ابوالقاسم پاینده از نویسندگانی است که در مکتب داستان نویسی اصفهان مغفول واقع شده است. وی با انعکاس مسائل مهم اجتماعی عصر خود در داستان های کوتاهش از عهده ی رسالت خویش در مقام نویسنده و مصلح اجتماعی به خوبی بر آمده است. در جامعه شناسی ادبیات، اثر ادبی از این دیدگاه که اجتماع و هنرمند با یکدیگر رابطه ای زنده و جدایی ناپذیر دارند مورد بحث و ارزیابی قرار می گیرد. اما در پژوهش هایی که صرفاً به اجتم...

ادبیات پایداری و مقاومت، فریادِ رسای ملت‌های مظلوم در برابر استعمار و حاکمان ظالم است که شاعران آن را در اشعار خود به تصویر کشیده‌اند. ابوالقاسم عارف قزوینی و معروف رصافی از جملۀ این شاعران در ادبیات معاصر ایران و عراقند که مضامین ادبیات پایداری در سروده‌های سیاسی ـ اجتماعی آن‌ها به‌وضوح مشاهده می‌شود. بنابراین، تحقیق در مضامین سیاسی ـ اجتماعی شعر این دو شاعر اهمیت دارد و بسیار ضروری می‌نماید. د...

یکی از ضوابط ساخت شهرها در عصر باستان، انتخاب محل مناسب احداث شهر بود. چنین محلی می‌بایست دارای آب فراوان، خاک حاصل خیز، اقلیمی مناسب و دور از عوامل بیماری‌زا می‌بود؛ به طوری که سیل‌گیر و زلزله‌خیز هم نباشد. همچنین، می‌بایست در مسیر راه های تجاری بوده، دفاع از آن هنگام حمله دشمن امکان‌پذیر می‌بود. اکنون پرسش این است که چنین ضوابطی در انتخاب محل و ساخت شهری به نام جندی‌شاپور که بنای آن به شاپور ...

با وجود اینکه ابوبکر محمد بخاری کلابادی (حدود 385ه.ق) صوفی و فقیه حنفی قرن چهارم شخصیتی صوفیانه دارد، اما در کتاب «التعرف لمذهب اهل التصوف» ضمن پرداختن به مباحث تصوف، نگاهی ویژه به طرح مباحث کلامی و اعتقادی داشته است؛ به عنوان نمونه مباحثی همچون رؤیت خداوند و قضا و قدر را همسو با ابوالقاسم حکیم، سردمدار مکتب اهل سنت و جماعت، مباحث مربوط به ایمان را متأثر از مکتب عرفانی عراق و جنید بغدادی، و مبا...

چکیده    گرچه پیدایش صورتگرایی، ریشه در آثار متفکران قدیمی دارد اما این نوع نقد، به عنوان یک مکتب مستقل، در عرصه پژوهش ادبی روسی و در دهه دوم قرن بیستم ظهور کرد. « ویکتور شکلوفسکی» با انتشار کتاب «رستاخیز واژه » در سال 1914م، نخستین گام را در این زمینه برداشت. این مکتب علیه رمانتیسم ظهور پیدا کرد و کشف راز «ادبیت» یک اثر از بارزترین ویژگی­های آن است. صورتگرایان توجه خود را در درجه اوّل به خود مت...

  این مقاله به روایت­شناسی داستان هفت­گردان به روایت فردوسی در شاهنامه و قصه افراسیاب بن پشنگ به روایت انوشیروان مرزبان در روایات داراب هرمزدیار می­پردازد. به این منظور پس از بررسی خلاصه دو روایت از دیدگاه راویان، روایت­شناسی، ساختارشناسی تطبیقی و ریشه­شناسی بنیادهای آیینی و اساطیری، دو روایت مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی­ها نشان می­دهد که روایت فردوسی، روایتی دهقانی، ملّی و خردگراست که در آن...

مجمع‌الانشاء نام یکی از نسخه‌های خطی فارسی موزۀ بریتانیاست که بسیاری از کارشناسان و کتابشناسان از آن با عنوان مجموعۀ منشآت ابن ابوالقاسم حیدر بیک ایواوغلی نام برده‌اند. در این مقاله پس از معرفی این اثر، مطالب مفیدی دربارۀ اهمیت مجمع‌الانشاء، اسم و اقوام حیدر بیک ایواوغلی، زندگی‌نامۀ حیدر بیک و تاریخ تالیف و محتویات مجمع‌الانشاء نوشته شده که خواننده را با این اثر که در زمان صفویه نوشته شده است، ...

نوشتار فراروی، جستاری است درباره مرگ، از نگاه دو سخ نسرای پراوازۀ تازی و پارسی، ابوالطیّب متنبّی و ابوالقاسم فردوسی. هر کدام از این دو حکیم فرزانه به فراخور اندیشهو بایسته های زمانه دورنمایی از مرگ به دست داده اند، و در واکاوی باورهای این دو سراینده برجسته و بلندآوازه، فراروی مرگ با نمون ههای فراوانی از ه ماندیشی و ه مگراییبرم یخوریم. در جایگا ههایی نیز گونۀ نگرش شان با یکدیگر ناهمگون و دوگانه اس...

ابوالحسن علی بن عثمان بن ابی علی جلابی هجویری غزنوی (متوفی 465 هجری قمری) در خانواده ای از حنفیان متعصب غزنین به دنیا آمد. از زندگی خصوصی وی اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها در برخی تذکره ها مطالب مبهمی از سالهای اخیر زندگی وی در هندوستان آمده است . هجویری چندی از ابوالعباس شقانی کسب طریقت کرد. و این شقانی از مشایخ نامدار خراسان بود که با منصور حلاج همدلی داشت ، سپس هجویری حلقه مریدان ابوالفضل مح...