سهروردی (549؟- 587ق) یکی از مؤثّرترین شخصیّت‌های عرفانی و فلسفی در تاریخ فرهنگ ایران و جهان اسلام و بنیان‌گذار مکتب اشراق است. در دستگاه‌اندیشگی وی، وقوف بر غربت انسان در جهان و شوق بازگشت به موطن نخستین جایگاهی خاص دارد. این موضوع به‏طور عمده در آثار رمزی وی، به‎ویژه در رسالۀ قصة‌الغربةالغربیهبه‎زیبایی مجال طرح یافته‏است.در این پژوهش سرودة پورنامداریان با نام «ای شوق وصل و شور شهادت» از مجموعۀ ش...

در بین اساطیر ملل مختلف جهان، پیدایش انسان و چگونگی آن تنوّع زیادی دارد؛ با این همه، عناصر مشترکِ فراوانی نیز در آنها  یافت می‌شوند. در این پژوهش سعی شده است با مطالعۀ متون و اسناد کتابخانه‌ای و چینش و پردازش آنها به شیوة توصیفی‌تحلیلی، فلسفة آفرینش آدمی در باورهای ادیان و اساطیر ایرانی، مانوی و میانرودانی، توصیف و تبیین شود و وجود تشابه و افتراق بین آنها به‌گونه‌ای تطبیقی و با تأکید بر چرایی این...

وجود پایانی برای هستی، از مهمترین درگیری­های ذهنی انسان است. این دغدغۀ ذهنی، به نوعی در اسطوره­ها نمود یافته است. بررسی نگرش به پایان جهان در اسطوره­های ایران، هند و اسکاندیناوی، محور اصلی این پژوهش است. در این بررسی فرض بر این است با وجود تفاوت­های ظاهری، این سه اسطوره اغلب دارای ساختار و بن­مایه­های مشترکی هستند. باور به دوری بودن آفرینش اساس وجود قیامت در هر سه اسطوره است؛ آفرینش از یک نقطه ...

در خصوص سازگاری یا ناسازگاری آموزه‌های حکمت متعالیه با آموزه‌های قرآنی و وحیانی همواره اختلاف نظر وجود داشته است. مقاله‌ی حاضر با هدف بررسی میزان هماهنگی آموزه‌های حکمت متعالیه با آموزه‌های قرآنی، یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفی-کلامی یعنی مسأله‌یهدف‌داری آفرینش را با روش تحلیلی-تطبیقی، در سه محور اصل غایت‌مندی، علت غایی و غایت افعال الهی، از دیدگاه قرآن کریم و حکمت متعالیه مورد بررسی قرار داده و ب...

مسئله¬ی آفرینش در دین زرتشتی مسئله¬ای است بنیادی که با بنیان¬های اساطیری، مسائل اعتقادی و مراسم آیینی در ارتباط است. همگام با پرداختن به مسئله¬ی آفرینش، فرجام و همچنین حیات که حد فاصل این آغاز تا پایان است مطرح می¬شود. قطعاً در این دین اهورامزدا در مقام خدای مهربانی در سرانجام آفریدگانش نیز مداخله کرده است. مسئله¬ای دیگر که در این دین حائز اهمیت بسیار است نزاع دایمی بین خیر و شر است و اینکه وظیف...

معناداری زندگی و جست‌وجوی این معنا یک ضرورت اخلاقی، روحی، روانی و دینی است. علامه طباطبایی و بسیاری از فلاسفه اسلامی و شیعه بر آن هستند که معنای زندگی تا حدود زیادی وابسته به ساختار غریزی و فطری افراد است. این نیاز مانند نیازهای اساسی انسان(خوردن، آشامیدن و نیاز جنسی) است که به صورت اولی و فطری در انسان وجود دارد. توماس آکویناس و علامه طباطبایی هر دو...

آفرینش الهی دلیل حضور ما در جهان است. اما آیا براستی می­دانیم از کجا آمده­ایم؟ و زبهر چه آمده­ایم؟ یا انجام کار چیست؟ دغدغه این چرایی­ها در ذهن و زبان بسیاری موج می­زند و پاسخ آنان حکایت از تلاشی است که برای تخفیف دلنگرانی­های بشری داشته­اند. عرفان ایرانی اسلامی در مواجهه با این سؤال مهم از منظر ویژه­ای آن را مورد بررسی قرار داده است. آفرینش و داستان آدم و حوا در آثار بسیاری از عرفای نامدار س...

خداوند در قرآن کریم سرگذشت بسیاری از پیامبران را به صورت داستان  بیان می­کند. ازجمله­ی آن پیامبران، آدم ابوالبشر(ع) است. موضوع آدم و آفرینش وی، در اسلام، به عنوان نخستین انسان و نخستین پیامبراز اهمّیت قابل توجهی برخوردار است. در قرآن 25 بار نام آدم (ع) آمده، ولی تفصیل این داستان در 6 سوره مطرح می­شود. در باب تبیین و تفسیراین آیات فشرده و پر معنی، مفسران و صاحب نظران احتمالات بسیارداده­اند. هدف ق...

قابیل به عنوان نخستین قاتلی که در پهنه ی آفرینش با دست یازیدن به قتل برادرش هابیل، نخستین گناه ذاتی را مرتکب گردید از جمله شخصیت هایی است که بسیاری از سرایندگان در ادبیات جهانی از آن به عنوان نماد سرکشی و عصیان یا فساد و تباهی در سروده های خویش بهره گرفته اند؛از جمله ی بزرگترین این سرایندگان در حوزه ی ادبیات معاصر عربی، بدر شاکر السیاب، شاعر عراقی است که پیوسته در سروده هایش برای ترسیم تبهکاری ...