مسعود اخوان کاظمی
دانشگاه رازی
[ 1 ] - تحلیل نقش بازیگران و گفتمانهای داخلی، در تداوم و تعمیق بحران در سوریه
قطعات پازل پیچیده بحران سوریه آنچنان درهم ریخته‌است که تلاش برای به دست دادن تحلیلی همه جانبه در جهت ایضاح تصویر آنچه که امروز در سوریه و منطقه می‌گذرد، بدون بررسی نقش گفتمانها و بازیگران داخلی سوری موثر در عرصه میدانی نامحتمل است. اگر چه بازیگران خارجی به مثابه عاملی بسیار تاثیرگذار در این بحران نقش ایفا می‌نمایند، اما نبایستی از نقش عامل بازیگران داخلی و گفتمانهای آنها غفلت نمود. از اینرو این...
[ 2 ] - تحلیل علل هژمونیک‌شدن گفتمان اسلامگرا در مقایسه با دو گفتمان چپ و لیبرال در انقلاب اسلامی ایران
رخداد انقلاب اسلامی ایران، به‌عنوان رویدادی کم‌نظیر در سال‌های پایانی قرن بیستم، توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزۀ علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب کرده است. ازاین‌رو، برای مطالعۀ این پدیده از نظریه‌ها و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شده است. اکثر این نظریه‌ها به بررسی چگونگی شکل‌گیری رخداد انقلاب معطوف شده و کمتر به تحلیل چرایی هژمونیک‌شدن گفتمان اسلامگرا به‌طور نظام‌مند توجه کردها...
[ 3 ] - تبیین مفهومی «انقلابهای بزرگ»؛ بازشناسی عناصر اصلی و ویژگیهای بین‌المللی
انقلابهای بزرگ علاوه بر ایجاد تغییرات سیاسی ـ اجتماعی در درون یک کشور، باعث بروز تحولاتی در ساختار حاکم بر روابط بینالملل و رفتار بازیگران اصلی نظام جهانی می‌شوند. بر این اساس، انقـلاب‌های بزرگ گستـرش امواجی از انقلابیگری و ضـد انقلابـی‌گری در نظام بینالملل به دنبال دارند. مقالۀ حاضر ضمن ارائۀ شاخصههایی برای انقلابهای بزرگ، مدعی است با مطالعه و بررسی عناصر اصلی و ویژگیهای بین‌المللی چهار...
[ 4 ] - تحلیلی بر روابط راهبردی عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی علیه انقلاب اسلامی
در این مقاله تلاش می‌شود ضمن ارائه تحلیلی از روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، به این سؤال پاسخ داده شود که آیا با توجه به اختلافات عمیق میان آنها و همچنین تضاد ایدئولوژیک دو کشور با هم، امکان تعمیق و گسترش روابط بین آنها وجود دارد؟ مقاله حاضر با بهره‌گیری از تئوری توازن تهدید استفان والت به عنوان چارچوب نظری، فرضیه اتحاد استراتژیکی دو کشور عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی را به‌ویژه در تقابل...
[ 5 ] - تحلیل نقش امام خمینی+ در تحقق استعلای گفتمان اسلام‌گرایی در جریان انقلاب اسلامی ایران
پیروزی انقلاب اسلامی ایران و نقش امام خمینی+ در رهبری این انقلاب و راهبری مبارزات انقلابیون در میدان حضور گفتمانهای مختلف و چیرگی آن در میان سایر گفتمانهای موجود در ایران، این سئوال را مطرح می‌سازد که چگونه رهبری انقلاب توانست گفتمان اسلامگرا را در تقابل با گفتمان حاکم و در رقابت با گفتمانهای رقیب موجود، به یگانه گفتمان هژمون تبدیل کند؟ پژوهش حاضر در پاسخ به این سئوال اساسی، از رهگذر چارچوب...
[ 6 ] - پیوستگی نبوت و سیاست در فلسفه سیاسی ابن سینا
از دیرباز اندیشمندان و متفکران مسلمان تحت‌تأثیر شرایط و گرایش‌های مختلف، تفاسیر متفاوت و متنوعی را در تبیین و تشریح پیوند میان دین و سیاست عرضه نموده‌اند؛ از جمله این متفکران و فلاسفه مسلمان میتوان به ابن‌سینا اشاره نمود. بوعلی ضمن حضور در عرصه‌های سیاست عملی، تلاش نمود با استفاده از منابع و آموزه‌های دینی و برمبنای فلسفه سینایی خود، پیوند میان نبوت و سیاست و ضرورت آن را تبیین نماید. مدعای این...
[ 7 ] - تحلیل تأثیر تغییرات آب‌وهوایی و چالشها و فرصتهای حاصل از آن بر بحرانهای منطقهای
این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، با استناد به آمارها و دادههای عینی و در چارچوب نظریة واقع‌گرایی، به‌دنبال بررسی تأثیرات چالشها و فرصتهای ناشی از تغییرات آب‌وهوایی بر بحرانهای منطقهای است. یافتهها بیان می‌کند در دهههای اخیر، افزایش انتشار گازهای گلخانهای ناشی از رشد سریع جمعیت از یکسو و تشدید فعالیتهای اقتصادی و صنعتی بشر از سوی دیگر، موجب ایجاد تغییرات آب‌وهوایی در مقیاسی ...
[ 8 ] - آینده پژوهی گروههای تکفیری و تاثیر آنها بر منازعات منطقه ای در غرب آسیا
سئوالات و ابهامات فراوانی پیرامون چشم انداز وضعیت منطقه غرب آسیا در پرتو وجود گروههای تکفیری تروریستی و آینده منازعات و بحرانهای این منطقه در هنگامه خارج شدن این گروهها از صحنه معادلات مطرح می باشند. در این زمینه، پرداختن به سـناریوپردازی، که یکی از مهـم تـرین روش هـای تحلیـل آینده پژوهی است، می تواند بسیار راهگشا باشد. در مقاله حاضر، با استفاده از تکنیک های آینده پژوهی قصد داریم به این دو پرسش...
[ 9 ] - آثار اقتصاد سیاسی متکی بر نفت بر امنیت ملّی ایران
چکیده در نظام بینالملل غیرمتمرکز و فاقد اقتدار مرکزی، نخستین هدف و ارجحیت کشورها، حفظ امنیت ملّی و صیانت از منافع خود است. دیرزمانی تأمین امنیت ملّی پایدار در گرو سه نوع آمادگی بود:1-آمادگی نظامی؛ 2- آمادگی سیاسی؛ 3-آمادگی اقتصادی. با پایان جنگ سرد، مؤلفه‌های اقتصادی امنیت ملّی اهمیت بیشتری یافته‌اند. در این دوران جدید، امنیت ملّی کشورهای صادرکننده نفت، تحت تأثیر رونق و شکوفایی ص...
[ 10 ] - تحلیل جریان‌های اسلام‌گرای سلفی در فرانسه
گرایش‌های اسلام سلفی از جاوه تا آفریقا و از مشرق اسلامی تا مغرب عربی، گسترده شده‌اند؛ مغرب‌زمین نیز از حضور و تأثیرها (و گاه آسیب) سلفی‌گرایی، بی‌نصیب نبوده‌است؛ در جامعه فرانسه نیز، حضور اندیشه‌ها و نمادهای ظاهری اسلام سلفی و هنجارهای پوششی زنان و مردان مسلمان هوادار و معتقد به آموزه‌های سلفی، کم و بیش، مشهود است. مقاله حاضر، ضمن مروری بر تبارشناسی جریان‌های سلفی، به بررسی زمینه‌ها و علل رشد...
[ 11 ] - تحلیل رابطه اسرائیل و کردستان عراق و پیامدهای امنیتی آن برای جمهوری اسلامی ایران
تحولات عیمق در عراق پس از جنگ خلیج فارس در سال 1991، و بویژه خلاء قدرت ایجاد شده پس ازسقوط صدام در سال 2003، هجوم داعش به این سرزمین، و اخیرا برگزاری رفراندوم استقلال در کردستان عراق و گسترش فعالیتهای سیاسی، اقتصادی، نظامی کردها در راستای اهداف استقلال‌طلبانه خود در این کشور، زمینه مناسبی برای توسعه حضور و نفوذ اسرائیل درکردستان عراق فراهم آورد‌ه‌است. پرسش اصلی پیش روی این مقاله اینست که ا...
[ 12 ] - ضد انقلابیگری در نظام بین الملل: مبانی و نمودهای عملی
بازیگران اصلی نظام بینالملل به منظور حفظ امنیت و برتری خود در عرصۀ جهانی، دارای رفتار و خصلتی محافظهکارانه هستند و بدین لحاظ ضمن تأکید بر "حفظ وضع موجود"، تلاش میکنند تا وضعیت نسبتاً همگون و منسجم نظام بین المللی را حفظ نموده و مانع بروز تغییرات و دگرگونی هایی بنیادین در ساختار این نظام شوند. این در حالی است که انقلاب های بزرگ، با طرح ایده های جهانی و اصول نجات بخش خود، در صدد تحقق و اجرا...
[ 13 ] - تحلیل زمینه‌‌های سیاسی و اجتماعی حضور داعش در آسیای مرکزی (از تهدید نفوذ تا واقعیت حضور)
هرچند کشورهای سوریه و عراق جولانگاه اصلی داعش به‌عنوان یک گروه بنیادگرای تروریستی بودند؛ اما اعضای این گروه، شهروندان کشورهای مختلف هستند. در واقع، داعش از مناطق مختلف جهان یارگیری می‌کند. یکی از این مناطق آسیای مرکزی است که از پنج کشور قرقیزستان، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان تشکیل شده است. شواهد موجود نیز نشان می‌دهد که افراد متعددی از اتباع این کشورها در گروه داعش حضور دارند و در...
[ 14 ] - بازشناسی انقلابهای بزرگ با تأکید بر شاخصه‌ها و ابعاد بین‌المللی آنها
بسیاری از انقلاب‌هایی که در طول تاریخ رخ داده‌اند، "انقلاب ملی" و تعداد اندکی از آنها به‌عنوان "انقلاب بزرگ" شناخته می‌شوند. این انقلابها دارای شاخصههای ویژهای هستند که به‌صورتی آشکار آنها را از دیگر انقلابها متمایز و ممتاز می‌سازند. این مقاله درصدد پاسخگویی به این سئوال است که انقلابهای بزرگ چه ویژگیهایی دارند و با چه شاخصههایی میتوان آنها را شناخت؟ و اساساً نقاط تمایز آنها با...
[ 15 ] - تحلیل فرایند استعلای گفتمان اسلامگرا در انقلاب اسلامی 1357
رخداد انقلاب اسلامی ایران، به‌منزلة رویدادی کم‌نظیر در سال‌های پایانی قرن بیستم، توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزة علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب کرد. ازاین‌رو، برای مطالعة این پدیده، از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به بررسی چگونگی شکل‌گیری رخداد انقلاب معطوف شده‌اند و تحلیل چرایی سلطة گفتمان اسلامگرا، به‌طور نظام‌مند، کمتر در کانون توجه قرار گرفته‌است...
[ 16 ] - انقلابهای بزرگ و چالش دیپلماسی
مطالعات تطبیقی اندکی در مورد ویژگیهای رفتاری انقلابهای بزرگ در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی صورت گرفته است. این انقلابها که پدیده<...
[ 17 ] - تحلیلی انتقادی بر مداخلات نظامیان در سیاست نقدی بر کتاب نظامیان وسیاست
تکرر و استمرار مداخلات نظامیان در سیاست در جوامع مختلف باعث گردیده که بررسی و تحلیل روابط متقابل نیروهای مسلح و حکومت به یکی از موضوعات مهم در مطالعات جامعه شناسی سیاسی تبدیل شود. دخالت نظامیان در سیاست در اشکال و سطوح خفیف و آشکار آن، پدیده‌ای عمومی است که تقریباً در همه کشورهای دنیا وجود دارد. این پدیده در ملایم‌ترین و گسترده‌ترین سطوح خود شامل اعمال نفوذ بر سیاستمداران و فرآیند تصمیم‌گیریهای ...
[ 18 ] - تحلیلی بر راهبردها و ابزارهای تحکیم و گسترش قدرت نرم چین
چکیده ارتقای قدرت و توان چین را میتوان در دو زمینۀ قدرت سخت و قدرت نرم آن مورد توجه و بررسی قرار داد. در زمینه افزایش و گسترش قدرت سخت چین میتوان گفت که از لحاظ معیارها و سنجههای مالی و اقتصادی، این کشور در طول سه دهۀ اخیر رشدی پرشتاب را تجربه کرده است. در بعد قدرت نرم، این کشور با توجه به عنصر فرهنگ و به ویژه با کاربرد سیاستهای ﻣﺅثر خارجی خویش توانسته است نفوذ قابل ملاحظه...
[ 19 ] - آثار اقتصاد سیاسی متکی بر نفت بر امنیت ملّی ایران
چکیده در نظام بینالملل غیرمتمرکز و فاقد اقتدار مرکزی، نخستین هدف و ارجحیت کشورها، حفظ امنیت ملّی و صیانت از منافع خود است. دیرزمانی تأمین امنیت ملّی پایدار در گرو سه نوع آمادگی بود:1-آمادگی نظامی؛ 2- آمادگی سیاسی؛ 3-آمادگی اقتصادی. با پایان جنگ سرد، مؤلفه‌های اقتصادی امنیت ملّی اهمیت بیشتری یافته‌اند. در این دوران جدید، امنیت ملّی کشورهای صادرکننده نفت، تحت تأثیر رونق و شکوفایی ص...
[ 20 ] - شناسایی و تحلیل پیشران های توسعه سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی؛ سناریویی مطلوب برای آینده
روندپژوهی توسعۀ سیاسی در تاریخ معاصر ایران نشان می‌دهد که به‌رغم همۀ تلاش‌ها و فرازونشیب‌ها درجهت دستیابی به توسعۀ سیاسی در ادوار مختلف، تا قبل از انقلاب اسلامی شاخصههای توسعه سیاسی در ایران چندان رشد نکرده و گسترش نیافته است. درعوض، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شاخصههای کمّی و کیفی توسعۀ سیاسی از رشد چشمگیری برخوردار شده‌اند؛ اما چگونه؟ بنابراین، پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که عمده‌ترین پیش...
[ 21 ] - واکاوی گفتمان تکفیری- سلفی گری در جهان اسلام
با پرهیز از دیدگاه های تقلیل گرایانه ای که تمرکز خود را بر وقایع یک دهه اخیر عراق و سوریه متمرکز نموده اند، این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان به واکاوی مفصل بندی گفتمان دولت خلافت اسلامی(داعش) می پردازد. برای رسیدن به این هدف، این تحقیق ابتدا به تبارشناسی جریان فکری سلفی از ابن تیمیه به بعد پرداخته و شیوه تحول آن را در قرن بیستم و در اندیشه‌های سید قطب تحلیل می نماید. سپس با ح...
[ 22 ] - تحلیلی از وضعیت کردهای شیعه فیلی در عراق
کردهای فیلی، گروهی از کردهای شیعه ایرانی‌تبار ساکن عراق هستند. این گروه قومی ـ مذهبی، در دوران حکومت بعث، به دلیل ایدئولوژی پان‌عربیسم و نفرتی که حکومت وقت عراق از کردها، تشیع و ایرانیان داشت، آنان را آزار، اذیت و شکنجه می‌کرد. اوج آزار و اذیت حکومت بعث در مورد کردهای فیلی در دهههای 70 و 80 میلادی صورت گرفت. در این دوران، حکومت عراق از آنان سلب تابعیت نمود، اموالشان را مصادره کرد، جوانانشان را...
[ 23 ] - ایده های نجات بخش بشریت در انقلاب های بزرگ:مطالعة موردی انقلاب های بزرگ فرانسه، روسیه و ایران
انقلابهای بزرگ، به‌عنوان تحولاتی بین‌المللی، بر ایده‌های جهان‌شمولی تأکید دارند که معطوف به اهدافی فراملی و فرامرزی در راستای نجات بشریت می‌باشند. این انقلابها با طرح ایده‌های نجات‌بخشی و رهایی بشریت، به انسان‌های سراسر جهان بشارت می‌دهند که رهایی و نجات از وضعیت نامطلوب موجود، در دستور کار آنها قرارگرفته است تا با عملی نمودن این هدف بزرگ، سعادت و خوشبختی را برای همة جوامع بشری به ارمغان آور...
[ 24 ] - واکاوی تاثیر تغییرات آب و هوایی بر امنیت بین المللی
امروزه نگرانی‌های زیست محیطی به یک مسئله جدی امنیتی در مناسبات بین المللی تبدیل گردیده و دغدغه های مهمی را برای دولتمردان ایجاد نموده است. از آنجا که مشکلات زیست محیطی ناشی از تغییرات آب و هوایی در حال جدی تر شدن است، این امر می تواند بعنوان متغیری تاثیر گذار در منازعات داخلی، یا بین المللی قلمداد شود. تغییرات آب و هوایی نه تنها زیست گاه های طبیعی بلکه ترتیبات اجتماعی جوامع را مختل می سازند و ا...
[ 25 ] - آینده‌پژوهی توسعۀ سیاسی در ایران بر مبنای تحلیل بازدارنده‌ها
با آنکه لوازم و مبناهای زیربنایی توسعۀ سیاسی (مانند میزان رشد سواد،گسترش طبقۀ متوسط، توسعۀ کمی و کیفی آموزش عالی، رشد رسانه‌های دیداری و شنیداری و فناوری‌های نوین، چرخش قانونی نخبگانی و...) در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رشد چشمگیری داشته‌اند، همچنان تا دستیابی به مطلوبیت‌های توسعۀ سیاسی، هم به‌عنوان یک الگوی کیفی حکمرانی و هم یک مدل کیفی زندگی شهروندی، فاصله وجود دارد. پژوهش پیش‌رو با ت...
[ 26 ] - واکاوی نسبت میان پست مدرنیسم و امر سیاسی
پست‌مدرنیسم به مثابه جریانی که از دل تحولات دنیای مدرن و با بهره‌گیری از گفتمان انتقادی مدرنیته سر برآورده است، تاثیرات بسیاری در حوزه‌های مختلف و از جمله در عرصه سیاسی داشته است. در این مقاله با طرح این پرسش که چه نسبتی میان پست مدرنیسم و امر سیاسی وجود دارد؟ به صورت‌بندی این فرضیه پرداخته شده است که پست مدرنیسم به هنگام تطبیق در عالم سیاست، متاثر از نگرش‌های نسبی‌گرایانه در حوزه‌های هست...
[ 27 ] - ضدانقلابیگری در نظام بینالملل: مبانی تئوریک
This article has no abstract.
[ 28 ] - مفهوم و مبانی صلح در نهج البلاغه
دستیابی به صلح، همواره یکی از آرمانهای بشری در طول تاریخ بوده است. با این وجود، درک و برداشت افراد و جوامع مختلف از مفهوم صلح بسیار متفاوت است و با فرهنگها و مبانی معرفتی متنوعی، معانی و شاخصههای مختلفی را از صلح ارائه نموده‌اند. در مغرب زمین، کانت بر مبنای آموزه‌های معرفتی و انسان‌شناسانه خود و مکتب اومانیسم، دریافتی حداقلی و پراگماتیکی از صلح، در چهارچوب اخلاق و دموکراسی مطرح می‌کند، در...
نویسندگان همکار