سید امیر نیاکویی
دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان
[ 1 ] - تبیین دیپلماسی هسته‌ای دولت یازدهم با بهره‌گیری از مدل تصمیم‌گیری روزنا
چکیده با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری در سال 1392 گفتمان حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از اصول گرایی عدالت‌محور در دولت قبل به آرمان‌خواهی واقع‌گرایانه تغییر یافت و بر این اساس دیپلماسی هسته‌ای کشور نیز دچار تحول اساسی شده است. در واقع سیاست هسته‌ای ایران از حالت تقابلی- تهاجمی در دولت قبل به حالت تفاهمی- تعاملی در دولت جدید تغییر جهت یافته و حل معمای هسته‌ای به‌عنوان ی...
[ 2 ] - ترکیه به‌مثابه قدرت میانی در نظام بین‌الملل و جایگاه آن در روابط ایران و امریکا (با تأکید بر دوران حزب عدالت و توسعه)
ظهور قدرت‌های میانی نوپدید در نظام بین‌الملل از ویژگی‌های روابط بین‌الملل در دهه پایانی قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم محسوب میشود. موضوع قدرت‌های میانی در حال ظهور زمانی شکل گرفت که سایه تصلب نظام دو قطبی در روابط بین‌الملل رخت بر بست و فرصت برای تجلی قدرت‌های میانی پدیدار گشت. با وجود دامنه‌دار بودن بحث قدرت‌های میانی در روابط بین‌الملل در دوران جنگ سرد، قدرت‌های میانی نوظهور در روابط بین...
[ 3 ] - عوامل گسترش روابط استراتژیک سوریه با ایران از صعود بشار اسد به قدرت تا ناآرامی‌های اخیر (2011-2000)
اتحاد استراتژیک سوریه با ایران در سه دهه گذشته یکی از دیرپاترین اتحادها در منطقه خاورمیانه بوده است. ریشه‌های این اتحاد را می‌توان در تهدیدات و اهداف استراتژیک مشترک این دو بازیگر در منطقه جستجو کرد. البته، این روابط در دوره بشار اسد نسبت به دوره حافظ اسد عمق و گستردگی بیشتری داشته، به‌طوری‌که برخلاف دوره حافظ که دو کشور دارای مشارکت استراتژیک هم‌ترازی بودند، مشارکت با ایران در زمان بشار اسد ش...
[ 4 ] - نقش دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی؛ مطالعه تطبیقی روسیه و قطر
بررسی تطبیقی جایگاه و سیاست‌های انرژی کشورهای روسیه و قطر به‌عنوان مهمترین عرضه‌کنندگان نفت و گاز بسیار حائز اهمیت است. این پرسش که دو کشور چگونه با سیاست‌های انرژی سعی در ارتقای منافع ملی داشته و با چه راهبردهایی از دیپلماسی انرژی در عرصه سیاست خارجی خود استفاده می‌کنند، محور اصلی پژوهش حاضر را شکل می‌دهد. یافته‌های پژوهش این است که روسیه به‌دلیل استفاده از انرژی به‌عنوان یک ابزار سیاسی، نتوان...
[ 5 ] - واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها
چکیده در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از نظریات امنیتی جهان سوم، علل بحران امنیتی یمن پس از بهار عربی بررسی شود. یمن که از آغاز اتحاد این کشور هراز‌گاهی دچار درگیری‌های داخلی می‌شد، پس از بهار عربی دستخوش ناامنی و جنگ‌های داخلی گسترده‌ای شد. با توجه به شرایط کنونی یمن، این نوشتار درصدد پاسخ به این پرسش است که پس از بهار عربی، چه عواملی زمینه‌های شکل‌گیری بحران امنیتی در یم...
[ 6 ] - دیپلماسی انرژی اسرائیل: مبانی و اهداف منطقه ای
چکیده کوشش برای افزایش امنیت همواره مهم ترین دغدغه سران رژیم اسراییل بوده است. حفظ امنیت به مثابه یک نیاز حیاتی و یکی از مهم ترین نگرانی های تل آویو از مهم ترین اولویت های سیاست خارجی آن است. یکی از ابزارهای که می تواند تا حدودی به رفع تهدیدات امنیتی این رژیم کمک نماید، دیپلماسی انرژی فعال برای کاهش مخاطرات امنیتی و بهبود امنیت انرژی است. با توجه به این که رژیم صهیونیستی از دیپلماسی انرژِی در ج...
[ 7 ] - راهبردهای هسته‌ای متفاوت ایران؛ تبیینی از دریچه واقع‌گرایی نئوکلاسیک
این مقاله از چشم انداز واقع گرایی نئوکلاسیک بر تجزیه و تحلیل راهبردهای ایران در زمینه پیش برد برنامه هسته‌ای پس از 1382، پرداخته است و این گونه توضیح می‌دهد که بررسی راهبردهای هسته‌ای ایران در طول دوره زمانی 1382 تا 1395 حاکی از تغییر و نوسان در این راهبردها است و با توجه به این که در طول این دوره زمانی راهبرد یکسانی در پیش برد برنامه هسته‌ای ایران وجود نداشته است، به طور مشخص هدف این مقاله برر...
[ 8 ] - راهبرد امنیتی ایران در مقابل تحرکات ژئوپلیتیکی آمریکا در خاورمیانه (2015- 2001)
تحلیل و بررسی راهبرد امنیتی کشورها در نظام بین الملل همواره از دغدغه های دانشمندان سیاست بین الملل بوده است. یکی از نظریه های مطرح جهت تحلیل راهبرد امنیتی کشورها نظریه نوواقع گرایی کنت والتز است که از جنبه ای ساختاری و سیستمیک به این موضوع می پردازد. البته در گذر زمان محققان مختلفی به تعدیل وتقویت نظریه والتز پرداخته اند تا چارچوبی تحلیلی برای بررسی تطبیقی راهبرد امنیتی کشورها در دوره های مختلف...
[ 9 ] - سند چشم‌انداز 20 ساله، رقبای منطقه‌ای و ضرورت منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران (تحلیل وضعیت پیش‌رو و چشم‌انداز مطلوب)
با وجود گسترش جهانی‌شدن ، دولت‌ها هم‌چنان بازیگران اصلی در نظام بین‌المللی شناخته میشوند و دغدغه اصلی آنها نیز امنیّت است. این بازیگران فراسوی روند تغییرات رخ داده، کماکان به‌دنبال کارآمدترین شیوه امنیّتیابی هستند.پرسش‌هایی از این دست که آیا در شرایط کنونی می‌توان صرفاً با پشتوانه توان‌مندی های داخلی، امنیت را تأمین کرد؟ آیا با بی‌توجهی به کشورهای پیرامون، می‌توان امنیتی پایدار ایجاد کر...
[ 10 ] - رقابت قدرت‌ها، ژئوپولیتیک خزر و منافع ملی ایران
منافع ملی قدرت‌های کوچک و منطقه‌ای همواره تحت تأثیر رقابت قدرت‌های بزرگ بوده‌اند. رقابت استراتژیک قدرت‌های بزرگ در سطح بین‌المللی از جمله در منطقه دریای خزر، منافع ملی جمهوری اسلامی نیز را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای در حوزه دریای خزر باعث شده که رقابت آشکار و پنهان آنها، منافع ملی کشورهای موجود در این منطقه را یا به چالش کشانده یا وابسته به خود سازد. بدیهی است که رو...
[ 11 ] - احزاب و فرهنگ های سیاسی مختلف در مصر (با تاکید بر جریانات اسلام گرایی)
چکیده:مصر مهد اندیشه در جهان عرب و از کشورهای پیشتاز جهان اسلام محسوب میشود و همواره تحولات سیاسی فکری این کشور تاثیر سرایتی عمیقی بر سایر کشورهای منطقه داشته است. در این کشور در طی سده اخیر، مجموعه متنوعی از احزاب و فرهنگهای سیاسی از سکیولاریسم تا اسلام گرایی حضور داشته اند. متعاقب سقوط مبارک و در پرتوی گسترش آزادی سیاسی در این کشور، تاثیرگزاری جریانات مختلف سیاسی و مذهبی گسترش یافته و هم اکنو...
[ 12 ] - بررسی ریشه های شکل گیری «سیاست تغییر» اوباما در قبال مسئله هسته ای ایران
این مقاله به بررسی نقش وجایگاه شاخصه های داخلی و خارجی در تغییر سیاست خارجی باراک اوباما در قبال مسئله هسته ای ایران می‌پردازد. سئوال اصلی پژوهش این است که چه مولفه هایی در سیاست خارجی مبتنی بر «تغییر» اوباما در قبال ایران تاثیرگذار بوده است؟ فرضیه اصلی مقاله این است که سیاست «تغییر» اوباما با علم به شکست‌های گذشته و عدم همراهی نهادهای داخلی آمریکا مبتنی بر پذیرش شکست سیاست‌های قبلی بوده است. ...
[ 13 ] - الگوی رفتاری روسیه در نظام بین الملل: تلاش برای دستیابی به موازنه قوای مطلوب (2014-2018)
در دوران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی افزایش نفوذ غرب در حوزه های ژئوپلیتیک- امنیت روسیه یکی از عوامل موثر در نوع تعامل مسکو با کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده آمریکا بوده است. محرک هایی مانند گسترش اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) به شرق، ترویج دموکراسی در فضای پس از شوروی و ابتکار مشارکت شرقی با هدف گسترش روابط اقتصادی اروپا با جمهوری های استقلال‌یافته در شکل گیری دوگان...
[ 14 ] - نظریه نقش و رقابت ایران و ترکیه در خاورمیانه در دوره حکومت حزب عدالت و توسعه
Iran and Turkey have had good relations since the Atatürk era and Turkey, despite the existence of competition and cross-sectoral tensions. Even with the Islamic Revolution and the coming of a religious government, relations between Iran and the secular state of Turkey were maintained at a moderate level. It was expected that Islamic relations with Turkey would be better suited to the rise of I...
[ 15 ] - تبیین راهبرد امنیتی ایران در قبال بحران سوریه (2013-2011)
The recent upheavals in the Middle East, especially the Syrian crisis, have created new equations in the region. It seems that this crisis will ultimately affect the strategic axis of Iran, Syria and Hezbollah in the region. The present paper is mainly aimed at answering these key questions: 1) How will the current upheavals in Syria affect the triple axis and also Iran’s national security...
[ 16 ] - واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها
چکیده در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از نظریات امنیتی جهان سوم، علل بحران امنیتی یمن پس از بهار عربی بررسی شود. یمن که از آغاز اتحاد این کشور هراز‌گاهی دچار درگیری‌های داخلی می‌شد، پس از بهار عربی دستخوش ناامنی و جنگ‌های داخلی گسترده‌ای شد. با توجه به شرایط کنونی یمن، این نوشتار درصدد پاسخ به این پرسش است که پس از بهار عربی، چه عواملی زمینه‌های شکل‌گیری بحران امنیتی در یم...
[ 17 ] - دیپلماسی انرژی اسرائیل: مبانی و اهداف منطقه ای
چکیده کوشش برای افزایش امنیت همواره مهم ترین دغدغه سران رژیم اسراییل بوده است. حفظ امنیت به مثابه یک نیاز حیاتی و یکی از مهم ترین نگرانی های تل آویو از مهم ترین اولویت های سیاست خارجی آن است. یکی از ابزارهای که می تواند تا حدودی به رفع تهدیدات امنیتی این رژیم کمک نماید، دیپلماسی انرژی فعال برای کاهش مخاطرات امنیتی و بهبود امنیت انرژی است. با توجه به این که رژیم صهیونیستی از دیپلماسی انرژِی در ج...
[ 18 ] - سیاستگذاری امنیتی ایران در قبال منازعات خاورمیانه پس از بهار عربی (2018-2011)
به دنبال وقوع شورشها و اعتراضات در خاورمیانه پس از 2011 نشانههایی از تحول و دگرگونی در سیاستگذاری امنیتی بازیگران منطقة خاورمیانه پدیدار شده است. سیاست امنیتی ایران که برایندی از نقش عوامل داخلی و خارجی است، بهسرعت تحت تأثیر تحولات مزبور قرار گرفت. در این ارتباط، پژوهش حاضر تلاش میکند به واکاوی سیاستگذاری امنیتی ایران در دوران بعد از تحولات انقلابی خاورمیانه بپردازد و در این خصوص به بررسی ...
[ 19 ] - واکاوی عوامل موثر بر خروج ایالات متحده آمریکا از برجام
چکیده تلاش آمریکا برای خروج ازتوافق هسته ای موسوم به برجام، برنامه‌ای بود که دونالد ترامپ از زمان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سر داشت. در نهایت دولت ایالات متحده آمریکا رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام کرد و برای انجام مجدد مذاکرات در صورت تمایل ایران اعلام آمادگی نمود. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چه عواملی در خروج ایالات متحده آ...
[ 20 ] - تناقض بین دو اصل حق تعیین سرنوشت و حق حاکمیت ملی در حقوق بین‌الملل (مطالعۀ موردی: بحران اوکراین و جدایی کریمه از آن کشور)
دو اصل حق تعیین سرنوشت و حق حاکمیت ملی از مهمترین اصول بنیادین حاکم بر نظام جهانی است که از طرق مختلف از جمله منشور سازمان ملل متحد، میثاق حقوق بشر سال 1966سازمان و آرای دیوان بین‌المللی دادگستری تصریح شده است. با گذشت زمان و بروز تحولاتی در عرصۀ بین‌المللی تعارض میان دو اصل مذکور بیش از پیش آشکار شده است. این موضوع که آیا گروهی از مردم که به‌سبب تعلقات زبانی، نژادی یا قومی از بقیۀ ساکنان یک ...
نویسندگان همکار