گودال ماریانا: عمیق ترین نقطه ی پوسته زمین

گودال ماریانا منطقه ای هلالی شکل در غرب اقیانوس آرام وشرق جزیره های ماریانا در نزدیک گوام است. این منطقه بخاطر ویژگی های منحصر به فرد جغرافیایی اش معروف است. گودال هلالی شکل ماریانا دربردارنده ی عمیق ترین نقاط کره ی زمین است که در منفذهای کف آن حباب های کربن دی اکسید و گوگرد مایع بیرون می آید. در کف این گودال هم چنین رسوبات آتش فشانی فعال وجود دارد و موجودات زنده ای که در محیطی با فشار هزار بار بیشتر از سطح دریا زندگی میکنند.

چالنجر دیپ در انتهایی ترین قسمت جنوبی گودال قرار دارد عمیق ترین نقطه ی کره ی زمین است اندازه گیری عمق این قسمت از سطح دریا بسیار مشکل است و اندازه گیری مختلف معمولا بین 100 متر تا 200 متر اختلاف دارد.

 در سال 2010 ، کاوش گری به نام چالنچر دیپ در عمق 10994 به یکی از نقاط کف گودال رسید این اندازه با استفاده از روش ارسال سیگنال های صوت به درون آب توسط سازمان ملی اقیانوسی و جوی انجام گرفت. در سال 2012 جیمز کامرون کارگردان هالیوودی فیلمهایی مانند آواتار و ترمیناتور با کاوشگرخود به عمق این گودال سفر کرد و خیلی سریع به عمق 10898 متری رسید اما می توانست پایین تر نیز برود.

 در مطالعه ای  تحت عنوان نقشه بندی دقیق کف دریا  که در سال 2014 توسط محققین دانشگاه نیو همشایر منتشر شد، اعلام شد اندازه ی دقیق عمق نقطه ای که چالنچر دیپ  به کف رسیده 10984 بوده است.

 دومین نقطه ی عمیق زمین نیر در گودال ماریانا قرار دارد که سریانا دیپ نام  دارد و در 200 کیلومتری شرق چالنچر دیپ در عمق 10809 قرار دارد. به عبارت دیگر اگر شما قله ی اورست را که 8848 متر ارتفاع دارد در عمیق ترین قسمت گودال ماریانا قرار دهید 2147 متر از قله اورست در زیر آب می ماند.

منطقه محافظت شده:

 گودال ماریانا از آنجاییکه هلالی شکل است 2542 کیلومتر طول دارد که آن تقریبا 3 برابر مساحت شهر تهران است. اما عرض آن فقط 69 کیلومتر است. گوام جزء خاک آمریکا است و 15 جزیره ی آن متعلق به آمریکا است و بر آن ها حاکمیت دارد.

 در سال 2009 رییس جمهور آمریکا جورج بوش این منطقه را محافظت شده اعلام کرد.  منطقه حفاظت شده شامل تمامی جزیره های ماریانا  ، 21 آتش فشان و آب های اطراف جزایر ماریانا میباشد.

این گودال چگونه به وجود آمده است؟

 گودال ماریانا توسط فرایندی به وجود آمده است که در مناطق فرو رانش اتفاق می افتد زمانی که 2 تخته سنگ عظیم در پوسته ی کف اقیانوس به هم برخورد می کنند. در مناطق فرو رانش قطعه ای از پوسته  تحت فشار به زیر پوسته ی دیگر رانده میشود. زمانی که این اتفاق می افتد  منطقه‌ای از زمین که دو پوسته از سطح کره زمین به سمت یکدیگر حرکت کرده و یکی از پوسته‌ها به زیر پوسته دیگر می‌لغزد، پهنه فرورانش گفته می‌شود. به پدیده لغزیدن یک پوسته به زیر پوسته دیگر هم فرورانش می‌گویند. پوسته پایین‌رونده در گوشته زمین فرومی‌رود و ذوب می‌شود. و گودال تشکیل میشود.

 در خصوص گودال ماریانا پوسته ی اقیانوس آرام در زیر پوسته ی فلیپین رفته است.پوسته ی اقیانوس آرام که هم چنین صفحه ی تکتونیک نامیده میشود. در حدود 180 میلیون سال پیش تشکیل این دراز گودال را  داده است.با توجه به اینکه صفحه ی فلیپین هم از صفحه ی تکتونیک کوچکتر و جوانتر است.

 نیکولاس ون در الست متخصص زلزله شناسی در دانشگاه کلمبیا اعلام داشت که در مناطق فرو رانش، پوسته ی سرد و حجیم به داخل گوشته ی زمین می رود و نابود میشود.

نکته ی جالب اینجاست ،هرچند که ماریانا عمیق ترین قسمت کره ی زمین است اما نزدیک ترین قسمت به مرکز زمین نیست. چرا که کره ی زمین در خط استوا حالت تحدب دارد و شعاع کره ی زمین در قطب ها 25 کیلومتر است که این مقدار کمتر از شعاع خط استوا است. به همین خاطر کف اقیانوس شمالگان از نقطه ی چالنچر دیپ به مرکز زمین نزدیک تر است.

 فشار آب:

  فشار آب در کف گودال ماریانا بیشتر از 8 تن بر اینچ مربع است واین 1000 برابر فشاری است که فردی در سطح دریا احساس میکند یا برابر یا فشار 50 جمبو جت بر روی سر انسان!!!!

 آتش فشان های عجیب:

زنجیره ای از آتش فشان های که بالای امواج اقیانوسی فوران میکنند وجزایر ماریانا را شکل میدهند بازتاب دهنده ی شکل هلالی شکل گودال ماریاناست. برای مثال آتش فشان ایفیکو گودال کربن دی اکسید مایع را از منافذ هیدروترمال بیرون می دهد. دمای دی اکسید مایع 217 درجه ی فارنهایت برابر با 103 درجه سلیسیوس است.در یکی از آتش فشان های ان به اسم دایکوکو حوضچه ای از گوگود گداخته به اندازه ی 410 متر وجود دارد که در هیج جای کره ی زمین چنین موردی را  نمیتوان یافت.

 زندگی در گودال ماریانا:

 اخیرا در ماریانا  کاوش های علمی از وجود گونه های متفاوت و عجیب حیات در این شرایط دشوار خبر میدهد. ناتاشا گالو  دانشجوی دکترای موسسه ی اسکریپس اقیانوس شناسی که بر روی سفر جیمز کامرون مطالعه میکند ابراز داشت که آبزیان گودال ماریانا در تاریکی مطلق و تحت فشار خیلی زیاد زندگی میکنند.

 گالو هم چنین میگوید که منابع غذایی در گودال ماریانا بسیار محدود است، درختان و نارگیل و منایع زمینی  به ندرت راه به گودال ماریانا پیدا میکنند.پلانکتون های سطح دریا نیز لازم است که هزاران متر مسیر را طی کنند تا به آن جا برسند. در عوض میکروب ها وابسته به بعضی مواد شیمیایی مانند متان و سولفرد هستند این درحالی است موجودات دیگر گودال ماریانا پایین تر از زنجیره ی غذایی هستند.

 در گودال ماریانا سه گونه ی شایع از موجودات دریایی زندگی میکنند که به ترتیب زنوفیفرس، آمفیدوس و هالوتریان نامیده میشوند.

 زنوفیفرس ها شبیه آمیب های غول پیکر هستند و با محاصره ی آمیب ها غذاهای آن ها را میخورند. آمفیدوس ها براق و قیافه ای میگو مانند دارند. هالوتریان گونه ای بسیار عجیب و شفاف از گونه ی خیار دریایی است. هالوتریان تقریبا گونه ی فراوان ماریانا س که به کررات مشاهده شده است.

 دانشمندان تاکنون تعداد 200 گونه ی مختلف از باکتری ها را در گل و لای جمع آوری شده ی چالنچر دیپ مشاهده کرده اند.

در طول سفر اکتشافی جیمز کامرون ، دانشمندان تشک های میکروبی در سریانا دیپ ،منطقه ای در شرق چالنچر دیپ، مشاهده کنند. این دسته های میکروبی از هیدروژن و متان آزادی شده ی ناشی از واکنش شمیایی صخره ها و آب تغذیه میکنند.

 انسان و گودال ماریانا :

در سال 1875 ماریانا توسط چالنچر HMS کشف شد.

 در سال 1951 این گودال دوباره توسط چالنچر HMS 2 مورد بررسی قرار گرفت.

 در سال 1960 اولین زیر دریایی به کف ماریانا برای اولین بار توسط ایالات متحده  فرستاده شد. دانشمندان کاوشگر کلنکل دان والش و دانشمند سوئیسی ژاک پیکارد نام داشتند.

 در سال 1995 زیر دریایی ژاپنی کایکو نمونه ها و داده های بسیار مفیدی از گودال جمع آوری کرد.

در سال 2009 ایالات متحده یک زیر دریایی کنترل از راه دور را به نام نروس به کف چالنچر دیپ فرستاد و به مدت 10 ساعت در آن جا ماند.

 در سال 2012 جیمز کامرون سفری اکتشافی به ماریانا داشت اما به علت نشت مایع هیدرولیک نتوانست هیچ عکسی بگیرد. جیمز کامرون زیر دریایی اش را  بعدها به موسسه ی اقیانوس شناسی وودز هول بخشید.