نادر زالی
دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
[ 1 ] - ارزیابی مولفه های موثر بر تقویت سرزندگی در مسیرهای پیاده شهری (مطالعه موردی: پیاده‌راه علم‌الهدی شهر رشت)
در این تحقیق با هدف سنجش وضعیت سرزندگی پیاده‌راه‌های شهری و با روش پیمایشی، پیاده‌راه علم‌الهدی شهر رشت بررسی شده است. در این راستا، مدل مفهومی پژوهش با چهار معیار (کاربری و فعالیت، کالبدی، دسترسی و ارتباطات و اقلیمی و زیست محیطی) و 16 شاخص تدوین شد. سپس این معیارها به شیوه پرسشنامه و در چارچوب طیف لیکرت مورد سنجش قرار گرفته و پرسشنامه ها توسط 380 نفر از استفاده کنندگان پیاده راه علم الهدی تکمی...
[ 2 ] - تحلیل منطقه ای از انتظام فضایی شهرها در منطقه زاگرس با رویکرد مناطق عینی و ذهنی
نگاهی به برنامه های منطقه ای در کشور ایران نشان می دهد که نتایج این برنامه ها در جهت تعادل بخشی به نظام شهری و ایجاد سلسله مراتب سکونتگاهی مفید واقع نشده است. در مطالعات انجام شده مناطق براساس مرزهای سیاسی و اداری تعریف شده است. در نتیجه مدل‌های کمی مورد استفاده نیز به بهبود مشکلات نظام شهری کمکی نکرده است. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین درست مفهوم منطقه از دو بعد عینی و ذهنی و کاربرد صحی...
[ 3 ] - آینده‌نگاری راهبردی و سیاستگذاری منطقهای با رویکرد سناریونویسی
این مقاله به بحث در خصوص توسعه آتی مناطق بر اساس سند چشم‌انداز ملی و نظریه پایه توسعه استان می‌پردازد. چارچوب نظری این تحقیق، پارادایم هنجاری در برنامه‌ریزی با رویکرد وفادارانه به اسناد بالادستی است. ابتدا 14 عامل محوری و مؤثر بر فرایند توسعه استان که پوشش‌دهنده ابعاد مختلف نظریه پایه توسعه استان بودند، استخراج و برای عوامل فوق بر اساس ایده سناریونویسی، 59 وضعیت ممکن و محتمل در آینده استان ت...
[ 4 ] - بررسی اثر جهانی شدن بر توسعه ی شهری
جابه¬جایی و انتقال فزاینده¬ی مردم، کالاها، سرمایه و اطلاعات، دنیا را جهانی کرده است. جهانی¬شدن فرآیند رو به گسترشی است که همه¬ی عرصه¬های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شهرهای جهان را در بر گرفته است؛ هر کدام از این ابعاد در فرآیند توسعه¬ی شهری مهم¬اند، اما بعد اقتصادی بسیار مهم-تر و اساسی¬تر است. به نظر می¬رسد در فرآیند جهانی¬شدن مهم¬ترین و پیشتازترین بخش، اقتصاد بوده است؛ این مسئله از آنجا ن...
[ 5 ] - تحلیل وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محله‌های حاشیه نشین شهر اهر
حاشیه نشینی همواره در طول چند دهه اخیر چالش اصلی شهرها بوده است و بعد از تجربیات مختلف برخورد قهری، آنچه که اکنون توسط سازمان‌های بین المللی توصیه شده، رویکرد توانمندسازی است که به جای حمایت‌های مالی، بر توانمندسازی حاشیه نشینان با تاکید بر ماهیّت درونزایی حل مشکل استوار شده است. روش این تحقیق اسنادی و پیمایشی است و با هدف تحلیل کلی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محلات حاشیه نشین شهر اهر و...
[ 6 ] - امکان‌سنجی بکارگیری رهیافت‌های توانمندسازی در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی ناحیه گلشهر مشهد
حاشیهنشینی و یا به تعبیر امروزی اسکان غیر رسمی، پیامد شهرنشینی سریع و انتقال به پارادایم اقتصادی اجتماعی صنعتی شدن است که شهرنشینی، شکل فضایی غالب و موازی انتقال اجتماعی اقتصادی این پارادایم است. این پدیده در دهه‌های اخیر با پیدایش جامعه اطلاعاتی همچنان گسترش یافته و گویی تعهدی برای بقا و بازتولید آن وجو دارد. از دهه 1980 رهیافت توانمندسازی با ابتکار عمل بانک جهانی به منظور ساماندهی سکونتگاه...
[ 7 ] - بررسی و تحلیل ابعاد پیوندهای جمعیتی در استان آذربایجان غربی
موضوع مهاجرت و پیامدهای آن در سالهای اخیر به عنوان یکی از مسائل مهم اجتماعی در کشور مطرح گردیده و مدیران اجرائی به خصوص مدیریت کلان‌شهرها را با چالش جدی مواجه ساخته است. با توجه به اهمیت و ضرورت شناخت ویژگیهای مهاجرت در استانها و کشور، هدف این مقاله بررسی ویژگیهای مهاجرتی جمعیت استان آذربایجان غربی در دهه های اخیر است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی، روش گردآوری داده‌ها اسنادی، روش تجزیه و تحلی...
[ 8 ] - رویکرد آمایشی در تحلیل نظام شهری با تأکید بر مفهوم مناطق همگن و اداری
چکیده در مجامع علمی و کارشناسی آمایش سرزمین، همواره تحلیل های متعدد و متضادی در خصوص ویژگیهای نظام شهری مناطق صورت گرفته است و نتایج ارایه شده به دلایلی نظیر تعریف مناطق بر اساس محدوده های اداری وسیاسی و یا استفاده صرف از مدلها و تکنیک ها بدون توجه به کاربرد منطقه ای آنها، دارای تفاوتهای اساسی و متضاد بوده و تصمیم گیری مناسب را برای مدیران و برنامه ریزان دچار مشکل ساخته است. هدف اصلی این مق...
[ 9 ] - ارزیابی ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر تاب‌آوری منطقهای با استفاده از تکنیک TRIZ (مطالعه موردی: استان همدان)
هر بحران یا شوکی اختلال در جامعه و دور شدن از اهداف و کارکردهای تعیین‌شده و کاهش پایداری را به همراه دارد. به همین دلیل ضروری است که برنامه‌ریزی، با تمرکز بر تاب‌آوری مدنظر قرار گیرد. تنها در این صورت است که در مواجهه با یک شوک ناگهانی، اجتماع نه‌تنها اختلال را جذب کرده و خود را ساماندهی می‌کند، بلکه قادر است وضعیتش را به شرایط بهتر نیز ارتقاء دهد. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت تاب‌آوری ا...
[ 10 ] - شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه‌نیافتگی منطقهای (مطالعه موردی: استان کهگیلویه وبویراحمد)
برنامههای توسعه برای ساخت آیندهای بهتر و یا به تعبیری شکلدهی به ساخت اجتماعی واقعیت آینده کشورها انجام میشود. بخش بسیار مهم این برنامه، مربوط به توسعۀ منطقهای است. استان کهگیلویه و بویراحمد با وجود اینکه دارای پتانسیل رشد و توسعه بوده ولی به عنوان یک استان توسعهنیافته و محروم تلقی میشود، هدف این تحقیق شناسایی موانع اصلی توسعه این استان میباشد. جامعه آماری، شامل مدیران ارشد استان ا...
[ 11 ] - تحلیلی بر توان جمعیت پذیری کلان شهر تبریز با تأکید بر الگوهای نوین توسعه شهری
پژوهش پیش رو به دنبال مطالعه تراکم شهری در کلان شهر تبریز و سنجش پایداری فرم کالبدی این کلان شهر با تأکید بر الگوهای نوین شهرسازی است و هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی توان و امکان جمعیت پذیری هر یک از مناطق شهرداری تبریز است. در این راستا ابتدا روند تحولات جمعیت، مساحت و تراکم جمعیتی کلانشهر تبریز مطالعه میشود. در ادامه مناطق شهرداری کلانشهر تبریز با توجه به فاکتورهای مؤثر در تراکم (جمعیت و...
[ 12 ] - تحلیلی بر عملکرد مدیریت شهری شهر مهاباد از منظر مشارکت و رضایتمندی شهروندی
امروزه یکی از ارکان اساسی برنامه¬ریزی شهری، توجه به مشارکت آگاهانه و فعالانه شهروندان در تمامی ابعاد توسعه می¬باشد؛ بنابراین آنچه که در حال حاضر ضرورت انکارناپذیری برای مدیریت¬شهری است، لزوم تغییر در جهت استفاده از رویکردهای مشارکتی و جلب رضایت شهروندان می¬باشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی عملکرد مدیریت¬شهری از منظر مشارکت و رضایتمندی شهروندی به مطالعه شهر مهاباد پرداخته است. پژوهش حا...
[ 13 ] - تحلیلی بر کمیت و کیفیت علمی مجلات حوزه برنامه ریزی شهری و شهرسازی در نشریات علمی پژوهشی کشور در سالهای 1387 تا 1390
امروزه یکی از نمودها و جلوه های بارز توسعه یافتگی هر سرزمین کمیت و کیفیت نشریات آن به شمار می رود. از این رو نوشتار حاضر به بررسی روند انتشار مقالات در 13 نشریه علمی-پژوهشی مرتبط با حیطه برنامه ریزی شهری و منطقه ای در طی سال های 1387-1390 با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا پرداخته است. این نوشتار در زمره پژوهش های اسنادی جای می گیرد. روش تحقیق در آن تحلیلی-توصیفی بوده و رویکرد تحقیق کمی- کیفی است....
[ 14 ] - تحلیل الگوهای توسعۀ فیزیکی شهرهای ایران با توجه به متغیرهای جمعیتی، طبیعی و کالبدی
شهرنشینی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های انسانی است که آثار تخریبی زیادی بر محیط زیست دارد. از مهم‌ترین این آثار، توسعة بی‌رویة فیزیکی شهرهاست که اغلب، با مسائلی مانند مصرف زیاد زمین‌های کشاورزی، افزایش فاصلة رفت‌وآمدها و مصرف زیاد انرژی، آلودگی‌های محیطی فراوان، مصرف زیاد منابع و تحمیل فشار بر طبیعت همراه است. هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به نگرشی کلی از الگوی رشد فیزیکی مناطق شهری ایران و شناسایی م...
[ 15 ] - تحلیل شاخصهای آسیب پذیری در بافت های فرسودۀ شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (مطالعۀ موردی: محلۀ سیروس تهران)
آسیبپذیری شهر تهران دربرابر زلزله، به ویژه در بافت ها و فضاهای فرسودة بخش مرکزی آن، با عنایت به بستر طبیعی ناامن و با توجه به جایگاه بخش مرکزی این شهر، سنجش میزانآسیب پذیری بافت های قدیمی بخش مرکزی شهر تهران و ارائۀ راهکارهای کاهش آسیب پذیری آن ها دربرابر زلزله را در اولویت قرار داده است. در این پژوهش، با ارائۀ روشیبرای تحلیل آسیب پذیری لرزه ای بافت های فرسوده، بر نقش مؤثر شاخص های برنامه ریزی ...
[ 16 ] - تحلیل جریان جهانی‌شدن با استفاده از شاخص کوف در ایران و مقایسه با کشورهای خاورمیانه
این مقاله به بررسی شاخصهای جهانی‌شدن در سه زمینه اقتصادی اجتماعی و سیاسی می‌پردازد. از مهم‌ترین شاخصهای تدوین شده برای ارزیابی میزان جهانی‌شدن می‌توان به شاخصهای فارین پالیسی، بنیاد هریتیج و شاخص مؤسسه فریزر اشاره نمود که هر کدام به شیوه‌ای خاص تنیدگی روابط اجتماعی بین کشورهای دنیا را مورد ارزیابی قرار داده‌اند. اما یکی از مهم‌ترین شاخصهای مطرح در جهان در این زمینه، که از سال 2002 ارائه شده است...
[ 17 ] - بررسی تأثیر گسترش مراکز آموزش عالی بر کاربری فضاهای پیرامون آن در کلانشهر تبریز
The development of university centers is one of the causes of the modern physical alteration of cities and has a major impact on the development process of the city. This research studies the impact of university centers on changing and developing the use of spaces around Tabriz Metropolis. The research tools included observation and direct field studies, reviewing the maps of in 1968, 1996 and...
[ 18 ] - واکاوی معیارهای اقتصادی گردشگری پایدار شهری (مطالعه موردی: رودخانه زرجوب شهر رشت)
طی چند دهه اخیر، بی‌توجهی به رودخانه زرجوب در شهر رشت، تخریب محیطزیست و غفلت از پتانسیلهای اقتصادی آن، پیامدهای ناگواری را به دنبال داشتهاست. به دلیل اینکه این رودخانه واجد پتانسیلهای متعددی جهت توسعه گردشگری به عنوان یک منبع پایدار اقتصادی است، با انتخاب آن به عنوان مطالعه موردی، هدف این پژوهش ارزیابی معیارهای اقتصادیگردشگری پایدار در نظر گرفته شده است. با روش توصیفی–تحلیلی و به منظور ار...
[ 19 ] - تحلیل عوامل کلیدی موثر بر شکلدهی الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده‌نگاری (مورد مطالعه: استان لرستان)
برنامههای توسعه و عمران روستایی بر اساس الگوهای مختلف در استان لرستان، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستاییان نداشته و به لحاظ اجتماعی در نهادینه کردن مشارکت روستاییان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب ننموده است. برای از بین بردن این آثار منفی از فضاهای روستایی استان، ضروری است که عوامل کلیدی مؤثر برای ارائه الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده‌نگاری به عنوان ...
[ 20 ] - ارزیابی ابعاد زیست‌محیطی مؤثر بر تحقق گردشگری پایدار (مطالعه موردی: رودخانه زرچوب شهر رشت)
استفاده ناپایدار از میراث طبیعی، به نابودی آنها میانجامد. امروزه، رودخانهها به‌عنوان یکی از حیاتیترین میراث طبیعی مورد استفاده ناپایدار قرار گرفتهاند. به‌طورکلی، رودخانهها توانایی جذب گردشگر در بلندمدت را دارند. ازاین‌رو، رویکرد گردشگری پایدار میتواند به بهبود شرایط رودخانهها و درعین‌حال جذب گردشگر کمک کند. با روش توصیفی –تحلیلی و هدف تحل...
[ 21 ] - کاربست مدل‌های تحلیلی در تدوین راهبردهای توسعه متعادل منطقهای (مطالعه موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد)
استان کهگیلویه و بویراحمد به دلیل برخورداری از منابع با ارزش و حیاتی و همچنین موقعیت خاص جغرافیایی میتواند به عنوان یکی از قطب‌های مهم صنعتی کشورتبدیل گردد ولی نتوانسته به درستی مسیر توسعه را طی کند و به عنوان یک استان محروم شناخته میشود. لذا هدف اصلی در پژوهش حاضر شناسایی نقاط قوت و ضعف و بیان پتانسیل‌ها و تهدیات استان کهگیلویه و بویراحمد و ارائه برنامه استراتژیک جهت توسعه آن میباشد. این پژ...
[ 22 ] - شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی و پیشران های مؤثر در مدیریت یکپارچۀ منابع آب بر مبنای رویکرد آینده پژوهی (مطالعۀ موردی: شهرستان تبریز)
سیستم منابع آبی تحت تأثیر عوامل متعددی است که این عوامل میتوانند در یک محیط جغرافیایی خاص یا در فضای گستردهتری تأثیرگذار باشند. گاه این تأثیرگذاری به گونه‌ای است که شرایط دستیابی به منابع آب سالم را با مشکلات گستردهای روبه‌رو ساخته و کارایی برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آبی را به چالش کشانده است. هدف از برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب، انطباق هر چه بیشتر تقاضای سیستمهای اجتماعی- اقتصادی آب با...
نویسندگان همکار
علی مهدی 1