سهراب مروتی
دانشگاه ایلام
[ 1 ] - مبانی نظری اقتدارگرایی در قرآن با رویکردی بر دیدگاههای امام خمینی(ره) درباره بیداری اسلامی در ایران
تاریخ اندیشه سیاسی در تمدن اسلامی، بیانگر تغییر و تحول در میزان اقتدارگرایی حکومت هاست. و از آن جایی که اسلام به اقتدارگرایی امت ها و جوامع اسلامی اهمیت فراوان داده است؛ لذا اتخاذ موضع معرفت شناختی نسبت به مبانی آن در قرآن، ضروری و اساسی است. تا بتوان از ورای تنوعات ملموس در جریان های مختلف سیاسی، به بنیاد روش شناختی مکنون در اندیشه های سیاسی اسلامی دست یافته و بر برخی مشکلات ناشی از سیطره ی دی...
[ 2 ] - مطالعه مفید و اثربخش از نگاه آیات و روایات
هدف: بررسی مفاهیم مرتبط با خواندن در آیات قرآن کریم و احادیث معصومین (ع)، تبیین شیوه‌‌های بهره‌گیری مطلوب از مطالعه و کتابخوانی، و تحلیل راهکارهایی برای اثربخش نمودن فرایند مطالعه صحیح. روش/ رویکرد پژوهش: تحلیل محتوا. یافته‌ها: تعداد قابل توجهی از آیات و احادیث معصومین (ع) استخراج شد که از جنبه‌های مختلف، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مفاهیم مرتبط با مطالعه را مطرح می‌کنند. نتیجه‌گیری: خواندن مورد ...
[ 3 ] - شاخصهای جامعه معنوی از منظر قرآن کریم و حدیث
مهمترین هدف از تشکیل جامعه‌ی معنوی فراهم کردن محیطی معنوی برای پرداختن به امر عبادت و بندگی و پیاده کردن دستورات الهی است. از آنجا که تحقق چنین رویدادی یک حادثه و اتفاق نیست لذا تلاش برای تحقق آن بر آحاد افراد جامعه حتمی و ضروری است، از همین روی کافی است که بشر برای رسیدن به چنین منظور و هدفی، بینش و منش خویش را بر سیره‌ای صحیح، منطقی و اصولی بنا نهد و از خود حرکت و عکس‌العمل نشان دهد. جامعه‌ی...
[ 4 ] - روش علامه طباطبایی در بررسی و نقد تفاسیر روایی با تکیه بر قاعده سیاق
Allāme Tabātabāii has paid special attention to applying narrations in the interpretations of the Holy Qurān. In his famous interpretation of Quran, Allāme Tabātabāii posed the issue of "narrative debates". Through assessing the narrations from fiqh al-hadith perspective and investigating the supply of narrations on the interpretation of Holy Qurān with regard to the rule of context, he analyze...
[ 5 ] - مؤلفههای تربیتی چشم‌انداز جامعه‌ی دینی مبتنی بر قرآن و حدیث
هر مجموعه‌ای در مسیر حرکت خود به سوی کمال، با طراحی چشم‌اندازی مطلوب، نیل به اهداف اساسی خود را دنبال می‌کند. در میان عناصر تشکیل‌دهنده‌ی چشم‌انداز تربیتی جامعه‌ی دینی، مؤلفههای تربیتی، به سبب جهت‌دهی به اهداف چشم‌انداز، محوریت داشته و نگارنده بر آن اهتمام دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و نگرشی قرآنی- روایی، برای پاسخ دادن به این سؤال انجام شده است که مؤلفههای تربیتی چشم‌ا...
[ 6 ] - راهبردهای تربیتی اعتدال فرهنگی در قرآن و حدیث
برای نیل به عزت، اقتدار و پیشرفت، مهمترین نیاز پیشِ روی جوامع اسلامی، اعتدالخواهی و اعتدالپذیری است. فراوانی کانونها و مراکز تأثیرگذار فرهنگی، که لایههایی از افراط و تفریط به درون آنها راه یافته، دستیابی به این مهم را دشوار کرده است؛ بنابراین برای تحقق و گسترش فرهنگ مشترک؛ در معنای آرمانی آن، تعامل میان این کانونها و توافق آنها بر شاخصهای اعتدال، در فضای عمومی جوامع اسلامی، که امروز با خ...
[ 7 ] - خاستگاه تربیتی مدارا در قرآن کریم و سیره معصومین(ع)
مدارا از اصول اساسی زندگی اجتماعی است که در آموزه‌های قرآنی و حدیثی توجه ویژه به آن شده است. پرداختن به این اصل اساسی در دنیای کنونی که سازوکارهای مدرن امواج‌گستر، حصارهایِ جغرافیایی، عقیدتی، فرهنگی و ... را فرو ریخته است. اهمیت آن را دو چندان پیدا می‌کند. مهمترین سؤالی که در این باره مطرح است نقش اساسی و تأثیر ویژة آن در حوزة تربیت است. زیرا تربیت، رسالت بزرگ پرورش انسان‌هایی را بر عهده دارد ک...
[ 8 ] - واکاوی موسیقی و نظم آهنگ الفاظ قرآن کریم
سخن وقتی می‌تواند مفهوم خویش را به بهترین وجه منتقل نماید و در روح شنونده موثر باشد که به زیور فصاحت و بلاغت و سایر محسنات لفظی و معنوی، آراسته باشد؛ زیباترین سخن، یعنی قرآن کریم از این لحاظ در اوج فصاحت و ستیغ بلاغت می‌باشد. قرآن کریم، سرشار از صنایع ادبی است و این ویژگی‌های بی‌بدیل قرآن، به همراه سبک و اسلوب ویژه‌ای که نه نثر است و نه نظم؛ مخاطبین را به حیرت و شگفتی واداشته است. در حقیقت موس...
[ 9 ] - نقد و بررسی «سلسلهمراتبیبودن نیازهای انسان در نظریۀ مازلو»
چکیده نظریۀ «انگیزههای انسانی» مازلو یکی از شناختهشدهترین و تأثیرگذارترین نظریات روان‌شناسی از زمان پیدایش آن بوده است. در این نظریه، نیازهای اساسی انسان به ترتیب اهمیت در قالب یک هرم گنجانده شدهاست و بر اساس آن، نخست میبایست نیازهای اولیهای همچون نیازهای فیزیولوژیک، نیاز ایمنی و ... برآورده شوند تا بتوان به بالاترین سطح نیازها یعنی نیاز خودشکوفایی و تعالی متوجه گردید. به این ترتیب، یک ن...
[ 10 ] - بررسی تأثیر پیشفرضهای مذهبی بر ترجمه قرآن کریم
پیشدانستههای فکری و از جمله آنها پیشفرضهای مذهبی و عقیدتی، از آفات عمل فهم به شمار میروند که به صورت نامرئی در لایههای معنایی ترجمه نفوذ کرده و خود را در هیئت حقیقت به مخاطب معرفی مینمایند. در صورتی که همه مذاهب و فرق اعتقادی اسلامی بخواهند قرآن را بر پایه پیشفرضهای خود، ترجمه نمایند، اختلاف در ترجمهها پدید میآید. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن تحلیل این مسئله، با بررسی سه نمونه از ...
[ 11 ] - بررسی فرایند عدالت مالیاتی در نهج‌‌البلاغه
هرچند مالیات، امری عمومی است که تمامی نظام‌‌های حکومتی با مؤلفههای معرفت‌‌شناسی متفاوت از آن بهره می‌‌گیرند، عدالت مالیاتی یکی از موضوعات پیچیده و دشوار مالی است که اختلاف‌‌نظرهای اساسی دربارۀ آن وجود دارد. حکومت کوتاه و کارآمد امام علی(ع)، به‌‌عنوان الگوی عدالت از زوایای گوناگون، پیامهایی برای این امر مهم و اثرگذار دارد؛ پیامهایی که اجرا و به‌کارگیری آنها باعث می‌شود جامعه از سقوط در بی‌ع...
[ 12 ] - واکاوی جریان غلو و جعل حدیث در فرقۀ خطابیه و رفتار ائمه (ع) با آنان
بازشناسی اندیشه‌ها و رفتارهای فرق و مذاهب اسلامی یکی از نیازهای علمی جامعه به شمار میآید. زیرا می‌تواند به شناخت دیدگاههای مختلف اعتقادی و مذهبی که در ادوار مختلف تاریخ اسلامی وجود داشته و آثاری که از خود بر جای گذاشته کمک کند. از جمله این فرق که تأثیرات درخور توجهی داشته، فرقه خطابیه است. رئیس این فرقه محمد بن مقلاص اسدی، معروف به ابوالخطاب بوده که در نیمۀ نخست سدۀ دوم، افکار غالیانه را تروی...
[ 13 ] - شاخصهای چشم‌انداز دانشگاه اسلامی از منظر قرآن و حدیث
تعیین چشم‌انداز و طرّاحی افق‌های روشن برای رشد و تعالی، نخستین و پایه‌ای‌ترین گام در جهت تدوین معماری مطلوب هر سازمان و نهاد است. به رغم تلاش‌های فراوان در عرصة دستیابی به جایگاه مطلوب دانشگاه در کشور اسلامی ما و نیز بحث اسلامی‌سازی این نهاد مقدّس، هنوز به نحو مطلوب به ترسیم چشم‌انداز این نهاد بر مبنای آموزه‌های اسلامی پرداخته نشده است. لذا در مقالة حاضر تلاش شده تا با مروری بر سرفصل‌های مفهوم‌شن...
[ 14 ] - طنز در قرآن کریم
طنز، یکی از گونه‌های پویای هنری است که کاربرد آن، در اصلاح نابسامانی‌های جامعه‌های بشری، قابل توجه است.از آنجا که فلسفه نزول کلام و وحی، هدایت و اصلاح است، قرآن، این هنر بی‌رقیب ربانی که هنر فصاحت و بلاغت کلام از ینبوع زلالش آب می‌خورد، گاهی از این شیوه مؤثر برای انذار بهره گرفته است تا شاید آنان که زبان جد، بیدارشان نمی‌کند، بیان طنز، هشیارشان کند.در این مقاله، در پی آن بوده‌ایم که ضمن بیان تع...
[ 15 ] - نگاهی دوباره به روش فیض کاشانی در تفسیر صافی
تفسیر صافی اثر ارزشمند ملا محسن فیض کاشانی، از تفاسیر مهم و مشهور روایی شیعه است که با استفاده از احادیث و روایات معصومین(ع)، در قرن یازدهم هجری نگارش یافته است. در این نوشتار، دربارۀ روش تفسیری فیض کاشانی در تفسیر صافی و چگونگی استفادۀ وی از روایات معصومین(ع) در شرح و تبیین آیات قرآن کریم، سخن به میان آمده و این مطلب به اثبات رسیده است که با وجود روایی بودن این تفسیر، روش تفسیری فیض در این تفس...
[ 16 ] - رویکرد تربیتی به صبر، مؤلفه‌ها و مصادیق آن در سوره‌ی یوسف (ع) (با نگاه انتقادی به روایات تفسیری)
صبر، مادر فضیلت‌ها و از پربسامدترین واژگان قرآن کریم است. نوشتار حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی، مؤلفههای اساسی صبر را در قرآن کریم بررسی کرده، مصادیق بارز آن را در سوره‌ی یوسف (ع) مطرح نموده و در لابه‌لای مباحث، ضمن تشریح رفتارهای یعقوب و یوسف (ع)، برداشت‌ها و کارکردهای تربیتی صبر را بیان داشته است. رهیافت اصلی این پژوهش آن است که شرح صدر، خویشتن‌داری، خطاپوشی، عفت‌پیشگی، مدارا، پرهیز از بی‌تا...
[ 17 ] - خودآگاهی و کارکردهای تربیتی آن در بهبود روابط اجتماعی انسان در قرآن و حدیث
کیفیت زندگی مفهومی پویشی است و از عوامل مختلف تأثیر می‌پذیرد که یکی از آنها وضعیتهای ارتباطی است. خودآگاهی یکی از عناصر بنیادین ارتباط مطلوب به شمار می‍رود که با کارکردهای ویژه خود نقش مهمی در ارتقاء کیفیت روابط اجتماعی و کاهش آسیبهای آن دارد. پژوهش حاضر با هدف بازشناسی مفهوم و مؤلفههای خودآگاهی و تبیین دلالتهای آن در تربیت اجتماعی افراد و ارائه راهبردهای قرآنی برای دستیابی به آن، از نتایج تحق...
[ 18 ] - معناشناسی انقلاب و عوامل شکل‌گیری آن از نگاه قرآن و حدیث (با تکیه بر حرکت انقلابی حضرت موسی(ع))
هدف پژوهش حاضر معناشناسی واژه انقلاب و گستره کاربرد آن در نصوص دینی و معرفی زمینهها و عوامل پیدایش آن از نگاه آیات قرآن و روایات معصومین(ع)با تکیه بر ابعاد مختلف حرکت انقلابی حضرت موسی(ع) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در این راستا، انقلاب در نگاه اندیشمندان غربی و اسلامی و نیز کاربرد آن در قرآن و روایات تبیین شد. همچنین عوامل شکل‌گیری انقلاب شامل نارضایتی از وضع موجود، ظلم و ستم، نابراب...
[ 19 ] - A New Consideration on the Meaning of Spritiual Man in Shahid Motahhari`s View
One of the contemporary man`s concerns lies in his seeking for finding the meaning of life. As is considered, true spirituality has been known of a unique role in giving meaning to life. Describing the process of meaningfulness of life, spiritual man, bold tokens of spiritual man and the effects and performances of spirituality, this paper has intended to explain the sovereignty of spirituality...
نویسندگان همکار