ولی الله حسومی
استادیارعلوم قرآن وحدیث دانشگاه سیستان وبلوچستان
[ 1 ] - بررسی مناسبات بینامتنی اشعار اقبال لاهوری و قرآن
نظریه ی بینامتنی حاصل رویکرد زبان شناختی به ادبیات است که هر متن ادبی را زاییده ای از متون گذشته یا معاصر می داند؛ به گونه ای که متن تازه(حاضر) خلاصه ای از متن یا متون متعدد (غایب) است. هدف از این پژوهش « واکاوی مناسبات بینامتنی اشعار اقبال لاهوری و قرآن» است، که به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد زبان شناختی، روابط بینامتنی میان اشعار اقبال لاهوری و قرآن کریم را بیان کرده است. رابطه های موجود ب...
[ 2 ] - وام‌گیری نهج البلاغه از عناصر تصویرساز قرآنی
ارتباط متن شریف نهج البلاغه با قرآن از وجوه مختلف قابل بررسی است. یکی از این ابعاد تحلیل مناسبات بینامتنی و زمینههای شکلگیری و تأثیر قرآن در شکلگیری آن است. مناسبات بینامتنی وجوه مختلفی را شامل می‌شود. نوشتار حاضر با هدف نشان‌دادن این ارتباط بین قرآن و نهج البلاغه، مناسبات بینامتنی را در عناصر تصویرساز مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی وجوه اشتراک را شناسایی و تحلیل ...
[ 3 ] - بررسی بینامتنیت عهدین در دعای سمات
بینامتنیت بر این اندیشهاستوار است که هیچ متن مستقلی وجود ندارد، بلکه متون از یکدیگر وام می‌گیرند و میان آنها رابطۀ تنگاتنگ و دوسویه‌ای وجود دارد. بر اساس این نظریه هر متنی زاییدۀ متون گذشته یا معاصر است؛ به‌گونه‌ای که متن تازه (حاضر) خلاصه‌ای از متن یا متون متعددی (غایب) است. هدف از این مقاله «جستار بینامتنی عهدین در دعای سمات» است که با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای مطرح م...
[ 4 ] - تحلیل زبان ادبی قرآن با تکیه بر نقد نظریه جدایی زبان ادبی از زبان عادی
رسالت جهانی قرآن در هدایت بشر مستلزم به کارگیری زبانی است که بتواند با همه آنها سخن بگوید. این امکان را زبان ادبی فراهم میکند. از این‌رو، مقاله حاضر با روش تحلیلی- استنتاجی بر ادبی‌بودن زبان قرآن تأکید میکند و بر اساس نظریه جدایی‌ناپذیری زبان ادبی از زبان عادی، به تحلیل ماهیت و اقتضائات زبان ادبی آن پرداخته و بر خلاف رویکرد تفسیر بیانی معاصر، ویژگی‌های دیگری برای زبان ادبی قرآن تعریف میکند؛ ...
[ 5 ] - گونه‌شناسی تأویل و تبیین روایات در کتاب امالی سید مرتضی
مقالۀ حاضر به بررسی روش فقه‌الحدیثی سید مرتضی در تأویل روایات - در کتاب امالی-می‌پردازد. سید مرتضی در کتاب امالی تصریح کرده که هرگاه خبر از قسم خبر واحد باشد کهعلم‌آور نیست و ظاهری متفاوت و مخالف با مطلب معلوم و قطعی داشته باشد، در صورت امکان، باید ظاهر آن را به‌گونه‌ای تأویل کرد که موافق و مطابق با حق و واقع باشد، در غیر این صورت رد این خبر و باطل دانستن آن واجب است. او از روشهای گوناگونی در ...
[ 6 ] - بررسی قواعد گسترش‌معنایی حرف «عن» در قرآن با رویکرد شناختی
حروف اضافه مکانی منبع غنی در فهم و تفسیر قرآن به روش شناختی هستند. در نوشتار حاضر با محوریت حرف «عن»، یکی از پرکاربردترین حروف در قرآن، کوشش شده است که معانی این حرف و نحوه گسترش آنها با تکیه بر اصول و قواعد گسترش‌معنا در رویکرد معناشناسی شناختی، بررسی و تحلیل شود. بدین‌منظور، به روش توصیفی- تحلیلی کاربردهای حرف «عن» در آیات بررسی شده و پس از مروری بر مبانی نظری پژوهش، چون شناسایی مسیرپیما و...
[ 7 ] - معناشناسی اتهام جنون به پیامبر(ص) با تکیه بر پاسخ‌های قرآن به این اتهام
آیات قرآن به‌روشنی بیانگر آن هستند که مشرکان صدر اسلام، هنگام نزول قرآن‌کریم و به تناسب زمان، مکان و شرایط، در برابر قرآن و پیامبر(ص)، عکس‌العمل‌های مختلفی از خود نشان می‌دادند که بخشی مهمی از آنها اتهامات وارده به به حضرت بود؛ که شایع‌ترین آنها، اتهام جنون به پیامبر(ص) است که قرآن بیش از سایر اتهام‌ها بدان پرداخته‌است. در این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و مراجعه به تفاسیر متقدم و معاصر، با...
[ 8 ] - انواع تصویر در نهجالبلاغه
تصویرگری روشی است که گوینده، با استفاده از آن، مفاهیم ذهنی مورد نظر خود را به شنونده منتقل و مانند تابلویی آنها را دربرابر او مجسم میکند. این روش در کلام حضرت، با انواع مختلف و به‌وفور بهکار رفته و مفاهیم مختلف را برای مخاطبان خود ترسیم کرده است. تصاویر استفاده‌شده در کلام حضرت را می‌توان به انواع مختلف دسته‌بندی کرد. این تصاویر باتوجه به صور بلاغی به‌کاررفته در کلام حضرت و نیز شیوه‌های به‌کا...
[ 9 ] - اصول و موازین شورانگیزی در خطبه جهاد نهج البلاغه
ازجمله خطبههای بلیغ و فصیح امام علی(ع) در نهجالبلاغه، خطبه 28 معروف به خطبه جهاد است. این خطبه تاکنون از ابعاد مختلف مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اینکه این خطبه با هدفِ واداشتن مردم به جهاد در راه خدا ایراد شده است، یکی از ابعاد مورد توجه در آن، عناصری است که حضرت در راستای ایجاد شور در مردم برای ترغیب آنها به شرکت در جهاد بهکار برده است. کیفیت حرکت‌آفرینی و ترغیب مردم ب...
[ 10 ] - شیوه‌های مقابله با جنگ روانی در سیره‌ی حضرت زهرا (س)
یکی از روشهای تسلط بر افکار و اندیشه‌ی مردم، جنگ روانی است که تأثیرآن به مراتب از جنگ‌های نظامی بیشتر است و از کارآمدترین و پویاترین نوع نبرد به شمار می‌رود. در طول تاریخ همواره این تکنیک میان جبهه‌های مختلف حق و باطل استفاده شده است.در تاریخ اسلام نیز نمونه‌های متعددی می‌توان یافت؛ از جمله اینکهپس از رحل...
[ 11 ] - تحلیل کارکردهای غیرزمانی فعل ماضی در قـرآن بـا رویکـرد معنـاشنـاسی شنـاختـی
فعل ماضی در قرآن با بسامد بالا برای اشاره به رخدادهایی در زمان گذشته به کار رفته است. اما کارکرد فعل ماضی همیشه محدود به این معنای پیشنمونهای نیست؛ بلکه با قرار گرفتن در ساختارهای مختلف، کارکردی استعاری یافته و مفاهیم وجهی را کدگذاری میکند که بسط استعاری همان معنای پیشنمونهای هستند. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، این نوع از کاربردهای فعل ماضی در قرآن را با رویکرد معناشناسی شناختی و بهره...
[ 12 ] - تحلیل شبکه‌معنایی حرف «مِن» در قرآن با رویکرد معناشناسی شناختی
معنا شناسی شناختی روشی برای تبیین معانی در زبان شناسی معاصر محسوب می‌شود، که مفهوم نشانه‌های زبانی را بررسی میکند. این روش با سازماندهی، پردازش و انتقال اطلاعات در تحلیل و تشریح گزاره‌های قرآنی از جمله حروف باعث سهل الفهم کردن قرآن می‌شود. از این‌رو، پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، حرف «من» را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داده تا تحلیلی صحیح از حرف «مِن» در قرآن ارائه دهد، بعد از تحقیق و...
[ 13 ] - وام‌گیری نهج البلاغه از عناصر تصویرساز قرآنی
ارتباط متن شریف نهج البلاغه با قرآن از وجوه مختلف قابل بررسی است. یکی از این ابعاد تحلیل مناسبات بینامتنی و زمینههای شکلگیری و تأثیر قرآن در شکلگیری آن است. مناسبات بینامتنی وجوه مختلفی را شامل می‌شود. نوشتار حاضر با هدف نشان‌دادن این ارتباط بین قرآن و نهج البلاغه، مناسبات بینامتنی را در عناصر تصویرساز مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی وجوه اشتراک را شناسایی و تحلیل ...
[ 14 ] - The Interpretive Analysis of the Verse "کُلٌّ فی فَلَکٍ یَسْبَحُون" (All glide along, each in its own orbit) in Light of the Theory of Volume of Space
In several verses, the Holy Qur'an refers to astronomy and the heavenly bodies, and raises some issues such as the relations and interactions of the heavenly bodies and their surrounding environment. Among these verses are verse 40 of Surah al-Yasin and verse 33 of Surah al-Anbiyah which express the positional and motional characteristics of the Sun and the Moon by choosing specific and purpose...
[ 15 ] - بررسی مدل‌های چند معنایی حرف «الی» در قرآن با رویکرد معناشناسی شناختی
حرف الی از حروف پرکاربرد قرآن محسوب می‌شود. این حرف متناسب با کاربردش در آیات قرآن معانی متعدد و متفاوت بسیاری را کد گذاری میکند که در یک نقطه یعنی معنای پیش‌نمونه و انتهای غایت با هم مرتبط می‌شوند. این نوشتار به منظور کشف میدان‌های معنایی این حرف با رویکرد شناختی، و به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی مدل‌های چندمعنایی این حرف در قرآن پرداخته و پس از تبیین معنای پیش‌نمونه، وجوه معنایی این حرف در ...
[ 16 ] - تحلیل شبکه‌معنایی حرف «مِن» در قرآن با رویکرد معناشناسی شناختی
معنا شناسی شناختی روشی برای تبیین معانی در زبان شناسی معاصر محسوب می‌شود، که مفهوم نشانه‌های زبانی را بررسی میکند. این روش با سازماندهی، پردازش و انتقال اطلاعات در تحلیل و تشریح گزاره‌های قرآنی از جمله حروف باعث سهل الفهم کردن قرآن می‌شود. از این‌رو، پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، حرف «من» را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داده تا تحلیلی صحیح از حرف «مِن» در قرآن ارائه دهد، بعد از تحقیق و...
[ 17 ] - واکاوی هنر روایت سینمایی در خطبه 91 نهجالبلاغه
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را به‌گونه‌ای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آنها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و می‌توان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگی‌های بلاغی برجسته در کلام حضرت علی (ع) به بررسی کاربرد و ظرفیتهای این...
نویسندگان همکار