مجید معارف
استاد داشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
[ 1 ] - معانی کنایه‌های قرآنی و نقد ترجمه‌های فارسی آن
نتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیش‌نیاز ترجمه و آشنایی وی با فرهنگ زبان‌های مبدأ و مقصد امری ضروری است. ضمناً از رهگذر این جستار، مشخص میشود که اموری مانند تأکید بر عظمت و قدرت خداوند، بیا...
[ 2 ] - معجم الأحادیث المعتبرة اثر جدیدی در حوزۀ نگارش‌های حدیثی
محمد آصف محسنی از مراجع تقلید شیعه و از فعالان سیاسی افغانستان، به‌تازگی چاپ دوم کتاب معجم الأحادیث المعتبرة اثرخویش را در هشت جلد منتشر کرده است. ترتیب چینش کتابهای فقهی و غیرفقهی در این کتاب، جدید و نشانگر نگاه مؤلف به جایگاه عقل و علم و موقعیت علم اصول، رجال و مهم‌تر از آن باورهای سیاسی مؤلف در باب تشکیل حکومت اسلامی است. کتاب در مجموع شامل بیش از 11 هزار روایت دارای سند معتبر (صحیح، حسن و ...
[ 3 ] - بررسی و نقد مبانی قرآنی احمد صبحی منصور در انحصار منبعیت قرآن با تأکید بر کتاب القرآن وکفی مصدرا للتشریع الاسلام
«صبحی منصور»، در کتاب «القرآن و کفی مصدرا للتشریع الاسلام»، سعی دارد با استناد به قرآن، کتاب خدا را به عنوان تنها منبع تشریع اسلام معرفی و عدم حجیت «سنت» را نیز اثبات کند. به ادعای او از آیات قرآن استفاده میشود قرآن کتابی کامل و جامع حقایق بوده که در امر هدایت، خود را کافی اعلام کرده و مردم را از مراجعه به غیر خود بازداشته است. به نظر صبحی منصور، ظنی الصدوربودن احادیث و سیاست نهی از کتابت حدی...
[ 4 ] - حدیث، جایگاه و کارکرد آن در مبانی تفسیری آیت الله جوادی آملی
تفسیر تسنیم از جمله تفاسیر معاصر است که مؤلف آن در کنار روش تفسیر قرآن به قرآن و ارائة بحثهای متنوع اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و ... از روایات وارده در منابع حدیثی شیعه و سنی نیز استفاده کرده است. آیت الله جوادی آملی از سویی معتقد به استغنای قرآن در دلالت بر مفاهیم خود از هر عامل دیگر است و از سویی دیگر جایگاه والایی برای حدیث در نظر گرفته و قرآن منهای اهل بیت را قرآن منهای قرآن میشمارد. این مق...
[ 5 ] - بررسی کاربرد عقل در نقد روایات
bbbb
[ 6 ] - معرفت بین الحدّین در روایات اهل بیت
Arouse people's attention towards the God, is the most central issue in the teachings of the Holy Quran and the Prophet’s household (pbut). In many of Qur’anic verses and the Imams (pbut) rewayats (sayings), belief in the being of God and his surrounding of all of the universe has been stated; This has been mentioned in a way that this fundamental belief is the base of all religious...
[ 7 ] - بررسی روایات تفسیری فریقین در مسئلۀ ازدواج حضرت با یوسف (ع) زلیخا
In the holy Quran no mention is made of the marriage of Yusuf and Zulaykhā, but in the compendiums of narrations and exegeses of the two sects there are fourteen narrations about it of which eight are mentioned in exegeses and six in books of traditions. Of course, the exegeses compared to books of narrations are much older. A survey of these narrations shows first that they have been reported ...
[ 8 ] - بررسی مسئلۀ وکالت امام در توثیقات عامّ رجالی
This article is a library and a descriptive-analytic research to answer the question whether one can establish the reliability of the narrator from the title “the agent of the Imam”. Agent by definition means a trustworthy person and technically he is a person who on behalf of the Imam has the mission to accomplish a task. Some of the experts of hadith have claimed the general reliability of th...
[ 9 ] - نقد و بررسی نظریۀ گلدتسیهر دربارۀ تقدم نقد سند حدیث بر نقد متن
Ignaz Goldziher, a famous western orientalist, believes that Muslims' approach to criticize narrations is mostly limited to the critique of the chain of transmission (isnad). In addition, he argues that judgment about the content of narrations depends on the validity of the chain of transmission. After Goldziher, some orientalists have mentioned similar results and confirmed his views. Criticiz...
[ 10 ] - عاملی اصفهانی و تعامل با روایات باطنی با رویکرد به کتاب مقدمه مرآه الانوار و مشکاه الاسرار
Esoteric meaning of the Qurān has long been investigated by Shia and Sunni researchers. Although encountering some changes, esoteric interpretation of the Qurān has more or less survived among Muslims. Along the history of Imamite interpretation, some interpreters applied narrations of the Prophet's household in order to refer to the esoteric meaning of Qurānic verses. But there are few books c...
[ 11 ] - نقد و بررسی حدیثی در فضیلت ایرانیان
The transmitters and compilers of hadith attribute certain hadiths to the holy Prophet, peace be upon him and his household, which mainly refer to a kind of virtue and superiority of the Persians to the extent that it is said if knowledge were in Venus, the people of Persia would attain it. This superiority in narrations is mentioned at least three times in the words of “belief”, “knowledge”, a...
[ 12 ] - شأن تعلیمی روایات تفسیری از دیدگاه علامه طباطبایی و اصول تفسیری برگرفته از آن در المیزان
یکی از مبانی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، نگاه تعلیمی به روایات تفسیری است. علامه برای اهل‌بیت^ به دو شأن درباره تفسیر قرآن قائل است. شأن تفصیل احکام و بیان جزئیات شریعت و شأن تعلیمی روش فهم و تفسیر در خلال روایاتی که به‌نوعی به تفسیر قرآن مربوط میشود. توانمندی روایات تفسیری در ارائه روش مناسب تفسیر قرآن، آموزش روش تفسیری قرآن به قرآن، عرضه روایات به قرآن و اعتنا به روایات موافق قرآن، ارج...
[ 13 ] - کارکردهای «عقل» در نهج البلاغه
در نهجالبلاغه مردم به تعقل دعوت شدهاند و نقش‌ها و کارکردهایی برای عقل ترسیم شده است، اما این موارد به صراحت بیان نشده و در فحوای کلام امام علی(ع) قرار دارند. کارکردهای عقل در نهجالبلاغه بر دو نوع است؛ یکی نظری که باعث ارتقای سطح معرفتی انسان میشود و دیگری عملی که باعث رشد جامعه خواهد شد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به استخراج کارکردهای عقل و نظام بخشیدن به آنها در چهار محور میپردازد...
[ 14 ] - ارزیابى راهکارهاى حل تعارض در گزارش‌هاى جرح و تعدیل یونس بن عبدالرحمان
یونس بن عبدالرحمان از برجستگان اصحاب امامان و مشایخ حدیث امامیه است. در منابع، علاوه بر گزارش‌های فراوان مدح یونس، گزارش‌های جرح نیز دربارۀ او نقل شده است. در حل تعارض این دو دسته از گزارشها، رویکردهایی چون مردود دانستن گزارش‌های جرح به دلیل ضعف سند، توجیه آنها با حمل بر تقیه و جرح مصلحتی و یا جعلی دانستن برخی از آنها از سوی برخی از رجالیون ارائه شده است. مقالۀ حاضر به بررسی علت‌های گوناگون ...
[ 15 ] - حجیّت روش تفسیری قرآن به قرآن با تأکید به روایات عرض در تفسیر تسنیم
یکی از روش‌های تفسیری که در عصر حاضر به سبب کوشش‌های علامه طباطبایی و پس از وی آیت‌الله جوادی آملی مورد توجه قرار گرفت، روش تفسیری قرآن به قرآن است. برای اثبات حجیّت این منهج تفسیری ادلۀ متعددی نقل شده است. یکی از این ادله استناد به احادیث عرض است که در آن، قرآن میزان سنجشِ صحتِ روایات دانسته شده و لذا قرآن کریم در تبیین مراد خود بی‌نیاز از سنت تلقی شده است. با مراجعه به مجموع احادیث عرض و تشکیل خ...
[ 16 ] - نقد و بررسی ادعای اقتباس قرآن از اشعار جاهلی
در میان اشعار منسوب به جاهلیت، گاه اصطلاحات دینی، عبارت‌‌ها و مفاهیمی مشاهده میشود که با مفاهیم، تعابیر و اصطلاحات دینی قرآنی شباهت دارد. ادعای تقدم زمانی این اشعار بر قرآن کریم، عده‌ای را برآن داشته که بپندارند شعر جاهلی میتواند یکی از منابع قرآن تلقی شود. این نتیجه مبتنی بر احراز مشابهت تام و تمام مضامین اشعار جاهلی با قرآن از یک سو و اثبات اعتبار این اشعار از سوی دیگر است و بررسی‌های علمی ...
[ 17 ] - بررسی و نقد نظر گولدزیهر دربارۀ اثرپذیری ابن‌عباس از جیلان‌بن‌فروه در فهم مفردات قرآن
پیشینۀ مفردات‌پژوهی قرآن کریم به سال‌ها و دهه‌های آغازین صدر اسلام بازمی‌گردد. در میان صحابۀ رسول خدا(ص) پس از امام علی(ع)، عبدالله‌بن‌‌عباس را باید مشهورترین و برجسته‌ترین مفسّر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزندۀ ابن‌عباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضرب‌المثل‌ها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهّمات، اصال...
[ 18 ] - کارکردهای «نقد متنی» احادیث نزد محدّثان متقدّم امامی
مسأل? وثاقت احادیث معصومان از جمله دغدغه‌های عالمان امامی از ابتدا تاکنون بوده است. متن‌پژوهی و توجه به نقد محتوایی احادیث یکی از مؤلفه‌های مهم در این باره است. شواهد موجود نشان می‌دهد که نقد متنی احادیث تاریخی دیرینه نزد امامیه داشته و توجه به آن ریشه در رهنمودهای ائمه: داشته و تاریخچه‌ای کهن مانند صدور احادیث داشته است. تحلیل گزارش‌های برجای مانده از متقدمان نشان از نقش پراهمیت نقد محتوایی بر...
[ 19 ] - نقش قرآن در پایه‌گذاری علم لغت
از جمله مسائلی که در بحث اثرگذاری قرآن بر پیدایش علوم ادبی مطرح است، بحث تأثیر قرآن در پیدایش علم لغت است. در این خصوص، دو دیدگاه مشخص بیان شده است؛ دیدگاه اول آن است که مایه‌ی همه مطالعات واژه شناختی، بی‌تردید قرآن است، و دیدگاه دوم، قائل است که به هیچ وجه نمی توان پذیرفت که آن همه قواعد دقیق و تعریفات روشن و سنجیده که در مباحث لغوی آثار خلیل و مانند او وجود دارد، بدون داشتن هیچ‌گونه سابقه و س...
[ 20 ] - استنطاق قرآن
استنطاق قرآن یعنی طرح پرسش در پیشگاه قرآن و طلب نطق و پاسخ از آن. این تعبیر، نخستین بار از سوی امام علی(ع) مطرح گردیده است. عالمان دینی آن را بر تفسیر قرآن به قرآن، تأویل، تفسیر موضوعی و استنباط از قرآن اطلاق کرده اند که هر یک، بعدی از ابعاد استنطاق را در بر می گیرد. استنطاق قرآن، دارای مبانی محکم و روشنی مانند جامعیّت قرآن، جاودانگی قرآن و نظام مندی قرآن است؛ اما از جهت این که پرسش ها در چه حوز...
[ 21 ] - مقایسة تکالیف و حقوق همسران در تلمود و من لایحضره الفقیه
در یهود و اسلام، به دلیل منبع مشترک و تأکیدشان بر لزوم رعایت شریعت، مشابهت‌های فراوانی وجود دارد. همچنین این دو دین به مناسبت تأکید بسیارشان بر شریعت، به عنوان ادیان تکلیف‌مدار شهرت یافته‌اند؛ تکالیفی که در روابط میان افراد و همچنین رابطة انسان با خدا شکل می‌گیرد و مؤمنان مکلّف به اجرای آن هستند. یکی از این روابط، رابطة متقابل همسران است که قوانین جاری میان آن دو، برای شکل‌گیری خانواده‌ای سالم و...
[ 22 ] - دستان ابولهب؛ تحلیل انتقادی نظریه اُری رُبین درباره آیه نخست سوره «مسد»
اُری رُبین، از اسلام‌پژوهان غربی، با طرح سؤالاتی، ارتباط‌داشتنِ اسباب نزول مطرح‌شده از سوی مفسران مسلمان را با آیه نخست سوره «المسد»، رد میکند. او به این نتیجه شگفت‌انگیز دست می‌یابد که این آیه مربوط به سرقت غزال طلایی کعبه است که ابولهب پیش از بعثت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌‌وآله‌وسلم انجام داده است و مفسران مسلمان که تربیت‌یافته فرهنگ بت‌شکنی رایج در قرن نخست هجری بودند و نمی‌توانستند مذمت شدن ...
[ 23 ] - ماهیت‌شناسی آسمان‌های هفتگانه با تکیه بر مولفه‌های «خلق» و «امر» درآیات قرآن
اندیشمندان مسلمان در تبیین مصداق آسمان‌های هفتگانه قرآن پنج دیدگاه عمده ارائه داده‌اند؛ اول، سخن گفتن قرآن براساس علم مخاطبان اولیه و مخالف دانستن انگاره هفت آسمان با علم امروزین بشر؛ دوم، غیر تعیینی دانستن عدد هفت و دلالت آن بر کثرت؛ سوم، مادی دانستن هفت آسمان و تطبیق هفت آسمان با پدیده های شناخته شده مادی؛ چهارم، مادی دانستن هفت آسمان و تطبیق آسمان اول با کیهان و ناشناخته دانستن شش آسمان دیگر...
[ 24 ] - درآمدی بر سبک‌شناسی کلام نبوی
چکیده دانش سبک‌شناسی با بررسی متون و مقاله‌ها و کشف مختصات سبکی، در فهم و ارزیابی اصالت آنها کارایی زیادی دارد. این دانش، چه به‌صورت سنتی چه با روش‌های نوین، همواره مورد استفاده متن‌شناسان و ناقدان ادبی بوده است. این دانش با سبک‌شناسی متون احادیث میتواند ما را به سبک کلام معصومان و ارزیابی روایات منسوب به ایشان رهنمون شود. در این مقاله سعی شده است با استفاده از اصول و روش‌های سبک‌شناسی نوین...
[ 25 ] - جایگاه احادیث نبوی در فتوحات مکیه ابن‌عربی و نقد تعامل علم الحدیثی او با روایات
بررسی مهم‌ترین تألیف در حوزه عرفان نظری، یعنی فتوحات مکیه ابن‌عربی، گویای آن است که مؤلف این کتاب، رویکردهایی مختلف به احادیث پیامبر(ص) داشته است؛ چنان که در بیان موضوع‌های فقهی، به احادیث کاملاً توجه کرده و کنکاش‌هایی فقه‌الحدیثی، اعم از بررسی‌های سندی و متنی انجام داده است؛ اما درباره روایت‌های اعتقادی، هرگز چنین دقت‌هایی صورت نگرفته و مؤلف به انواع احادیث جعلی، ضعیف یا تقطیع و تأویل شده استن...
[ 26 ] - بررسی معناشناسانه واژه تبیین در قرآن
امروزه، تبیین قرآن از سوی پیامبر اکرم(ص) و مراد از آن، مورد مناقشه جدی قرار گرفته است. بسیاری از مفسران مراد از تبیین قران را تفسیر و توضیح آن می دانند و تعدادی دیگر تبیین را تعبیری دیگر از اعلام آشکار قرآن از سوی پیامبر می شمارند. در این نوشتار، با تکیه بر قرآن و علم معناشناسی، این دو دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است.ادعای گروه اول با استعمال قرآنی اصطلاح تبیین، مغایرت دارد؛ زیرا تبیین به عنوا...
[ 27 ] - بررسی اسناد و روایت «عرفت الله بفسخ العزائم»
حدیث « عرفت الله بفسخ العزائم و حل العقود و نقض الهمم» منقول از امام علی (ع) راهی متمایز از براهین فلاسفه و متکلمان در موضوع خداشناسی در اختیار حق جویان قرار می دهد که همانا تکیه بر ربوبیت الهی و تدبیر امور از ناحیه آن ذات مقدس است. از این حدیث گزارش های مختلفی با اختلاف در عبارات در منابع متقدمان و متاخران – کتاب های شیخ صدوق- وجود دارد که بررسی اسناد این گزارش در مجموع صدور حدیث از معصوم ...
[ 28 ] - بررسی معیارهای گزینش مدیران از دیدگاه امام علی
هر جامعه‌ای برای جلوگیری از هرج و مرج نیازمند تشکیل حکومت است. در حکومت اسلامی حاکمیت مطلق از آن‌ِ خدای قادر و متعال است. خدای سبحان افرادی را به‌صراحت یا اشاره برای اداره حکومت اسلامی منصوب نموده است. از آنجا که دایره حکومت اسلامی گسترده است و یک نفر به‌تنهایی نمی‌تواند تمام سرزمین‌های اسلامی را اداره نماید، باید با انتصاب مدیران شایسته در رده‌های مختلف سازمان‌ها اداره امور مردم با حفظ رعایت سل...
[ 29 ] - نقش اصلاح ساختارهای مدیریت در عملکرد مطلوب کارگزاران از منظر نهجالبلاغه
عوامل متعددی در کیفیت عملکرد کارگزاران تأثیرگذارند که از جمله آن میتوان به ویژگیهای فردی کارگزاران و چگونگی تعامل آنها با رهبری،مردم و نخبگان اشاره کرد. اما یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین عوامل،ساختار مدیریتی نظام اسلامی است. مادامی که ساختارهای مدیریت به درستی و بر اساس اصول دینی نباشد،شایستگیهای فردی و تلاش و همت کارگزاران نتیجه مطلوبی نخواهد داد. اصلاح ساختاری نگرش به مدیریت و مسئولیت،اصل...
[ 30 ] - عوامل آرامش خانواده در سبک زندگی امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س)
امروزه، یکی از آسیب‌های جدی فراروی جامعه ناپایداری و تزلزل در خانواده‌ها و فقدان آرامش و روابط مستحکم است که در صورت غفلت، ضربه‌های جبران‌ناپذیری بر پیکره‌ی جامعه‌ی اسلامی وارد خواهد کرد. حال آنکه تأسی به نمونه‌های خانواده‌ی تراز اسلامی به ویژه زندگی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) میتواند بسیاری از معضلات موجود در خانواده‌ها را مرتفع سازد. در این نوشتار، ابتدا با مروری اجمالی به چیس...
[ 31 ] - نظام توحید افعالی در آیات و روایات
نظام به مجموعه‌ای دارای ارکان و اجزاء مرتبط با یکدیگر اطلاق میشود که به دنبال هدف واحدی هستند. توحید افعالی نیز مانند دیگر نظام‌ها، دارای ارکان مرتبط با یکدیگر است و یک هدف کلی دارد. خدا در رأس این نظام، در جایگاه مبدئیت صدور فعل قرار دارد. اسماء الله، ملائکۀ مدبر و اسباب مباشر فعل نیز به ترتیب، ارکان بعدی نظام توحید افعالی به شمار می‌روند و در جایگاه وساطت صدور فعل قرار دارند. اهل‌بیت(ع) نیز ...
[ 32 ] - کاوشی در پدیدآورندۀ کتاب الاختصاص
bbb
[ 33 ] - معانی کنایه‌های قرآنی و نقد ترجمه‌های فارسی آن
نتایج پژوهش حاضر، گواه آن است که ترجمه کنایی، بهترین ترجمه برای تعابیر کنایی است. در غیر این صورت، باید به ترجمه معنایی روی آورد و تا حد امکان، از ترجمه تحت اللفظی اجتناب کرد. و در این زمینه تسلط و اشراف مترجم بر بلاغت به عنوان یکی از علوم پیش‌نیاز ترجمه و آشنایی وی با فرهنگ زبان‌های مبدأ و مقصد امری ضروری است. ضمناً از رهگذر این جستار، مشخص میشود که اموری مانند تأکید بر عظمت و قدرت خداوند، بیا...
[ 34 ] - حدیث، جایگاه و کارکرد آن در مبانی تفسیری آیت الله جوادی آملی
تفسیر تسنیم از جمله تفاسیر معاصر است که مؤلف آن در کنار روش تفسیر قرآن به قرآن و ارائة بحثهای متنوع اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و ... از روایات وارده در منابع حدیثی شیعه و سنی نیز استفاده کرده است. آیت الله جوادی آملی از سویی معتقد به استغنای قرآن در دلالت بر مفاهیم خود از هر عامل دیگر است و از سویی دیگر جایگاه والایی برای حدیث در نظر گرفته و قرآن منهای اهل بیت را قرآن منهای قرآن میشمارد. این مق...
[ 35 ] - واکاوی روش محدث نوری در اعتباربخشی به کتب حدیثی در خاتمۀ مستدرکالوسائل
میرزاحسین نوری (محدث نوری) درکتاب «مستدرکالوسائل» از 65 کتاب حدیثی استفاده کرده که حرعاملی در وسائلالشیعه به علت عدم دسترسی و یا عدم اعتماد بدانها، از آنها روایتی نقل نکرده است. وی در فائدۀ دوم خاتمۀ مستدرک، با استفاده از روشهایی نظیر ثبات شهرت و اعتبار کتاب از طریق بیان طرق بزرگان و علماء به کتب مذکور، اثبات عدم دسترسی حرعاملی به برخی کتب و اعتمادش در صورت دستیابی به آنها، استقصاء شروح اع...
[ 36 ] - The Relationship between Laylat al-Qadr and the Infallible Divine Authority With a Ta’wili Approach and a Focus on Surah al-Dokhan
The revelation and the descending of the Quran on a blessed night and the determination of man’s destiny on that night are among the issues mentioned in the initial verses of Surah al-Dokhan, which is one of the seven surahs beginning with the Arabic letters ح and م. By correlating the descending of the Quran on a blessed night and the initial verses of Surah al-Qadr, it becomes clear that La...
[ 37 ] - The Status of Allegory and Symbolic Language in Quranic Stories: A Review and Critique of the Theory of Fantasization
One of the common views in contemporary Quranic research is the dialog on the existence of allegory and symbolic language in the Quran and Quranic stories. Citing such arguments as the common literary style between the Quranic stories and human stories, the use of symbols with specific modes of expression in the Quran and the cases in which the Divine intent is expressed through questions and a...
[ 38 ] - سیر تحول مفهوم و کارکرد سنت از زمان پیامبر اسلام (ص) تا پایان عصر خلفای راشدین با تاکید بر دوره حکومت امیرمؤمنان‌علی(ع)
سیره و سنت رسول خدا(ص) از صدر اسلام مورد توجه بوده است. توجه به سنت به عنوان مفهومی که میتواند کلید فهم تاریخ، حدیث، فقه و اصول اعتقادات اسلامی باشد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. مسئله این پژوهش تکوین مفهوم و کارکرد سنت از زمان پیامبر اسلام(ص) تا پایان عصر خلفای راشدین با تاکید بر حکومت امیرمومنان علی(ع) است. برخی یافتهها حاکی از آن است که سنت در عصر خلفای سهگانه ابزاری برای توجیه مشروعیت خ...
[ 39 ] - اقدامات سید رضی در نهجالبلاغه
کتاب نهجالبلاغه یکی از کتاب های مهم حدیثی است و نویسنده آن محمد بن حسین ملقب بهرضی می‌باشد. نهج البلاغه دربردارنده احادیث منقول امیرمؤمنان علیه‌السلام در موضوعات گوناگون در سه محور خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها است. تفکر رایج پیرامون اقدام مولف آن در مورد این کتاب، صرفاً جمع‌آوری احادیث و تبویب آن بوده، اما با رجوع به خود کتاب نهجالبلاغه در می‌یابیم که سید رضی علاوه بر جمع‌آوری احادیث در این اثر،...
[ 40 ] - آثار به‌کارگیری عقل در نهج البلاغه
واژه «عقل» و مشتقات آن در نهج البلاغه در موارد متعدد به کار رفته است. امام علی(ع) بسیار به بهرهگیری از عقل و تعقل در امور مختلف توصیه میکند. هرچند امام در صدد ارائه آثار به کار گیری عقل نبوده است، اما از بررسی موارد استعمال این واژه و مشتقاتش، میتوان به آثار آن از دیدگاه امام علی(ع) پی برد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی، به استخراج آثار مثبت به کار گیری عقل میپردازد و این آثار ...
[ 41 ] - دسته‌بندی روایات تاریخی در مجمع البیان
هدف از پژوهش حاضر، گونه‌شناسی و دسته‌بندی روایات با کارکرد تاریخی در تفسیر مجمع‌البیان است. الگوی مورد استفاده در این مقاله، گونه‌شناسی مبتنی بر روش است. گونه‌شناسی مبتنی بر روش در حوزۀ تفسیر قرآن الگویی است که با توجه به سه نوع رویکرد رابطه‌نگرانه، کارکرد‌گرایانه و ساختار‌گرایانۀ دانشمندان علوم حدیث به گونه‌بندی و تحلیل گونه‌ها میپردازد. در مطالعۀ حاضر این نوع از گونه‌شناسی رویکردی توصیفی ـ ت...
[ 42 ] - بررسی انتقادی شبهات کتاب «نقد قرآن» درباره خلقت کوه‌ها در قرآن کریم و نهجالبلاغه
یکى از روش‌های مقابله با اسلام که امروزه توسط دشمنان شدت گرفته، ترویج شبهات است. در همین زمینه اخیراً کتابی با عنوان «نقد قرآن» نوشته شخصی به نام سها، منتشر گردیده که تلاش نویسنده در آن، اثبات وجود خطا و ضعف در قرآن کریم می‌باشد. نویسنده در بخش شبهات علمی، به نقد آیات مربوط به خلقت کوه‌ها پرداخته و آن را برگرفته از اشعار جاهلی عرب و اشتباه علمی دانسته‌است. این شبهات با برخی از خطبه‌های نهج البلا...
[ 43 ] - ابوبکر بیهقی و شعب الإیمان
ابوبکر احمد بن حسین خسروجردی بیهقی از محدثان و عالمان معروف اهل‌سنت در قرنهای چهارم و پنجم قمری و دوران طلایی حدیث اهل‌سنت است. وی از مروجان و احیاگران مکتب شافعی است و کتابهای «السنن الکبری»، «معرفة السنن و الآثار» و «السنن الصغیر» وی اعتبار والایی نزد اهل‌سنت دارند. اثر دیگر وی «شعب الإیمان» است که با توجه به حدیث مهمی از پیامبر(ص)، در بیان تعداد شعبه‌ها...
[ 44 ] - نقد دیدگاه ابوزید درباره نسخ و ارتباط آن با تاریخمندی قرآن
This article has no abstract.
[ 45 ] - تحلیل فقه الحدیثی مدلول روایات مخلوق اول
در جوامع روایی، مجموعه‌ای از احادیث وجود دارند که بر اساس آنها، آب، قلم، عقل، نور پیامبر اکرم۹، ارواح ائمه:، مشیت الهی و حروف معجم به عنوان مخلوق اول معرفی‌شده‌اند که سبب تعارض ظاهری این اخبار است. در میان حدیث‌پژوهان دو رویکردِ جمع و نقد نسبت به این احادیث وجود دارد؛ جمع به این صورت که موارد مذکور، نامهای حقیقتی واحدند و نقد به این صورت که مضمون یکی را تأیید و مدلول سایر موارد را ردّ کرده...
[ 46 ] - Juynboll's View on Dating the Term ‘Prophetic Tradition’ back to the Late First Century and its Criticism
Gautier Juynboll is among the most prominent Western hadith scholars, who has been frequently quoted by many Western scholars. He dates the concept of the Prophetic tradition back to the late first century AH, arguing that the starting point of identifying the concept of tradition with the Prophetic tradition is the late first century AH. To prove his hypothesis, he refers to the will Umar made...
نویسندگان همکار