کهن الگوها محتویات ناخودآگاه جمعی بشرند و در م...

یکی از بن­مایه­های داستان­های عاشقانه جنگجویی معشوق است. در تاریخ اسطوره­ای و افسانه­ای ایران نام زنان و معشوقه­هایی چون گلشاه، سروخرامان، گردآفرید، عذرا و سنمبر را می­یابیم که درکنار عاشقان خود به صحنه نبرد آمده و چون مردان جنگجو از آنها دفاع می­کردند. این آثار بازمانده حماسه­های بزرگ یا بازآفرینی آنهاست و چنان در رمانس های عیاری و عاشقانه بسامد دارند که به صورت بن­مایه درآمده­اند. در این مقال...

آب در فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعیِ تمام مناطق، مذاهب و ادیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آب سبب حیات است و باران فرودآورنده حیات و زندگی. از آن جا که ایران کشوری است که مساحت زیادی از آن در منطقه خشک و کم آب بیابانی و کویری قرار دارد، همیشه با مشکل کم آبی و خشک سالی روبرو بوده است. به همین دلیل آیین های متنوع و متفاوت باران خواهی را در سراسر این پهنه می یابیم که بسیاری از آن ها با اساطیر کهن ...

شناخت وجود و موجود، دل‌مشغولیِ دیرپای و اصلی انسان است. هستی‌شناسی اسطوره‌ای، گونه‌ای از تلاش آدمی در این زمینه است که تأثیر ماندگاری بر پیدایی و پرورش افکار و کنش‌های بشر داشته است. در اسطوره، بر حَسَب برخی اصول مسلّم، از رهگذر «مینوی ساختن گیتی» یا «گیتیانه کردن مینو» به صورت‌بندی نظام هستی‌شناختی اقدام می‌شود. مطابقت و عینیّت گیتی با مینو، حضور و تجلی خدایان به ‌مثابة عوامل تقدس و در نتیجه، واقعیّ...

اساطیر ملی هر کشوری، روایتگر سرگذشت قدسی ابر انسانها و پهلوانان آن کشور است که در طی روزگاران در اذهان اسطوره پرداز مردمان شکل گرفته و به تدریج بنیانهای حماسی فرهنگ و ادبیات آن سرزمین را پدید آورده است. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ضرورت مقایسه اساطیر یونانی با اساطیر ایرانی مندرج در اوستا و متون ادبی پهلوی، به بیان برخی همسانی های میان گرشاسب آریایی و هراکلس یونانی پرداخته ایم و برخی کردارهای ...

اسطوره،روایتی از سرگذشت قدسی آدمی است که از آغاز خلقت آدمی با او همراه بوده و خود را در مظاهر گوناگون مربوط به تمدن نشان داده است. شاعران پارسی زبان در طول اعصار مختلف، انواع گوناگون اساطیر را به انحاء مختلف و با هدف های گوناگون به کار گرفته اند و گاه با استفاده از قدرت تخیل و با توجه به نیاز اجتماع زمان خود، دست به بازآفرینی آنها زده اند. قصیده، قالب غالب در دوره غزنوی و سلجوقی است و ناصرخسرو،...

چگونگى دگردیسى و جابه‏جایى در اساطیر، موضوعى مهم در بازشناخت آن‏هاست. اساطیر در گذر زمان از شکل و کاربرد ویژه خود فاصله مى‏گیرند و دست‏خوش تحوّل و دگرگونى مى‏شوند. این تحوّل و دگرگونى در اساطیر، خود را به صورت تغییر فرم، بیان، ساختار و کاربرد خود را نشان مى‏دهد. پى بردن به چگونگى این دگرگونى‏ها، به ما در شناخت صورت اصلى اساطیر کمک مى‏کند. در اسطوره "ضحّاک" که یکى از کهن‏ترین و رمزآلودترین اساطیر ا...

نخستین و برترین ویژگی حماسه‌های طبیعی و ملی، اساطیری بودن است و ویژگی سرشتینه اساطیر، خارق‌العادگی. بنابراین حماسه‌ها از راه پیوند با اساطیر، و اساطیر از راه همبستگی با خوارق عادات، قداست پیدا می‌کنند. روایتگران حماسه‌ها نیز برای برانگیختن توجه و احساسات مخاطبان خود به رنگ‌آمیزی و جلا دادن خوارق عادات و بزرگ‌نمایی در حماسه‌ها می‌پردازند. دانسته است که هر ملتی دوست دارد قهرمانان ملی خود را در مق...

چکیده کتاب شناسی توصیفی- تحلیلی اساطیر ایران، هند، بین النهرین، چین و ژاپن در زبان فارسی (1300-1389) به وسیله ی عظیم جبّاره ناصرو از آغاز دهه ی سی تاکنون کتاب های متعددی در زمینه ی اساطیر ملل مختلف به ویژه ملل مورد بررسی در این رساله، به نگارش درآمده؛ اما هیچ مرجعی این آثار را معرفی و نقد نکرده است. در رساله ی حاضر، کتاب هایی که درباره ی اساطیر مناطق ایران، هند، بین النهرین، چین و ژا...