علیرضا یوسفی زاده
پروپوزال دکتری، طرحی کلی از پروژه پیشنهادی شماست که طراحی شده تا سوالی را مطرح کند و روشی برای بدست آوردن پاسخ آن ارائه دهد. پروپوزال دکتری باید توضیح دهد چرا رسیدن به جواب آن سوال اهمیت دارد و پرسش مطرح شده در کجا ریشه دارد. پروپوزال دکتری کمک می‌کند تا روشی جدید برای انجام تحقیقات یا متدی برای پیدا کردن پاسخ سوال بدست بیاید. همچنین شما باید در پروپوزال دکتری اساتید را در مورد اینکه شما فرد مناسبی برای انجام این کار هستید، راضی کنید. اما یک پروپوزال دکتری استاندارد باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
پروپوزال‌های تحقیقاتی ممکن است از لحاظ حجم مطالب متغیر باشند، پس در درجه اول مهم است که دستورالعمل دانشکده خود درباره محدودیت کلمات و نکات خاص را هماهنگ کنید. اما به طور معمول، یک پروپوزال دکتری باید در حدود ۳۰۰۰ کلمه باشد.
پروپوزال‌های تحقیقاتی چه کاربردی دارند؟
اساتید پذیرش، ناظران و یا صاحبان سرمایه از طریق پروپوزال به کیفیت و اصالت ایده‌ی شما پی می‌برند. آنها مهارت شما را در ارائه‌ی تفکر انتقادی نسبت به کاستی‌های موجود و امکان اجرای پروژه تحقیقاتی پیشنهادی ارزیابی می‌کنند. این را بدانید که دوره‌های دکتری در همه کشورها بنا به نوع تحصیلات، از ۳ تا ۸ سال طول می‌کشند، پس باید به‌دقت در مورد میدان تحقیقاتی خود فکر کنید و آماده‌باشید که چگونگی تکمیل آن را در دوره زمانی مشخص توضیح دهید.
پروپوزال‌ها همچنین برای ارزیابی توانایی‌های شما در حوزه‌هایی که تصمیم به انجام تحقیق در آن را دارید و دانش شما در مورد فعالیت‌های قبلی انجام شده (و چگونگی تأثیر پروژه شما بر آن) مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر این از پروپوزال برای ارزیابی اهداف مشترک بین مجموعه‌ای که می‌خواهید وارد آن شوید و شما نیز استفاده می‌شود.
آیا آنچه در پروپوزال دکتری می‌نویسید غیرقابل تغییر است؟
پروپوزال‌های استاندارد دکتری در هنگام انجام کار پیشرفت می‌کنند. برای دانشجویان این موضوع طبیعی است که پروپوزال اصلی خود را با توجه به بررسی‌ها و تحقیقات جدیدی که در آن زمینه انجام می‌دهند اصلاح کنند. در واقع پروپوزال اولیه را به عنوان یک طرح اولیه برای رسیدن به نتیجه در نظر بگیرید تا اینکه آن را جای خلاصه‌ای از نتیجه نهایی بنامید.
ساختار یک پروپوزال دکتری
به‌صورت کلی عناصر زیر در یک پروپوزال تحقیقاتی استاندارد ضروری هستند اما برای حصول اطمینان ابتدا موارد را حتما با دانشکده خود کنترل کنید.
عنوان
- مطمئن شوید که عنوان شامل کلمات کلیدی است. عنوان باعث ارتباط پروپوزال دکتری شما با اساتید راهنمای احتمالی، طرحهای سرمایه‌گذاری و سایر موارد خواهد شد.
- مطمئن شوید که عنوان شما فراتر از توضیح ساده‌ای از موضوع باشد. سعی کنید عنوان بخشی از رویکرد و سؤالات کلیدی شما را که به دنبال پاسخ آن هستید در بر بگیرد.
بازبینی تحقیق
در این قسمت باید به طور خلاصه به مطالعات پیشین در حوزه کاری خود اشاره کنید و جایگاه فعلی آنها را مشخص کنید. سعی کنید مطالب را به صورت جزئی و دقیق بیان کنید اما از پیچیده کردن موضوع دوری کنید. همچنین شما باید در این قسمت تلاش کنید تا ارتباطی بین تحقیقاتتان و توانایی‌های دانشکده‌هایی که به آن درخواست می‌دهید، برقرار کنید. برای فهمیدن تحقیقاتی که در این بخش صورت گرفته و این که چگونه پروژه شما می‌تواند آنها را کامل کند، باید از وبسایت‌های معتبر کمک بگیرید.
در صورت ارسال درخواست به دانشگاه‌های مختلف، مطمئن شوید که برای هرکدام پروپوزال‌های جداگانه و منحصربه‌فردی ارسال می‌کنید، در صورتی که پروپوزال دکتری برای استفاده در چند جا نوشته شده باشد، مسئولان متوجه این موضوع خواهند شد و شانس شما برای ادامه کار کاهش می‌یابد. مطمئن شوید که چهارچوب جامع و قانع‌کننده‌ای برای تحقیق خود در این بخش ایجاد کرده‌اید. در این چارچوب باید موارد زیر رعایت شده باشد:
- سؤالات تحقیقاتی (معمولاً ۱-۳ باید کافی باشد) و دلیل پرسیدن آنها
- رویکرد اصلی شما (مفهومی، نظری، تجربی و هنجاری، به صورت مناسب) و منطق قضیه
- اهمیت تحقیق (در زمینه علمی‌و علت لزوم، و سایر زمینه‌ها)
تعیین جایگاه تحقیق( تقریباً ۹۰۰ کلمه):
این بخش، مهمترین بخش پروپوزال دکتری است. در این بخش درک شما از موضوع تحقیق در فضاهای خالی (تئوری و تجربی) که در تحقیقاتتان قصد دارید به آنها بپردازد را تشریح خواهید کرد. این بخش برای نشان دادن سؤالات پژوهشی در نظر گرفته شده است، نه برای ارائه تحلیل دقیق از بحث‌های موجود، مناظره‌ها و پیشینه موضوعات.
طراحی تحقیق و روش آن (تقریباً ۹۰۰ کلمه):
در این بخش باید ساختار تحقیق و روش‌های منحصر به فردی را که استفاده می‌کنید، به‌وضوح مشخص کنید. طراحی تحقیق باید به طور کلی شامل موارد زیر باشد:
- پارامترهای تحقیق (تعریف موضوع)
- بحث در مورد رویکرد کلی و منطق شما برای پذیرش این رویکرد
- اهداف خاص و موضوعات ( به‌عنوان مثال ۲۰ مصاحبه با اعضا گروه الف)
- بحث مختصری در مورد ضرب الاجل دستیابی به آن
داشتن یک بخش روش شناسی توسعه‌یافته مهم است؛ به‌ویژه اگر می‌خواهید تحقیقی استاندارد انجام دهید. مطمئن باشید از تکنیک‌های خاص خود استفاده می‌کنید، رویکرد کلی شما بلکه باید شامل موارد زیر باشد:
- انواع منابع مورد مشورت قرار گرفته
- روش‌های جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها با تکنیک‌های خاص (به‌عنوان‌مثال تجزیه‌وتحلیل آماری؛ مصاحبه نیمه-ساختاریافته یا مشاهده‌ی ناظر)
- منطق استفاده از این روش‌ها به طور خلاصه
مراجع
مراجع شما باید درک درستی را از پیشینه‌ی تحقیق و اینکه چگونه می‌توانید به آن کمک کنید ارائه کند. مطمئن باشید مقالات و منابعی را ارجاع می‌دهید که نقش مهمی‌در تحلیل شما بازی می‌کنند. به یاد داشته باشید که این فقط یک فهرست کتاب‌شناسی با عنوان «تمام آنچه در این موضوع نوشته شده» نیست، بلکه باید نشان‌دهنده وسواس، در انتخاب متون مناسب باشد.
مشکلات احتمالی
اغلب دانشجویانی که حداقل معیارهای ورودی را کسب می‌کنند به دلیل ضعف در پروپوزال دکتری برای دوره دکتری پذیرفته نمی‌شوند. برای جلوگیری از این امر، توصیه‌های زیر را در نظر داشته باشید:
- مطمئن شوید که ایده، سوال یا مسئله شما دارای وضعیت روشن و متقاعدکننده‌ای است و ثابت می‌کند شکافی در این موضوع وجود دارد. وقت خود را برای ایجاد سؤالات در مراحل اولیه یک پروژه قرار دهید. آنها می‌توانند به عنوان نتایج پیش‌بینی‌شده مهم باشند.
- مطمئن شوید که در بخشی که انتخاب کرده‌اید اساتیدی به موضوع شما علاقه‌مند و آماده پشتیبانی از پروژه شما هستند. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، به‌شدت پیشنهاد می‌شود که پیشاپیش با اساتید در دسترس تماس بگیرید و یک نسخه اولیه از پروپوزال دکتری را به آنها ارائه دهید.
- مطمئن شوید پروپوزالتان به نحو احسنت طبقه‌بندی شده است. ساختار ضعیف پروپوزال دکتری نشان‌دهنده این است که اجرای پروژه نیز مشکلات مشابه را به دنبال خواهد داشت
- مطمئن شوید هدف پروژه شما منطقی است و به یاد داشته باشید که همیشه محدودیت‌ها و سختیهای قابل‌توجهی برای پروژه ای که در طول سه سال اجرا و نوشته می‌شود وجود دارد. پروپوزال‌ها را فقط بر اساس جاه‌طلبی فکری و فوق‌العاده بودن ارزیابی نمی‌شوند بلکه با توجه به این که داوطلب چقدر احتمال دارد بتواند این پروژه را انجام دهد ارزیابی خواهند شد.
- مطمئن شوید که اشتیاق شما در ساختار پروپوزال و بحث‌های ارائه‌شده به طور کامل مشخص باشد. به یاد داشته باشید که هیچکس در زمینه‌ی شما متخصص نیست و این وظیفه شماست که پروژه و موضوعتان را برای خوانندگان جذاب کنید.