علی شریفی
استادیار دانشگاه علامه
[ 1 ] - تحلیلی بر روایات منع آموزش سورة یوسف به زنان
سورة مدنی یوسف که به احسن القصص معروف است سرشار از آموزههای تربیتی، اجتماعی، اخلاقی عبرتآمیز و پیام‌های هدایتی برای انسانها است. با این وجود، روایاتی در کتب حدیثی موجود است که حاکی از آن است که این سوره را نباید به زنان تعلیم داد و در عوض، باید سوره نور را به آنان یاد داد. اسناد این روایات به‌رغم برخی طعن‌ها، بر بی‌اعتباری مطلق دلالت ندارد و با تجمیع قرائن، قابل اعتمادند. مفاد این روایات به ...
[ 2 ] - تحلیل انتقادی روایات نزول ستاره بر خانة امام علی (ع)
در برخی از روایات شیعه و اهل سنت، احادیثی دال بر سقوط ستاره بر خانة امام علی (ع) به عنوان نشانهای بر جانشینی آن حضرت وارد شده است. پژوهش حاضر که با روش توصیفی ـ تحلیلی به سرانجام رسیده، این روایات را در کتب فریقین شناسایی کرده و به نقد و بررسی آنها نشسته است. سقوط ستاره بر خانة امیرالمؤمنین (ع) طبق شواهد گوناگون غیر قابل پذیرش است. این روایت که هیچ سند معتبری ندارد از طریق روایات عامه وارد کت...
[ 3 ] - معناشناسی لوحِ محفوظ در قرآن
یکی از واژگانی که در حوزة معنایی کتابت در قرآن قرار می‌گیرد، لوح محفوظ است. واژة «لوح محفوظ» یک مفهوم بنیادین بوده و به این شکل تنها یک بار در قرآن آمده و همین امر سبب به‌وجودآمدن اختلاف‌نظرها دربارة ماهیت این واژه از دیرباز میان قرآن‌پژوهان بوده است. واژه‌شناسان در بررسی معنای لوح از تورات، قرآن و منابع عصر نزول استفاده کرده و معانی الواح موسی، تختههای کشتی و هر چیزی را که بتوان بر روی آن نو...
[ 4 ] - تحلیل چگونگی نظم قرآن درسطح معناـ بنیاد خرد با رویکرد زبانشناسی
نوشتار پیشرو رویکرد جدیدی به ساختار قرآن است که به بررسی مسئلة انتظام متنی قرآن با رویکرد زبانشناسی می‌پردازد. با الگو قرار دادن مطالعات زبانشناسی متن، ابعاد تازه‌ای از این انتظام مشخص میشود. منظور از «انتظام» در این جستار، صرف بررسی تناسب معنایی از نظر قدما نیست، بلکه به نظام چیدمانی و ساختار آوایی قرآن توجه دارد. روش مورد اتخاذ در این پژوهش، منجر به تقسیم آیات به دو سطح خرد و کلان شده‌است....
[ 5 ] - منظومة مفهومی زیبایی‌شناسی در پرتو آیات قرآن کریم
از نگاه قرآن کریم، زیبایی از جایگاه و ارزش والایی برخوردار است. به همین سبب، در آیات بسیاری به جلوه‌های گوناگونی از زیبایی، عوامل و نشانه‌های آن و نیز حوزه‌های زیبایی اشاره شده است. قرآن کریم مفهوم زیبایی را فراتر از زیبایی‌های محسوس می‌داند و آن را به زیبایی‌های متافیزیکی، اخلاقی و معنوی گسترش داده است. در این پژوهش توصیفی، ابتدا مفهوم زیبایی در قرآن و گسترة آن در محسوسات و امور معنوی و اخلاقی...
[ 6 ] - تحلیلی بر «و من الارض مثلهن» در آیة 12 سوره طلاق با تاکید بر روایت رضوی
در روایتی از امام رضا(ع) به شرح و تبیین بخشی از آیه 12 سورة طلاق: «...ومن الارض مثلهن...» با تعبیر آسمان‌ها و زمین‌های گنبدی شکل و تو در تو پرداخته شده است. با عنایت به این که دربارة این آیه، تاکنون تفاسیر گوناگونی از جمله همانندی عددی، همانندی در کیفیت و آفرینش و ... ارائه شده، واکاوی روایات تفسیری ذیل آیه مورد بحث، نقش محوری روایت امام رضا(ع) در تبیین خلقت آسمان‌ها و زمین و همانندی زمین به آس...
[ 7 ] - ارتباطات انسانی در فرهنگ رضوی
ارتباطات انسانی یکی از دانشهای نوینی است که اهمیت آن به‌دلیل پیشرفتهای علمی و تغییرهای رخ‌داده در سبک زندگی بشری، روز به روز بیشتر میشود. توجه به اصول و مبانی این دانش نوین برای بهبود زندگی اجتماعی انسان و داشتن ارتباط صحیح با دیگران ضروری است. هدف، پیگیری و پیوند دادن مبانی این دانش نوین با فرهنگ و سیرة اخلاقی امام رضا(ع) است تا بتوان به فهمی عمیق از سیرة عملی ایشان در همة سطوح ا...
[ 8 ] - بررسی تطبیقی جایگاه «عقل» در تفسیر قرآن از منظر امام موسی صدر و شیخ محمد عبده
پژوهش حاضر با روش توصیفی و مطالعات کتابخانه‌ای به مقایسة تطبیقی آرای امام موسی صدر و شیخ محمد عبده به عنوان نمونه‌هایی از عقل شیعی و نومعتزلی پرداخته، جایگاه «عقل» را نزد آنان روشن کرده‌است و از طریق استناد به نمونه‌هایی از آیات قرآن، سعی در نشان دادن استدلال عقلی آنها در تفسیر قرآن با تأکید بر مسائل اجتماعی دارد. پرسش اصلی تحقیق چنین مطرح میشود: موضع مشترک امام موسی صدر و شیخ محمد عبده دربا...
[ 9 ] - راهبرد قرآن‌کریم و روایات در کاهش رنجهای بشری
آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بی‌معنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای خاص از رنج، این توانایی را دارند تا معنای رنجهای عظیم بشری را...
[ 10 ] - بررسی تطبیقی تفاسیر "صحفا مطهره" در آیه دوم سوره بینه (98:2)
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه می‌شویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دسته‌بندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح مفردات اکتفاء کرده و از کنار تفسیر دقیق آیه گذشته‌اند. گروه دوم مفسرانی هستند که ...
[ 11 ] - تحلیل انتقادی خوانش هرمنوتیکی ماسیمو کامپانینی از آیات علمی قرآن کریم
یکی از ثمرات جهش و پیشرفت علوم تجربی افزایش توجهات به رابطه علم و قرآن و تفسیر علمی قرآن بود، در معرض توجه قرار گرفتن تفسیر علمی هم موجب اتخاذ رویکردهای گوناگونی در این مسئله در میان مسلمانان شده، و هم به بحث‌های کلامی قلمرو قرآن دامن زده است. اما مستشرقان که در سده‌های اخیر وارد مطالعه جدّی در حوزه قرآن و علوم مرتبط با آن شد‌ه‌اند هم به تأمّلاتی در این زمینه پرداخته‌اند، از جمله آنان ماسیمو کامپ...
نویسندگان همکار