حمید نساج
استادیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - گونه‌شناسی شعر فارسی از منظر ادب سیاسی
در میان دسته‌بندی‌های متعدد و متنوع ارائه شده برای اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران معمولاً بر حوزه‌هایی همچون فقه سیاسی، فلسفه سیاسی، کلام سیاسی و سیاست‌نامه‌نویسی تأکید می‌شود، اما ایرانی‌ترین حوزه اندیشه‌ورزی در ایران اسلامی را بایستی در حوزه شعر جستجو کرد. زیرا که سپهر اندیشه ایرانی شعر است و اغلب فقها و فلاسفه و متکلمان و عرفای ایرانی، زمانی که خواسته‌اند نهان‌شده‌های دل خویش را آزادانه و ...
[ 2 ] - شعر به مثابه حوزه ای معرفتی با کارکردهای میان رشته ای
گرچه میان رشتگی به مثابه یک مفهوم علمی، تاریخ طولانی چندانی ندارد، اما به مثابه یک رویه پژوهشی، از دیرینه ای به قدمت پژوهش برخوردار است. پرسش این نوشتار آن است که آیا میان رشتگی، خاص حوزه تمدنی غرب است و یا در تاریخ مشرق زمین و به ویژه ایران زمین نیز سابقه دارد؟ این نوشتار کوشید نشان دهد که علاوه بر میان‌رشته ای بودن برخی تالیفات و آثار علمی دانش پژوهان ایرانی، میتوان به شعر و نظم به مثابه...
[ 3 ] - نقش و جایگاه گروه‌های شیعه در ساختار سیاسی عراق پس از فروپاشی (2015 ـ 2003)
با سرنگونی رژیم بعث عراق در آوریل 2003 م، عراق به دوران جدیدی قدم نهاد و تحولات گسترده‌ای را پشت سر گذاشت. این تحولات، افزون بر تغییرات گسترده داخلی، تأثیرات منطقه‌ای بسیاری نیز با خود به همراه داشته است. در سطح داخلی، احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی از قومیت‌های مختلف عراقی، اقدام به ایفای نقش سیاسی در صحنه سیاسی عراق نموده‌اند. شیعیان، اهل سنت و کُردها سه گروه اصلی قومی ـ مذهبی با گرایش‌های متفاو...
[ 4 ] - ادوار تاریخی شناخت «دیگری» در غرب و شرق با تاکید بر نگاه محققان معاصر
هر تمدن یا فرهنگی در گذرگاه تاریخی خویش خواسته یا ناخواسته نوع نگاه خاص و متمایزی به «غیر» و «دیگری» دارد. این پژوهش، بر آن است تا دوره‌های تاریخی شناخت «دیگری» در غرب و شرق را بررسی و دوره‌بندی نماید. کوشش شده است که بر خلاف تقسیم‌بندی‌های رایج، از نگاه‌های صرفا سیاسی فاصله گرفته و بیشتر از منظر فرهنگی و تمدنی واکاوی شود. هم‌چنین تقسیم‌بندی‌ها نه صرفا‌ً بر حوادث تاریخی، بلکه بر وجود «ویژگیهای ...
[ 5 ] - علل ظهور و تکوین گروه‌های تکفیری در جهان اسلام؛ از تقابل زندگی قبیله ای با مدنیت تا تقابل سنت با مدرنیته؛ مطالعۀ موردی؛ خوارج و داعش
جهاناسلامدردهه‌هایاخیربیشازهرزماندیگریبارشداندیشه‌هایتکفیریمواجهاست. وهابیتدرعربستان،سپاهصحابهدرپاکستان،القاعدهوداعشدربخش‌هایزیادیازخاورمیانهظهورکردهاست. یافته‌هایاینپژوهشنشانمی‌دهندکهگروه‌هایتکفیریپدیدهنوظهورینبودهودرواقعامتدادفکریوزمینه‌ایخوارجهستند. جهاناسلامازنخستیندهه‌هایپیدایشبهسهجریانکلیاهلسنت،شیعهوخوارجتقسیمشدواینتقسیم‌بندیکلانهنوزصادقاست. گروه‌هایتکفیریهمبهلحاظاصولفکریوهمبهلحاظزمینه‌ها...
[ 6 ] - مقایسه ی نوسازی ایران و ترکیه در دوران رضاشاه و آتاتورک
سده ی بیستم شـاهد پیـدایش دولـتهـای شـبه مـدرن در دو کشـور ایـران و ترکیـه بـود. مصـطفی کمـال آتاتورک پس از انحلال امپراطوری عثمانی، اقدامات وسیعی را در زمینهی نوسازی توأم بـا دیـنزدایـی آغاز کرد. در ایران نیز رضاخان میرپنج پس از انقراض قاجاریه، راه نوسازی را در غربـی سـازی یافـت. تاریخ روابط خارجی میان دو کشور و بـه خصـوص سـفر تـاریخی رضاشـاه بـه ترکیـه نیـز پیونـد نظـری رویکرد دو زمامدار را ع...
[ 7 ] - آسیب‌شناسی بومی‌سازی نظام فلسفی- سیاسی ابونصر‌فارابی
بیش از هزار سال پیش، ابونصر محمد فارابی به ترسیم نظامی فلسفی- سیاسی مبتنی بر پیوند عقل و شرع دست یازید که حاصل آن (مدینة فاضله) از چنان اتقان نظری برخوردار گردید که در آثار اکثر فلاسفة بعدی بازتولید شد، اما در مقام عمل، هیچ مدینه یا جامعه‌ای را سراغ نداریم که براساس مدینة فاضلة فارابی در طول این هزار سال سامان عینیت یافته باشد. دشواری‌های تحقق عینی چنین جامعه‌ای چیست؟ (سؤال) مد...
[ 8 ] - "دیگری" فرهنگی، بنیانی برای تعاملات میان فرهنگی؛ مقایسه دیدگاه بیرونی با برتون
"خود" و "دیگری" از جمله مفاهیمی هستند که نسبت میان آن دو مورد پرسش است. برخی اندیشمندان معاصر نسبت میان این دو را با ضرورت شنیدن دیگری و لزوم گفتگو با دیگری به پایان می برند و بر این نکته تاکید دارند که این مهم در فلسفه غرب چندان مورد اقبال قرار نگرفته است. دلایلی متعددی برای کم اقبالی به استماع و گفتگوی با دیگری وجود دارد. در این مقاله به بررسی تنها یکی از این دلایل خواهیم پرداخت. یکی از دلایل...
[ 9 ] - تأثیر شکاف عقیدتی شیعه و سنی در روابط سیاسی میان ایران و مصر پس از سقوط مبارک
مهم‌ترین رخداد منطقه خاورمیانه پس از انقلاب 1979 ایران، موج خیزش بیداری کنونی در این منطقه است؛ خیزشی که ضدیت با استبداد، تقاضای بهبود وضع معیشتی مردم و اسلام‌گرایی، ویژگیهای اصلی آن به‌شمارمی‌روند. بی‌تردید مهم‌ترین کشوری که انقلاب در آن به‌وقوع‌پیوسته، مصر است. موقعیت استراتژیک این کشور، تأثیر آن در تحولات منطقه و جهان اسلام و نقش آن در مسئله فلسطین، موجب شده‌است که نوشتار حاضر به بررسی اوضا...
[ 10 ] - فدرالیسم و مثلث قدرت (شیعیان، کردها و سنیها) در ساختار سیاسی عراق نوین
چکیده به دنبال حمله امریکا به عراق در 20 مارس 2003م. و فروپاشی رژیم بعثی، ساختار سیاسی عراق دچار تحول اساسی شد و ساختار سیاسی جدیدی از دل آن پدیدار شد که بازیگران اصلی آن را گروه‌های شیعی، کُردها و سنیها تشکیل می‌دهند. معیار این تقسیمبندی، وجود شکافهای اجتماعی است. نخستین شکاف، شکاف قومی است که عراق را به دو جامعه کُرد و عرب تقسیم کرده و شکاف دوم، شکاف مذهبی است که موجب تشکیل دو جامعه شیعه و س...
نویسندگان همکار