ناصر نیکوبخت
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
[ 1 ] - بررسی نقش موسیقایی قافیه در غزل «محمد علی بهمنی» با رویکردی ساختارگرایانه
توجه به موارد مختلف موسیقی شعر (وزن، قافیه و ردیف) در دریافت معانی و حس گوینده در بیان عواطف خود بسیار مؤثر است، به-ویژه وقتی شاعر این موضوع را با قافیه در شعر مطرح می‌کند؛ قافیه را می‌توان مهمترین جلوه‌گاه موسیقی کناری و اوج هنرنمایی شاعر در آن دانست. محمدعلی بهمنی شاعری غزل‌سرا شناخته شده است و با توجه به ویژگی غزلهایش در جایگاه غزل نو، مبتکر قافیههایی است که از واژه‌های متداول امروزی و در...
[ 2 ] - روش‌های خلسگی شمنیسم در برخی از فرقه‌های تصوف
The influence of behaviours, traditions and beliefs of non- Islamic mystical schools on different Sufi sects has always been a research problem for those scholars who are interested in analysis of the roots and origins of thoughts and practices of Muslim mystics. Most of the scholars are unanimous that some similarities present between Sufism and other mystical traditions such as Buddhist m...
[ 3 ] - نقش منابع جنبی در تصحیح بستان‌العارفین و تحفةالمریدین
بنا بر شیوة مرسوم، تصحیح هر متنی باید براساس دست‌نوشته یا دست‌نوشته‌هایی از آن متن انجام گیرد، امّا گاهی به دلایل گوناگون ـ همچون ناآشنایی کاتبان ـ تبدیل و تحریف‌هایی در متون کهن راه می‌یابد که آنها را از اصل خود دور می‌کند و رسیدن به اصل را به کمک نسخه‌ها دشوار می‌سازد، به‌خصوص وقتی که دست‌‌نوشتة متنی منحصربه‌فرد و یا با نسخه‌‌های دیگر متفاوت باشد. در اینجاست که مصحّح از مراجعه به منابع موضوع مت...
[ 4 ] - بررسی، تحلیل و نقد سبک‌شناسانة خاطره‌نگاشته «دا»
«دا» یکی از نمونه‌های نثر معاصر فارسی در دهة 90 - 1380 ه.ش. است. نثری ساده، موجز، صمیمی، روان وگفتارگونه دارد و پرداخت جزئی‌نگرانه به حوادث بهویژه در بخش‌های میانی، نمودی آشکار دارد. روایت رخدادها و ساختار منسجم اثر به گونه‌ای است که خواننده می‌تواند حوادث را تجسم کند. همچنین «دا» از اسناد جنگ تحمیلی برای بیان مشکلاتی است که مردم در جنگ تحمیلی متحمل شدند. مهمترین آرایة ادبی متن کتاب، تشبیه اس...
[ 5 ] - خاقانی‌پژوهی؛ معرفی و نقد پژوهش‌های انجام‌گرفته دربارة خاقانی از آغاز تا امروز
یکی از مهمترین مسائل پیشِ روی پژوهشگران در حوزه ادب فارسی، فقدان اطلاعات کافی در خصوص پیشینه مطالعات پاره‌ای موضوعات مرتبط با شرح احوال و آثار و اندیشه‌‌های شاعران و نویسندگان، بهویژه سرآمدان ادب فارسی است. پژوهش حاضر پاسخی به حوزه خاقانی‌پژوهی است. این پژوهش به معرفی خاقانی‌پژوهی در عرصه کتب، مقالات و پایان‌نامه‌ها در ایران از سال 1300 تاکنون می‌پردازد. اگرچه سایت‌های اینترنتی و کتاب‌شناسی‌ها...
[ 6 ] - صورت و مضمون شعر مهاجرت افغانستان
کودتای مارکسیستی هفت ثور 1357ش در افغانستان، منشأ تحولات ادبی این کشور طی دهه‌های اخیر بوده است. این کودتا که با مقاومت شدید مردمی، ورود ارتش سرخ و آغاز جنگ در افغانستان همراه بود، زمینه مهاجرت مردم، نویسندگان و شاعران افغانستان را به سایر نقاط جهان، بویژه کشورهای همجوار فراهم ساخت. در این میان، ایران نیز به دلیل قرابتهای فرهنگی، زبانی و مذهبی، پذیرای گروه کثیری از شاعران مهاجر افغانستان بود ...
[ 8 ] - بررسی نقش موسیقایی قافیه در غزل «محمد علی بهمنی» با رویکردی ساختارگرایانه
توجه به موارد مختلف موسیقی شعر (وزن، قافیه و ردیف) در دریافت معانی و حس گوینده در بیان عواطف خود بسیار مؤثر است، به-ویژه وقتی شاعر این موضوع را با قافیه در شعر مطرح می‌کند؛ قافیه را می‌توان مهمترین جلوه‌گاه موسیقی کناری و اوج هنرنمایی شاعر در آن دانست. محمدعلی بهمنی شاعری غزل‌سرا شناخته شده است و با توجه به ویژگی غزلهایش در جایگاه غزل نو، مبتکر قافیههایی است که از واژه‌های متداول امروزی و در...
[ 9 ] - بررسی مقایسه ای سیر اسماء جمالی خداوند در متون عرفانی قرن چهارم و ششم هجری (مطالعه موردی کشف المحجوب و روح الارواح)
در متون صوفیانه و عارفانه و در آموزه‌های عارفان، مبحث اسماءالله جایگاه ویژه‌ای دارد که می‌توان گفت تقریباً از سایر مباحث عرفانی گسترده‌تر و بااهمیت‌تر است. به‌خصوص بحث در باب اسماء جمالی و جلالی پروردگار، چگونگی جلوۀ آنها و آثار خاصی که هریک در روح انسان به‌جا می‌گذارند، بخش اعظمی از آثار عرفانی را به خود اختصاص داده است و نویسندگان صوفی‌مسلک به طرح نظریات خویش در این زمینه پرداخته‌اند. در این ...
[ 10 ] - ساختار زبان احترام آمیز در تاریخ بیهقی
زبان پدیده‌ای اجتماعی و مهمترین ابزار ارتباطی است. جامعة انسانی بر اساس پاره‌ای امتیازات خاصّ آدمیان، خواه ناخواه – هرچند نانوشته- به طبقات متنوّعی تقسیم می‌شود و هر طبقه ملازم شأن اجتماعی خود، در مواجهة زبانی با واژه‌هایی مخاطب قرار می‌گیرد و این امر به صورت ساختارهای ویژه و متمایزی نمایان می‌شود. این پژوهش به بررسی ساختار زبان احترام‌آمیز در تاریخ بیهقی اشاره دارد. پس از بررسی متن تاریخ بیهقی ...
[ 11 ] - تحلیل روان‌شناختی «نیاز به تفریح» در داستان‌های برگزیدۀ کودکان بر اساس نظریۀ انتخاب ویلیام گلاسر
تفریح و بازی یکی از مشخصات جدایی‌ناپذیر دوران کودکی است، تا آنجا که می‌توان گفت دوران کودکی به بازی‌های مربوط به آن پیوند خورده‌است. نه‌تنها کودک، بلکه بزرگسالان نیز به تفریح و شادی نیاز دارند؛ چنان‌که می‌توان گفت تفریح، یکی از نیازهای انکارناپذیر در درون هر انسان است؛ همان طور که ویلیام گلاسر نیز یکی از پنج نیاز اساسی انسان را نیاز به تفریح دانسته‌است. ادبیات کودکان، خصوصاً داستان‌های برگزیده ...
نویسندگان همکار