نفقه در دین، اجتهاد و مسأله تقلید از فقیه عادل در احکام الهی از مسایل بنیادی و اساسی حکومت اسلامی است که استمرار حیات دین الهی وابسته به آنها است.از این رو، مقاله حاضر در حد خویش کوشیده است که تصویری کوتاه از شناخت مفهوم، ضرورت، بدایت، سیر تطور اجتهاد، تقلید و ادله نقلی و عقلی آن با رویکرد آیات و نیز تصویری اجمالی از مسأله احتیاط- عسری بودن و یا عدم امکان آن و موارد جواز آن را ارایه نماید و سعی...

این رساله در قالب سه بخش ، در پی پاسخگویی به سه سوال اصلی در زمینه ی اعتبار و قلمرو قاعده عدالت است . طرح عدالت به مثابه قاعده ای که برای اثبات حکم شرعی توسط فقیه به کار آید در دوره معاصر بر پایه عدالت در تشریع صورت پذیرفته است و سابقه قابل توجهی از آن در کتب فقهی یافت نمی شود. عدالت در تشریع به این معنا است که تشریعات خداوند اعم از احکام و حقوق بر مبنای عدالت است و هیچکدام ظالمانه نیست. عدالت ...

هر فقیه دارای روش اصولی است که در راستای آن و با استدلالات برآمده از دو عنصر منبع و دلیل به استخراج احکام می¬پردازد؛ با توجه به اینکه تمام فقها یکسان به استنباط شریعت نپرداخته¬اند و از آنجا که صدور حکم در اثر گزینش روشی است که فقیه به کار می¬گیرد، تبیین و مقایسه روش فقها می¬تواند در دستیابی به آراء و نظریات آن¬ها مفید باشد. از این رو در این تحقیق با هدف دستیابی به نظرات اصولی محمد حسن نجفی معرو...

احکام فقهی بر پایه مصلحت و مفسده جعل شده است سوال مهم و اصلی این است آیا ممکن است حکم مساله ای مانند احکام حج بر اثر شرایط و موقعیتهایی تغییر نماید؟ چون اساس احکام الهی بر پایه دائمی بودن و تغییر ناپذیری استوار شده است. با مراجعه به روایات و قواعد مسلم فقهی می-توان به این نتیجه رسید که برخی احکام(مانند احکام موجود در حج به علت تغییر فیزیکی اماکن مقدسه) در شرایطی دچار تغییر می شوند. ما در این رس...

تعارض به معنای تقابل دو دلیل بر سبیل ممانعت و یکی از مباحث مطرح شده در اصول فقه است. تعارضی که میان ادله ی احکام ایجاد می شود تعارض حقیقی نیست، بلکه صرفاً تعارضی است که به نسبت ذهن مجتهد و جهل او به دلیل متأخر و متقدم ایجاد می-شود. برای رفع تعارض میان ادله ی احکام سه راه حل ترجیح، جمع (تخصیص) و رد هر دو دلیل و عمل به دلیلی غیر از دو دلیل متعارض که دارای حجیت کمتری است وجود دارد که ترتیب به کارگی...

این پژوهش با بررسی تطبیقی میان «خُلع» و دیگر صورت‌های جدایی، مانند «طلاق»، «طلاق بعوض» و «مبارات»، و بررسی ادله و اقوال فقها، به تصویری شفاف‌تر از آنچه که تا به امروز از ماهیت «خُلع» مطرح شده دست می‌یابد. گرچه «طلاق» و «خُلع»در بسیاری از شرایط و احکام مشترک هستند، امّا نتایج‌ این پژوهش نشان‌دهنده تمایز ماهوی میان این دو است. در نتیجه، اطلاقات و عمومات «طلاق» شامل «خُلع» نمی‌شوند مگر جایی که دلیل شرع...

برخی از فقهای معاصر امامیه، توافق راجع به تغییر میزان مهر را فاقد اعتبار قانونی و شرعی دانسته و ترتب آثار مهر را بر چنین توافقی بر خلاف موازین شرع می‌دانند. ولی با توجه به مفهوم و ماهیت مهر و عموم ادله ضرورت پیروی از شرط و عقد و نظر مشهور فقهای امامیه بر امکان جعل شرط خیار در مهر و اقاله آن و توافق زوجین به مهر‌ به جای پرداخت مهرالمثل، می‌توان توافق راجع به کاهش و یا افزایش میزان مهر را معتبر ت...

کتاب، سنت، اجماع و عقل، منابع فقه هستندکه فقها و اصولیین حجیت آنها را مسلم دانسته و بدون هیچ گونه اختلاف نظری، احکام شرعی فرعی را با استناد به آنها استنباط می کنند. ولی در قرن یازدهم هجری گروهی بنام اخباریین حجیت ظواهر قرآن را مشروط دانسته و حجیت اجماع و عقل را نپذیرفتند. اصولیین نظریه این گروه را مردود دانسته و با دلیل و برهان، حجیت چهار منبع یاد شده را ثابت می کنند. از طرفی، اصولیین در مقابل ...

مطالب این رساله در یک مقدمه، هفت فصل و خلاصه گنجانده شده است. فصل اول آن با عنوان کلیات شامل طرح موضوع و تشریح آن، علل انتخاب موضوع، تاریخچه تحقیق بیان سوال اصلی و سوالات فرعی، فرضیه ها و روش تحقیق می باشد. در فصل دوم معنا و اقسام حدود و فرق بین حد و تعزیر و اسباب و اقسام حدود و افرادی که هر قسم از حدود به آنها تعلق میگیرد بیان می شود. فصل سوم شرایط و ادله وجوب رجم از دیدگاه مذاهب اسلامی را مور...

بنای عقلا در استنباط احکام و قانون‌ها از مهم‌ترین مباحث روز به‌شمار می‌رود، چرا که این بنا در پاسخگویی به نیازهای روزافزون جوامع و انطباق فقه با زندگی نوین اجتماعی نقش بسزایی دارد. لذا این پژوهش با هدف سیر تحول بنای عقلا نزد اصولیون شیعه انجام‌ گرفته است و میزان روی‌آوری به بنای عقلا از اصولیون متقدم تا معاصر را بررسی خواهیم کرد. پس از بررسی این نتیجه به‌دست ‌آمده که اصولیون شیعه بالخصوص متأخری...