عیسی حجت
هیات علمی دانشگاه تهران
[ 1 ] - جستاری در مفهوم پیوستگی فضا و روند تحولات آن در مساجد ایران
با نگاهی به پژوهشهای اندکی که معماری ایران را از منظر فضایی مورد مطالعه قرار داده‌اند با گوناگونی تعابیر به کار رفته، همچون «شفافیت، گشایش، بی مرزی، سیالیت، پیوستگی، سبکی و تداوم» روبرو می‌گردیم. حال آنکه به نظر می‌رسد؛ در بسیاری موارد، دارای هم پوشانی مفهومی هستند و این موضوع، درک مخاطبین را از مفاهیم عرضه شده دشوار می‌سازند. پژوهش حاضر پس از مروری بر آرای صاحب‌نظران درباره ویژگیهای فضایی معم...
[ 2 ] - تبیین صفات تأثیرگذار خانه در شکل‌گیری دلبستگی انسان به آن {ارایۀ یک مدل فرآیند علّی}
دلبستگی به خانه، پیوند عاطفی میان انسان و خانه است که افزایش کیفیت زندگی انسان‌ها و سکینۀ خاطر آنان در خانه را در پی دارد. این مقاله با هدف شناسایی نقش معماری خانه در ایجاد و یا ارتقای این پیوند عاطفی، به دنبال شناخت ویژگی‌ها و صفات مؤثر خانه در این زمینه می‌باشد. لذا در پی پاسخ به این پرسش است که «از میان صفات و کیفیات متعدد ملازم با مفهوم خانه، کدام‌یک نقش مؤثری در دلبستگی انسان به خانه دارد؟...
[ 3 ] - نگرشی به ارزش های قومی در معماری خانه های قلعه ای پشتون های افغانستان
پَشتونوالی را ایدئولوژی و نظامنامه ی قبیله ای قوم پشتون دانسته اند که تمامی وجوه حیات قومی ایشان را هدایت کرده است. لذا مطالعه مفاهیم و محتوی آن برای شناخت شیوه و محیط زندگی آنها اهمیت می یابد. با وجود این، عواملِ فرهنگ قومی موثر بر محیط انسان ساختِ افغانستان که تکثر فرهنگی مشخصه بارز آن است کمتر مطالعه شده است. لذا سعی شده با تشریح پشتونوالی به تعیین اثر آن بر الگوی معماری خانه ی قلعه ای پشتون ها...
[ 4 ] - تأملی در تحولات ساختاری معاصر شهر تبریز و تأثیر آن بر هویت شهر
شهرهای تاریخی دربردارندة ساختاری‌اند که در گذار زمان و براساس ویژگیهای هویتی شکل گرفته و در قالب عناصر و روابط تاریخی تجلی یافته‌اند؛ از این‌رو نمی‌توان نسبت به کیفیات مداخلاتی که در آنها صورت می‌گیرد، بی‌اعتنا بود. تبریز از شهرهای مهمّ تاریخی ایران است که هویت ساختاری آن در طول تاریخ، به‌واسطة مداخلات صورت گرفته در عرصه‌های تاریخی‌اش متحول شده است. نوشتار حاضر باهدف شناخت تغییرات پدید آمده در...
[ 5 ] - سنتِ سنت‌گرایان و سنت‌گرایی معماران
مقاله بر آن است که در مفهوم سنت و مرام سنت‌گرایان تعمق و تأملی نماید. آیا سنتِ سنت‌گرایان همان سنتِ گم‌شدۀ ما و عالم معماری ما است؟ آیا این سنت، تداوم فرهنگ سنتی ما است؟ آیا این سنت می‌تواند پردازنده و بازآفرینندۀ معماری سنتی ایران باشد؟ سنت‌گرایان از کی و کجا پدید آمدند؟ مرام آنان چیست و نگاه ایشان به معماری چگونه است؟در پاسخ، این مقاله سنت‌گرایی را پدیده‌ای مدرن و سنتِ سنت‌گرایان را سنتی نخستین،...
[ 6 ] - هم‌گرایی سه گونۀ بنیادین هندسی و پیدایش هندسۀ مسجد ایرانی*
چکیده چگونگی پیدایش هندسۀ مسجد چهارایوانی گنبددار یا مسجد ایرانی در هاله‌ای از ابهام است و گونه‌شناسی متداول مساجد ایران برمبنای شمار ایوان‌ها نیز از این ابهام نمی‌کاهد. هندسه، جان‌مایۀ هر نوع معماری است که با تعریف و تحدید آن، درک کالبدهای گونه‌گون آن نوع را آسان‌تر می‌کند. بنابراین برای شناخت شکل ایرانی مسجد، بهتر است از چیستی سرچشمه‌های هندسی و چگونگی فرآیند پیدایش هندسۀ آن نیز پرسید. مقاله ...
[ 7 ] - ریشه های گسست و گم گشتگی فرهنگی در معماری معاصر ایران
نکته محوری این مقاله، مبین آن است که تغییر رؤیاهای ایرانیان طی اعصار و دهه‌های مختلف، باعث مطالبه دنیایی دیگر گونه در مقایسه با دنیای موجودشان بوده است. این امر هر از چندگاهی، دگرگونی‌هایی را به ارمغان آورده است. شهر و معماری ایرانی از اوایل دهه چهل با دگرگونی و تحول مفهوم‌ها و معناها و به تعبیری، «تغییر رؤیاها» و همچنین با غلبه «کمیت» بر «کیفیت» مواجه می شود و هر آن چه کمّی و یا عددی باشد، میدا...
[ 8 ] - رهیافت های ارتقاء خلاقیت کودک در طراحی خانه
از مهم ترین نیازهای هر جامعه، تعلیم و تربیت افرادی است که با اتکا به نیروی اراده و تعقل خویش، خلاقانه بیندیشند و به جای وابستگی و استفاده از دستاوردهای دیگران، خود مولد دانش، فناوری و فرهنگ مناسب برای زندگی مستقل در عصر دانایی باشند. یکی از ویژگی های انسان که پرورش آن می تواند در پیشرفت فرد در جامعه مؤثر باشد، خلاقیت است.از آن جا که بهترین زمان برای تربیت و شکوفا کردن استعدادها دوره کودکی...
[ 9 ] - اهمیت خلوت بیمار در طراحی معماری محیط های درمانی به منظور ارتقاء کیفیت درمان و بهبودی آن ها
خلوت به‌عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان اهمیت به‌سزایی در سیستم مراقبت‌های بهد‌اشتی دارد و برآورد‌ه نشدن آن استرس بسیاری به بیمار وارد می‌کند که در روند بهبود‌ی‌اش تأثیر نامطلوبی خواهد گذاشت. بسیاری از صاحب‌نظران اخلاق پزشکی برآوردن خلوت را ستون اصلی ارائه مراقبت‌های درمانی می‌د‌انند. تحقیقات در ایران و سراسر دنیا نشان د‌اد‌ه است که علی‌رغم آنکه پرستاران و دیگر کارکنان بر این باورند که خلوت ...
[ 10 ] - ارزیابی تحول زبان الگو در معماری مسکن بررسی موردی: خانه های دوره قاجار و مسکن معاصر در شهر زنجان
تنوع و تکثر الگوهای سکونت معاصر و غفلت از الگوهای بومی، بازخوانی زبان‌الگوی خانه ایرانی و همسازی آن با انگیزه‌ها و نیازهای ساکنان را ضروری ساخته است. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی تنش‌های رفتاری-مکانی در گونه‌های مسکن و رفع آنها از طریق بازنگری در سازمان فضایی و الگوهای مکان-رفتار است. پس از تعریف زبان‌الگو و عناصر ساختاری-معنایی آن، 20 نمونه از خانه‌های سنتی دوره قاجار و 20 نمونه از خانه‌های وی...
[ 11 ] - معماران کوچک: آموزش معماری از آموزش سینه به سینه تا آموزش شانه به شانه
یکی از پرسشهایی که در محافل حرفه‌ای و آموزشی معماری مطرح می‌شود این است که آیا معماری ذاتی یگانه و والا دارد که معماران برای رسیدن به آن می‌کوشند یا مسئله معماری به تعداد معماران پاسخ دارد؟ در این مقاله در باره وجود و عدم این ذات با رجوع به زمان بحث شده است. زمانی این ذات وجود داشته و معماری را با عالم قدسی مرتبط می‌کرده است، زمانی این ذات را پیشگامان معماری مدرن (معماران بزرگ) ابداع و پیشنهاد...
[ 12 ] - جستار در چگونگی پیوند ساکن و مسکن
خانه‌های دوران مدرن و پس از آن، غالباً نتوانستند نقش «مأمنی محبوب» را برای ساکنانشان ایفا کنند و حتی نوعی بیگانگی و عدم تعلق خاطر، برای ساکنانشان فراهم کردند. به نظر بسیاری از صاحب‌نظران، این مسئله از عدم هماهنگی مسکن با ابعاد مختلف وجودی انسان و پس از آن، فقدان معانیِ مرتبط با این ابعاد و در نتیجه منفعل بودن ساکن نشأت می‌گیرد. در این راستا مقاله حاضر، چگونگی پیوند ساکن و مسکن را پرسش اصل...
[ 13 ] - پیری در خانه،روح نهفته در معماری ایران مطالعه موردی: فضاهای مناسب سالمند در معماری بومی کرمان
"پیری در خانه" یکی از یافته های روانشناسی محیطی سالمندان می باشد که در آن بر ماندن سالمندان درخانه و همسایگی آشنا و داشتن حق انتخاب در نوع زندگی تاکید می شود. در این پژوهش هدف آن است که ویژگی های مطلوب محیطی برای سالمندان جهت دستیابی به "پیری در خانه" استخراج و مفاهیم سازگار با این هدف در معماری ایران معرفی شود. و سوال این است که محیط مناسب سالمندان جهت "پیری در خانه" دارای چه ویژگی هایی است؟ و...
[ 14 ] - بازتعریف فضای بازی کودکان بر مبنای ارزیابی و تحلیل نیازهای آن ها از فضای بازی با رویکرد ارتقاء خلاقیت
Environments where children will be present is effective in the formation of personality, the child's behavior and his all-round development. The researchers concluded that the experience of recreation and play are effective in preparing children for effort, problem-solving and creative activities. In the current child's environment, spaces that do not give the children a chance to thinking and...
[ 15 ] - Investigating the effect of family structure changes on houses\' spatial organization using grounded theory: A case study of the houses of Yazd
During the Pahlavi era, Iran's widespread developments influenced by the industrial revolution led to a lot of changes in family structure and by changing the function of family and the roles and relations of family members, paved the way for a change in the houses' spatial organization. Therefore, the main question addressed in this study is: “"What changes are brought about in the space organ...
[ 16 ] - واکاوی برنامه درسی کارشناسی ارشد پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته معماری و مقایسه میزان انطباق آنها بر مولفه های آموزش معماری
معماری رشته ای تلفیقی از مباحث علوم انسانی،هنر و علوم‌فنی می باشد.به همین علت تحقق معماری،نیازمند برخورداری از مجموعه ای از معرفت‌ها و دانش‌های گوناگون است. از سال 1939،آموزش آکادمیک معماری در دو مقطع کاردانی و کارشناسی ارشدپیوسته،جهت تربیت نقشه‌کش و معمار تعریف و جایگزین شیوه سنتی گردید و در سال 1998دوره کارشناسی پایه ریزی شد.مسئله پژوهشی حاضر،بررسی و مقایسه میزان انطباق برنامه درسی رشته معمار...
[ 17 ] - بررسی تاثیر پذیری مفهوم خانه از تحولات کالبدی آن در دوران معاصر در شهر تهران
این نوشتار، شرح تحولاتی است که در روزگار معاصر بر مفهوم خانه نزد ساکنان تهران گذشته است. خانهی ایرانی که در روزگار سنتی به پایایی و پویایی رسیده بود، در روزگار معاصر، قواعدی نو برخود یافت. این قواعد، گاه بر پیکر خانه تغییر ایجاد کرد و گاه در ذهن و شیوهی زیست ساکنانش. بدین‌ترتیب مفهوم خانه نزد ساکنان تغییر یافت. در این مقاله، برای درک این تغییر، پس از پرداختن به مفهوم خانه، دو عامل تغییرات ...
[ 18 ] - The Instructional Content of the Architecture Education in Iran and the Success Rate of the Bachelors’ Degree Course in the Transfer of this Content
Architecture is a multidimensional and multifaceted discipline. For this reason, learning and realization of architecture require that one gain knowledge and wisdom. The present study reviews the content required for architectural education and analyzes the success rate of a bachelor's degree program in the transfer of this content. This research is an applied quantitative survey. First, the ed...
[ 19 ] - نقش تفکر خلاق و سبک‌های یادگیری در آموزش طراحی معماری
پژوهش در فرایند طراحی به عنوان هسته ی آموزش معماری در دهه های اخیر مورد توجه پژوهشگران و مدرسان این حوزه قرار گرفته است. در اغلب شیوه های آموزش طراحی معماری، دانشجویان هم سطح تلقی شده و گام های آموزشی به صورت هماهنگ ارائه و پیگیری می شوند. با فرض آن که برنامه های آموزشی مشترک امکان توسعه ی توانمندی های دانشجویان و ارتقای سطوح خلاقیت آن ها را نادیده می گیرد؛ این پژوهش به دنبال اثبات این مدعاست ک...
[ 20 ] - مقایسه میزان موفقیت دوره های آموزشی معماری پس از انقلاب فرهنگی
پس از انقلاب اسلامی، آموزش دانشگاهی معماری در ایران در دو مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و کاردانی جهت تربیت معمار و نقشه‌کش، با برنامه یکسان ابلاغ شده توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه یافت. تا حدود دو دهه پیش (سال 1378) در 8 دانشگاه دولتی و 5 واحد دانشگاه آزاد اسلامی، دوره به صورت کارشناسی ارشد پیوسته برگزار می شد و دیگر دانشگاه ها دوره کاردانی داشتند. اما از این سال در دانشگاه های دولتی ...
[ 21 ] - Kindergarten Children's Interaction Platform (Case Study on the Integration of children with movement disorders and normal children )
Undoubtedly one of the most important and most influential periods in one’s life is the childhood period. Given that children during this period of their lives are confronted with the essential concepts and some of the distresses and social beliefs that are influential in the development of their habits, characters, and skill sets. As a result, the benefits of appropriate education conforming t...
[ 22 ] - The quality of unity of opposites in the visual enhancement of Yazd Traditional Houses
Complexity and conflict are some of the strategies to increase visual diversity, which is less considered today in the context of extensive construction and adherence to the universal, inclusive model. This issue has led to long-term boredom in contemporary homes. However, the factors of contradiction and complexity are seen in the visual diversity of traditional architecture. In this way, the ...