مژگان امیریوسفی
مقدمه: پروپوزال برای رساله
قدم اول برای اینکه هیئت داوری پایاننامه کار یک فارغ‌التحصیل را مثبت ارزیابی کند، این است که از ابتدا پروپوزال پایاننامه به‌درستی تدوین شود. سعی کرده‌ایم در این مقاله یک دستورالعمل ساده برای نوشتن پروپوزال، انتخاب نوع ادبیات نگارشی و تعیین روش‌های پژوهش را به شما نشان دهیم. با استفاده از دستورالعمل‌های ذکر شده، می‌توانید مرحله نگارش و دفاع از پایاننامه خود را با موفقیت پشت سر بگذارید. در ادامه می‌گوییم که چگونه یک پروپوزال حرفه‌ای بنویسید.
پروپوزال چیست؟
پروپوزال در حقیقت بخشی است که پژوهش شما و روش انجام آن را تشریح می‌کند. پایاننامه شامل بخش‌های مختلف است اصلی‌ترین بخش‌های پروپوزال به ذکر موضوع پایاننامه، ضرورت انجام آن، اهمیت انجام آن، اهداف و روش پژوهش اختصاص مییابد. با توجه به اینکه تعداد صفحات پایان نامه در مقطع ارشد و دکتری با یکدیگر متفاوت است بهتر است پروپوزال هر یک از این مقاطع تمام قسمت‌های اصلی و مهم پایاننامه را پوشش دهد.
مرحله دفاع از پایاننامه تنها پس از تأیید و پذیرش پروپوزال امکان‌پذیر است. در گام اول باید موضوع پژوهش را مشخص کنید. فراموش نکنید پروپوزال بیانیه‌ای جامع در مورد دامنه و ماهیت پژوهشی پایاننامه است. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد در پایان ترم دوم و دانشجویان دکترا پس از موفقیت در آزمون جامع و در پایان ترم سوم باید پروپوزال خود را ارائه کنند.
طرح کلی پروپوزال
محتوای پایاننامه بستگی به رشته تحصیلی دارد. می‌توانید موضوع پایاننامه را خودتان انتخاب کرده یا با برای انتخاب یک موضوع کاربردی با استاد راهنما و مشاور خود صحبت کنید. پروپوزال پایاننامه حالتی استاندارد و معین دارد. به طور کلی پروپوزال شما باید حاوی بخش‌های زیر باشد:
مقدمه‌ای درباره موضوع و اهداف
اهمیت موضوع
بررسی وضعیت فعلی موضوع پیشنهادی شما
توضیح مختصری درباره روش اجرای پایاننامه
بحث در مورد پیامدهای احتمالی
منابع
پروپوزال‌ها از نظر حجم و ساختار با یکدیگر متفاوت هستند. انتخاب منبع ارتباط مستقیمی باکیفیت پروپوزال و پایاننامه دارد، برای انتخاب منبع مناسب بهتر است از اساتید خود کمک بگیرید. اگر مطمئن نیستید که مسیر نوشتن پایاننامه را به‌درستی انجام می‌دهید، حتما از استاد راهنمای خود کمک بخواهید.
نحوه نوشتن پروپوزال
نوشتن پروپوزال مستلزم انجام مراحل اساسی است. عناصر اساسی نگارش پروپوزال عبارتند از: پیشنهاد موضوع، اثبات، راه‌های حل مسئله، نتیجه‌گیری و فهرست منابع. پیروی از این دستورالعمل به موفقیت کار کمک می‌کند. سعی کنید از پژوهش های انجام شده در حوزه موضوع خود الگوبرداری کنید. مطالعه نمونه پروپوزال های دیگران برای افزایش کیفیت کار نهایی شما مفید است.
ساختار کلی پروپوزال‌ها مشابه است اما ممکن است حجم قسمت‌های مختلف آن با یکدیگر متفاوت باشد. استفاده از نقل‌قول (reference) پژوهشگران و نویسندگان مجرب در پروپوزال ضروری است. به همین منظور سعی کنید منابع معتبری انتخاب کنید.
مراحل اصلی نگارش پروپوزال عبارتند از:
انتخاب موضوع مناسب
بدون شک، موفقیت پژوهش در گرو انتخاب صحیح موضوع پایاننامه است. موضوعی انتخاب کنید که به آن علاقه‌مند هستید. در این صورت، انجام پژوهش های میدانی برای شما لذت‌بخش بوده و انگیزه قوی برای انجام پایاننامه خواهید داشت. سعی کنید موضوع پروپوزال پایاننامه را محدود کرده و به بررسی جزئیات بپردازید. زیرا پرداختن به چند موضوع مختلف در پایاننامه دشوار است.
سعی کنید موضوع پایاننامه با آینده شغلی شما ارتباط داشته باشد. فراموش نکنید در فرصت محدودی که برای انجام پایاننامه در اختیار دارید به‌ندرت می‌توان حوزه‌ای از دانش که هنوز کشف نشده را کشف کرد. سعی کنید بر روی حل نقاط کشف نشده پژوهشی که در جوامع علمی بررسی شده‌اند متمرکز شوید. اما موضوع شما نباید تکراری باشد.
نوشتن مقدمه پروپوزال
مقدمه بخش مهمی است که موردتوجه هیئت داوری قرار می‌گیرد. سعی کنید مقدمه را با یک سؤال مهم و مرتبط با موضوع خود آغاز کنید. برای جلب‌توجه مخاطب از جملات جذاب و مناسب در حین نگارش استفاده کنید. پژوهش های مختلف را مطالعه کرده و بر اساس آن پیشینه تحقیقی را بنویسید. سؤالاتی مطرح کنید که نشان‌دهنده اهمیت موضوع باشند.
وضعیت فعلی پژوهش خود در جهان را بررسی کرده و روش‌های مناسب برای اجرای آن را مشخص کنید. سعی کنید از نقل‌قول نویسندگان و پژوهشگران مشهور در رشته خود در مقدمه استفاده کنید. به همین دلیل، بر روی انتخاب منابع معتبر متمرکز شوید. نگارش مقدمه باید به‌گونه‌ای باشد که نشان‌دهنده تسلط و اطلاعات کافی شما در این حوزه باشد.
توضیح اهمیت اجرای پایاننامه
در این مرحله باید اهمیت پژوهش خود را توجیه کنید. توضیحاتی در مورد تمام مواردی که در پایاننامه انجام خواهید داد و تأثیر نتایج حاصل از آن بر جامعه و توسعه علمی آن را بیان کنید. برای اینکه مطمئن شوید عملکرد شما در این بخش از پروپوزال پایاننامه درست است از استاد راهنمای خود کمک بخواهید. سعی کنید عملکرد شما باید به‌گونه‌ای باشد که تیم داوری و استاد راهنما را متقاعد کند شما به بررسی همه‌جانبه موضوع پرداخته‌اید و برای انجام آن آماده هستید.
مرور منابع و یافتن شکاف‌های نگارشی
بیایید نگاهی دقیق‌تر به این موضوع بیندازیم که چرا مرور منابع پروپوزال مهم است. بررسی منابع پروپوزال پایاننامه به شما کمک می‌کند تا دیدگاهی جامع در مورد تحقق اهداف پایاننامه خود داشته باشید. بررسی و جمع‌آوری نکات مهم در پژوهش های مشابه در نتیجه‌گیری به شما کمک خواهد کرد. شکاف‌های موجود در متن تعیین می‌کنند که باید بر حل چه مواردی متمرکز شوید. برای پیداکردن روش پژوهش مناسب و انتخاب فرمول بسیار مؤثر است.
بیان روش پژوهش در پروپوزال
باید یک رویکرد پژوهشی مناسب انتخاب کنید و لیست آزمون‌های مورداستفاده را محدود کنید. در نظر داشته باشید که مثلا برای انجام پژوهش های تجربی، تمرکز بر جمع‌آوری داده‌ها مجاز است. روش پژوهش باید شامل جمع‌آوری داده‌های جدید برای تأیید موضوع پژوهش و تجزیه‌وتحلیل نظری نتایج باشد. ساختار پژوهش خود را به دقت توضیح دهید تا روش پژوهشی که انتخاب کردید را توجیه کند.
انواع روش‌های پژوهش عبارتند از:
- پژوهش های کمی و کیفی تجربی
- آزمایشات آزمایشگاهی
- آزمایشات کنترل شده
- مشاهدات و جمع‌آوری آمار
- نظرسنجی و مصاحبه
- پژوهش نظری
نتیجه‌گیری پروپوزال
بخش پایانی یک پروپوزال نتیجه‌گیری نهایی است. در این بخش باید هدف موردنظر و همچنین نتایج احتمالی مطالعه را شرح دهید. پروپوزال پایاننامه به طرحی دقیق برای نوشتن پایاننامه تبدیل خواهد شد. توضیح دهید که پژوهش های شما چه پیشرفت‌هایی را به همراه خواهد داشت. باید دانش تئوری و عملی خود را در مورد مسائل اصلی پژوهش نشان دهید. ثابت کنید که نتیجه پژوهش شما برای محافل علمی و سازمان‌های مختلف مهم است. تأثیر نظری یا عملی پایاننامه خود را توجیه کنید.
بررسی فرمت پروپوزال پایاننامه
مرحله نهایی، اطمینان از طراحی صحیح پروپوزال است. متن باید قالب‌بندی شده باشد. تعداد برگه‌ها و اندازه و فرمت صفحات را بررسی کنید. مثلا برای پروپوزال دکتری بررسی کنید که تعداد صفحات قابل قبول چقدر است. برای اطمینان حتما با گروه آموزشی یا دانشکده خود مشورت کنید. در لینک زیر فرمت های مورد استفاده در دانشگاه تهران برای پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری قابل دانلود است.
نمونه فرمت پروپوزال دانشگاه تهران
پروپوزال باید حاوی استنادات (Citation) معتبر علمی در مورد موضوع اصلی پایاننامه باشد. فهرست منابع را به‌درستی تنظیم کنید. بهتر است برای اطمینان از درستی پی‌نوشت‌ها و ارجاعات از نرم‌افزارهای مخصوص استفاده کنید.
سخن پایانی
استفاده از اصول صحیح برای نگارش پروپوزال پایاننامه به شما کمک می‌کند در تلاش خود موفق شوید. رعایت این نکات به شما در انتخاب موضوع، سؤال پژوهش و نوشتن صحیح روش کار کمک خواهد کرد. دستورالعمل‌های ذکر شده را رعایت کنید تا تمام موارد لازم در پروپوزال شما گنجانده شود. در حین به سبک نوشتاری آکادمیک پایبند باشید. پاسخ واقعی برای سؤالات مطرح کنید.
این پست ترجمه/اقتباسی است از این مقاله.