در عصر ساسانی با رسمیت‌‌یافتن دین زردشتی شاهد قدرت‌گرفتن روحانیان زردشتی و تشکیل سلسله‌مراتب آنان و ظهور دو گروه قدرتمند موبدان و هیربدان هستیم. تقریباً همة محققان بر سرِ اینکه پیشینۀ موبدان عصر ساسانی طایفۀ مغان مادی بوده است، توافق نظر دارند اما خاستگاه هیربدانِ عصر ساسانی شناخته نیست. بیشتر منابع، جایگاه هیربدان را در استخر پارس گفته­ و آنان را وابسته به مناسک ایزدبانو اناهیتا دانسته­اند. اما پ...

یزدگرد یکُم. 399-420 میلادی با دوری جستن از جنگ با امپراتوری روم که خود سخت گرفتار شورش ها و آشفتگی های سیاسی بود و پایان بخشیدن به پیگردها و آزارهای گهگاه مسیحیان و یهودیان، هم بزرگان ایرانی خواهندۀ جنگ با دشمن دیرینۀ ایران را به خشم آورد و هم آزردگی و ناخشنودی موبدان زردشتی را که هیچگاه چشم دیدن بردباری مذهبی شهریاران ایران و گسترش فزایندۀ آموزه های مذهبی بیگانه در ایران را نداشتند. از این رو،...

چکیده ندارد.

قربانی آیینی است که در پهنه جغرافیای تمدن بشری ، قدمتی به گستره تاریخ دارد ، و خود ، راهنمائی است بر شناخت اندیشه کهن هزاره ها . این پژوهش گامی است برای ترسیم طرحی کلی از قربانی و تفکر زایای آن، در طول اعصار فرهنگ دیرینه ایران . این رساله تلاش در شناخت قربانی در ایران با بررسی جزئیات ذکر شده در متون دینی و بازشناسی این آیینها در اسناد تاریخی دارد . در این راه با یاری جستن از تاریخ بین النهرین و...

در دورة ساسانیان که دین و پادشاهی همچون دو برادر همزاد انگاشته می‌شدند، پادشاهان ساسانی به‌ویژه پس از تاج‌گذاری و یا پیروزی در نبردها، پیشکش‌های شاهانه‌ای به آتشکده‌ها و پرستشگاه‌های زردشتی می‌بخشیدند و این خود گواه نگرشِ نیک آنها به دینِ کهنِ زردشتی همچون دین ملّی ایرانیان هم بود. شگفت این‌که اردشیر بابکان (224-240 م.)، بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیان، پس از نبردهایی پیروزمندانه سرهای بریدة هماوردان خ...

درایران باستان و پیش از ورود اسلام به ایران، ادیان و مذهب زردشتی، مانوی و مزدکی، پا به عرصه ی وجود نهادند و هرکدام سعی کردند با توجه به مقتضیات زمان و خصوصیات آن روز جامعه ی ایرانی، تعالیمی را نشر دهند تا بتوانند از پیروان بیشتری برخوردار شوند، خصوصاً دین زردشتی که از دوران پیشدایان تا ساسانیان به عنوان دین و آئینی مهم و بزرگ همواره دارای پیروان بیشماری بوده است. اما با ورود اسلام به ایران و موا...

کرتیرومانی؛ بر پایه متون زردشتی و مانوی هدف از ارائه ی این پژوهش این است تا در باره کرتیر و اقدامات وی که تا حدودی در منابع تاریخی کمتر سخن رفته، مطالبی به صورت گسترده و یکجا گردآوری شوند و نیز بتوان نقش کرتیر را در اوایل دوره ی ساسانی آن گونه که بوده است بیان نمود. در این پژوهش نگارنده برآن است تا چالش های ایدئولوژیکی بین این دو شخصیت سیاسی- دینی یعنی کرتیرو مانی را بررسی نموده و بتواند مشخص ...

دینکرد، مهمترین و بزرگترین اثر به زبان فارسی میانه است؛ دانشنامه ای است شامل نٌه کتاب، در بردارندة آثاری قدیم تر به شکل گزیده، با تعبیر و تفسیر. به طور کلی هدف این کتاب ها دفاع منطقی و مستدل از دین زردشتی و رد دیگر ادیان است. کتاب پنجم دینکرد متشکل از پرسش هایی است که پیروان دین زردشتی مطرح کرده و آذرفرنبغ به آنها پاسخ می گوید. در این پرسش ها و پاسخ ها، موضوعاتی از قبیل تاریخ دین، زندگی و تعالیم...

بسیاری از مکاتب فکری در جهان، خواه فلسفی یا دینی، تعبیر و رویکردی ویژه به مفهوم تاریخ و زمان ارائه کرده­اند. از این­رو، فلسفه­های تاریخ و الهیات تاریخی گوناگون و چندمنظری در این زمینه شکل گرفته­است. ایرانیان باستان نیز به همین­گونه، قائل به فلسفة خاصی از تاریخ بوده­اند که برداشت­های دینی و جهان­بینی­شان در آن منعکس می­شد. این فلسفة تاریخ، حاصل یک زمان مشخص یا متأثر از واقعه­ای خاص نبوده­است، بل...

گزارش گمان‌شکن از آثار الاهیاتی زردشتی است که مؤلف آن، مردان فرخ، پسر اورمزد داد، ضمن بیان اصول دین زردشتی شبهاتی را درباره باورهای اسلامی، یهودی، مسیحی و مانوی مطرح می‌کند. مهم‌ترین مسئله، از نظرگاه مردان فرخ، مسئلۀ یکی‌پنداشتن منشأ خیر و شر است که پیوند نزدیکی با مبحث توحید دارد. از این‌رو مؤلف فقراتی را از منابع ادیان ابراهیمی در این باره نقل و نقد می‌کند. در واقع، نویسندۀ گزارش...