پارادوکس «نور سیاه» در آثار عارفانی همچون نوشته های عین­القضات و احمد غزالی، رمزی عارفانه برای اموری چون ذات حق تعالی یا دیدنی نادیدنی، حجاب ذات، بالاترین نورها و جامع انوار حتی نمادی از ذات ابلیسدر مقابل نور سفیدکه تمثیل نور محمدی(ص) است، کاربرد دارد. در عالی­ترین مصادیقش افزون بر ذات الهی، در بسیاری موارد تجسم انسان کامل و عارف واصلی است که همچون آهن گداخته، صفات آن مثل سیاهی، سردی و سختی را ...

چکیده ندارد.

ابن‌سینا در کتاب اشارات و تنبیهات برای بیان توحید واجب‌الوجود استدلالی در تعین واجب‌الوجود اقامه می‌کند. توضیح این استدلال او از وجوه مختلف مورد اختلاف شارحان واقع شده است. اختلاف اول این‌که وی در این‌جا یک استدلال در تعین واجب‌الوجود اقامه کرده است یا دو استدلال. اختلاف دوم این‌که محور استدلال ابن‌سینا، برای نفی تعینی که از جانب ذات نیست، یک واجب است یا دو واجب؟ و سرانجام این اختلاف که منظور ا...

علم الهی به ماسوا، در دو حیطۀ «پیش از خَلق» و «پس از خَلق»، مورد کنکاش‌های علمی فراوان قرار گرفته است. در این دو حیطه، صفتِ «علم الهی به مخلوقات متکثّر، پیش از خلق آن‌ها»، به جهت آن‌که از صفات ذاتی بوده و ذات الهی نیز بسیط و در نهایتِ صرافت است، بیشتر مورد توجه بوده است؛ زیرا اثبات علمِ پیشین به مخلوقاتِ متکثّر در عین بساطتِ ذات، در ابتدا و ظاهر امر، متناقض‌نما جلوه کرده و از همین‌رو، در این بستر، دیدگا...

در این مقاله تجلیات قدسی خورشید به عنوان نماد ذات اعظم در سه شاهکار بزرگ منظوم ادب فارسی‘ شاهنامه فردوسی ‘ کلیات خمسه نظامی ومنطق الطیر عطار مورد بررسی قرار گرفته و گونه های مختلف قداست خورشید با اساطیر ایران‘چین‘هند‘مصر‘یونان‘و... نیز برخی از ادیان پیش از اسلام مطابقت داده شده است. موارد مورد نظر در این مقاله عبارتنداز: بررسی خورشید به عنوان نمادی از ذات خداوند‘فرهمندبودن خورشید‘تشابه ساختاری...

ما در این مقاله ضمن بررسی انتقادات مشهورتر کواین به منطق موجهات، تلاش می کنیم نشان دهیم که سوای ابعاد سمنتیکی مخالفت کواین با منطق موجهات، می توان دیدگاه او در معرفت شناسی را به مثابه لایه ای عمیق تر برای رد و طرد منطق موجهات در نظر گرفت، گرچه خود کواین تصریحی به این نحوه انتقاد از منطق موجهات نکرده است. در این میان اشاراتی به نظرات کریپکی، که یکی از جدی ترین مدافعین منطق موجهات است می کنیم و ب...

با اینکه متکلمان امامی، اشعری و معتزلی، خداوند را مرید دانسته اند و در باب مسأله اراده الهی بحث کرده اند، لکن از چند لحاظ میان آنها اختلاف است: 1ـ آیا اراده، صفتی است عین ذات یا زاید بر ذات؟ 2ـ آیا اراده، از صفات قدیم است یا حادث؟ 3ـ آیا اراده، از صفات ثبوتی است یا سلبی؟ 4ـ آیا اسناد اراده به خداوند حقیقی است یا مجازی؟ 5ـ آیا اراده، صفتی است موجود یا از احوال است؟ این نوشتار آراء هر سه مک...

سورۀ مبارکۀ اخلاص در شمار سوره های مهم قرآن کریم قرار دارد که جایگاه آن در بیانات پرگهر حضرات معصومین (ع) و نیز انظار تفسیری اندیشه وران مسلمان نمایان می گردد. این سوره دربردارندۀ نکات عمیق عرفانی در ارتباط با ذات حق تعالی است که تاکنون معرکۀ آرای بسیاری بوده است. بر این اساس، بنا به نگاه تأویل گرا و باطنی محور عرفا، فحوای مراتب سه گانۀ ذات پروردگار، یعنی غیب الغیوب، احدیت و واحدیت، در سورۀ مذک...

اعتقاد به توحید لازمه دینداری است، از آنجاکه مساله توحید ذو مراتب است و هر انسانی مطابق با ظرفیت واستعداد خویش از آن بهرمند می¬شود و قسمتی از آن را درک می¬نماید، همواره مورد اختلاف و بحث وگفتگو بوده است به همین دلیل اختلافات بین فرقه¬ها و نحله¬های موجود مذاهب اسلامی نیز نشات گرفته از همین ادراک متفاوت است .اما معیار و مصداق درستی ادراک انسان همان راسخون در علمند که قرآن به آنان اشاره نموده است ...