حسنعلی فرجی سبکبار
دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
[ 1 ] - عوامل تاثیر گذار بر اشتغال زنان روستایی کشور در بخش صنعت
تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن در سطح کشور و مناطق مختلف آن مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه ی بخش ها و ترکیب آن در مناطق می باشد. ازآنجایی‌که زنان نیمی از جمعیت روستایی کشور را تشکیل می‌دهند می‌توان با شناسایی وضعیت موجود، عوامل مؤثر بر مشارکت با توجه به مقتضیات محلی - منطقه‌ای و درنهایت درگیر نمودن پیش از پیش آنها توسعۀ اقتصادی و نوسازی اقتصاد ملی را تسریع نمود. بر این اساس، ...
[ 2 ] - تحلیل فضایی الگوی اشتغال زنان در بخش های عمده فعالیت سکونتگاه های روستایی ایران
هدف از این پژوهش شناخت فعالیت پایهای و غیر پایهای اشتغال زنان روستایی در بخشها و گروههای عمده فعالیتهای اقتصادی در مناطق روستایی و همچنین توزیع فضایی آنها در سطح کشور بود. جامعه آماری پژوهش 394 شهرستان کشور در بر میگیرد، که آمار و اطلاعات آنها از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 استخراج شده و با استفاده از تکنیک ضریب مکانی (LQ) بخشهای پایه که صادر کنندهی نیروی شاغل بودهاند مشخص گر...
[ 3 ] - Solar desalination plant site suitability through composing decision-making systems and fuzzy logic in Iran (using the desert areas approach)
Freshwater resources represent around 3% of all water on Earth, and less than 1% of that is available. Consideringcurrent conditions, as well as future predictions of need, freshwater resources cannot meet human needs. Thus,sweetening of the brackish water can be performed to provide freshwater for human use. Solar energy, because ofIran's climatic conditions, may be used for sweetening the bra...
[ 4 ] - تحلیل الگوی توسعه‌ی کالبدی-فضایی شهری از منظر توسعه‌ی پایدار (مطالعه‌ی موردی: شهر کاشان)
One of the critical issues related to sustainable urban twenty-first century urban growth pattern, and today most researchers believe a significant relationship between physical development of the city (urban form) and urban sustainability. So far as the organizing body of the cities under the framework of sustainable development is necessary. The aim of this study is to unde...
[ 5 ] - مکانیابی آرامستان با بکارگیری سیستمهای تصمیمگیری مکانی فازی (مطالعه موردی: شهر اصفهان)
همانطوری که الگوی توسعه شهری در سطح جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه نشان میدهد، تراکم فعالیت و سکونت در شهرها رو به افزایش است و این افزایش نیز بیانگر زمینه فزاینده نیازها و خواسته های شهروندان به خدمات عمومی و تخصصی است که در صورت عدم توجه به سازماندهی و مدیریت آن شرایط نامطلوبی مانند نارضایتی شهروندان به وجود خواهد آمد. آرامستان ها از جمله فضاهای خدماتی شهری هستند که متاسفانه نظام برنامه...
[ 6 ] - بررسی ارتباط میان کاربری اراضی با جاذبه های گردشگری با مدل آنتروپی محلی (مطالعه موردی : شهر اصفهان)
بررسی وضعیت کاربری زمین در مقاصد گردشگری، از اهمیت بالایی برخودار است ، چر ا که گردشگری یک فعالیت منبع پایه محسوب می شود. در راستای توسعه فعالیت گردشگری، برنامه ریزی گردشگری و تعیین توانهای محیطی - انسانی، فرایندی است که فراغت افراد را به فضا و مکان (محیط) مرتبط می سازد. فضا پهنه ای است قابل برنامه ریزی و به تعبیری حجمی مکانی – زمانی در ابعاد مرئی و نامرئی است. برنامه ریزی فضایی، فرایندی فکری ب...
[ 7 ] - تحلیل و ارزیابی توسعه سکونتگاهی در نواحی شهری استان آذربایجان شرقی با ترکیبی نوین از روش های تصمیم گیری چند معیاره
برنامه ریزی به منظور ارتقای توسعه سکونتگاهی نیازمند دستیابی به معیارها و شرایطی است که آسایش و رضایتمندی افراد را از طریق برآوردن نیازهای مادی و روانی آنان پاسخ گوید. هدف از مطرح کردن مفهوم کیفیت توسعه سکونتگاهی اصلاح و تکامل مفهوم توسعه از توسعه صرف کمی، به توسعه پایدار بوده است. در تدوین شاخص های کیفیت توسعه سکونتگاهی به منظور مدل سازی، اولویت ها، انتظارات و نیازهای واقعی مردم در هر مقیاس مطا...
[ 8 ] - کاربرد مدل لوسیس (LUCIS) در مدل سازی تعارض تناسب اراضی با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان کهگیلویه و بویراحمد)
برنامه‌ریزان در تخصیص زمین به فعالیتی خاص همواره با یک‌سری تعارض‌های مکانی مواجه‌اند؛ بدان معنا که یک مکان ممکن است برای دو یا چند کاربرد هم‌زمان در اولویت استفاده قرار گیرد. در حال حاضر، در طرح‌های آمایش سرزمین، شناسایی اولویت‌های تخصیص زمین به‌صورت مجزا و بدون درنظرگرفتن نقش سایر کاربری‌ها مدلسازی می‌شود. همچنین تعارض‌های احتمالی تناسب زمین مبحثی است که از آن غفلت شده است. هدف پژوهش حاضر، مع...
[ 9 ] - بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهری از منظر عدالت اجتماعی (مورد مطالعه: کاشان)**
در برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، عدالت در توزیع و پراکنش فضایی کاربری‌ها یکی از مؤلفه‌های اساسی در توسعة پایدار شهری محسوب می‌شود. گسترش کالبدی کاشان در دهة اخیر و افزایش جمعیت آن باعث عدم تعادل در کاربری اراضی در نواحی مختلف آن شده و توسعة پایدار شهری را به خطر انداخته است. بنابراین، با توجه به اینکه کاربری‌ها و خدمات شهری با پاسخگویی به نیاز جمعیتی و افزایش منفعت عمومی نقش و جایگاهی مهم در ب...
[ 10 ] - تلفیق شبکة عصبی RBFLN و فن چندشاخصة ORESTE برای شناسایی مکان بهینة استقرار مراکز مالی و تجاری در فضای شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)
مراکز مالی و تجاری از مهمترین مراکز فعالیتهای فضای شهری محسوب می‌شوند و توجه به موقعیت و مکان استقرار آنها، از مهمترین عوامل سودآوری و موفقیت این مراکز است. در این مطالعه، برای شناسایی مکان بهینة استقرار مراکز مالی و تجاری، سامانه شبکة عصبی RBFLN، که شکل تغییریافتهای از شبکة عصبی بر پایة تابع شعاعی (RBFNN) است، در تلفیق با فن چندشاخصة ORESTE به‌کار گرفته شد. داده‌های دو و چند کلاسة پارامتر...
[ 11 ] - سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی با تأکید بر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: دهستان تیرجرد- شهرستان ابرکوه)
در هر جامعه‌ای علاوه بر سرمایه‌های فیزیکی، مادی، انسانی و نمادین با موضوعی به نام سرمایه اجتماعی سروکار داریم که با انواع سرمایه‌ها رابطه متقابل دارد. توجه به مفهوم سرمایه اجتماعی و سنجش آن؛ روش و راهکار مناسبی است تا مسئولان برنامه‌ریزی بتوانند امور جامعه و مسائل محلی را مورد بازاندیشی و تصمیم‌های مؤثرتری برای برنامه‌ریزی بگیرند. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا روس...
[ 12 ] - تحلیل نقش عوامل و شاخص های کیفیت محیطی موثر در برندسازی مقصدهای گردشگری روستایی
مبنای برندسازی برای هر مقصد گردشگری، خصوصیات و ویژگی های منحصر به فرد محیطی است که تحت عنوان عوامل کیفیت محیطی از آنها یاد می شود زیرا کیفیت محیطی مطلوب زمینه ساز شکل گیری حس مثبت به مقصدهای گردشگری و سرانجام توسه گردشگری است. تبیین کیفیت محیطی و به تبع آن برندسازی مقاصد گردشگری روستایی کمک شایانی به ایجاد یک تجربه لذت بخش و خاطره به یادماندنی در اذهان گردشگران می کند و وفاداری گردشگر به ...
[ 13 ] - مدلسازی روابط فضایی عوامل مؤثر در استقرار مراکز مالی و اعتباری موجود در شهر تهران با رگرسیون وزنی جغرافیایی
بحث رقابت در خصوص بازدهی فعالیتهای اقتصادی موجود در فضای شهری توجه به مکان استقرار این فعالیتها را در خدمات‌رسانی به شهروندان بیش از پیش ضروری کرده است. در این بین مراکز مالی و اعتباری، به‌ویژه بانکها را می‌توان یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی دانست. عوامل گوناگونی در شناسایی مکان بهینة استقرار این فعالیتها دخالت دارد که موجب پیچیدگی در تصمیمگیریهای مکانی می‌شود و مدلسازی روابط فضایی ع...
[ 14 ] - ارزیابی و مقایسة داده‌های بازکاوی‌شدة بارش جهت استفاده در ایران
در پژوهش پیش رو، داده‌های آفرودیت، GPCC و داده‌های بارش دانشگاه دی‌لور (UDel) براساس داده‌های بارش ایستگاهی ارزیابی شده است. در این راستا، از تکنیک‌های RMSE، ضریب همبستگی و دیاگرام تیلور استفاده شده است. نتایج ارزیابی داده‌ها نشان داد که دیاگرام تیلور به‌دلیل ارائة تصویری جامع‌تر از رابطة هندسی بین RMSD، ضریب همبستگی و انحراف معیار سری‌های زمانی، نسبت به سایر روش‌های تک‌متغیره نظیر RMSE و ضریب ...
[ 15 ] - توسعة بهینة شبکة باران‌سنجی با استفاده از روش کریجینگ و آنتروپی در محیط GIS (مورد مطالعه: حوضة آبریز کرخه)
با توجه به محدودیت امکان توسعة ایستگاه‌های باران‌سنجی، تعیین بارش در تمام نقاط و به تبع آن تخمین دقیق بارش منطقه‌ای امکان‌پذیر نیست. لذا، باید در انتخاب محل و تعداد ایستگاه‌ها در تخمین بارش منطقه‌ای دقت کافی به عمل آید. در این تحقیق از آنتروپی انتقال اطلاعات و واریانس تخمین بارش منطقه‌ای برای تعیین نقاط بهینة توسعة ساختار موجود شبکة باران‌سنجی استفاد شده است. در ساختار پیشنهادی، نقاط دارای حداک...
[ 16 ] - تناسبسنجی اراضی به‌منظور احداث مزارع فتوولتائیک بهکمک تلفیق سیستمهای جمع سادۀ وزنی و استنتاج فازی در ایران
انرژی خورشیدی یکی از منابع انرژی تجدیدپذیر است که با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، میتواند به خوبی مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش مطالعۀ جامعی را در زمینۀ شناسایی مناطق مستعد و با پتانسیل بالا برای احداث نیروگاههای فتوولتائیک در ایران ارائه داده است. برای انجام پژوهش، در گام نخست پس از تعیین محدودۀ مورد بررسی، معیارهای مؤثر در پتانسیلسنجی بهکمک مطالعات پیشین و روش دلفی استخراج شد. در ...
[ 17 ] - مدل تغییرات مکانی بارش در زاگرس میانی
ارتباط بارش و ارتفاع به‌منظور برآورد میزان و نحوة تغییرپذیری بارش در مناطق کوهستانی، همواره از موضوعات مورد توجه اقلیم‌شناسان بوده است. در این تحقیق سعی شده است از طریق مدل رگرسیونی، بارش منطقة زاگرس میانی مدلسازی گردد. تمام داده‌های موجود بارندگی منطقة مورد مطالعه ـ اعم از سازمان هواشناسی (سینوپتیک، کلیماتولوژی و باران‌سنجی) و وزارت نیرو ـ گرد‌آوری شد، که پس از تبدیل داده‌های وزارت نیرو به تا...
[ 18 ] - شناسایی و اعتبارسنجی عوامل و شاخص‌های کیفیت محیطی مؤثر در برندسازی مقاصد گردشگری روستایی با استفاده از روش تحلیل محتوا (مورد مطالعه: منطقه قومی‌فرهنگی اورامانات در استان‌های کردستان و کرمانشاه)
مبنای برندسازی برای هر مقصد گردشگری، خصوصیات و ویژگی‌های منحصربه‌فرد محیطی است که با عنوان «عوامل کیفیت محیطی» از آنها یاد می‌شود، زیرا کیفیت محیطی مطلوب زمینه‌ساز شکل‌گیری حس مثبت به مقاصد گردشگری و سرانجام توسعه گردشگری است. تبیین کیفیت محیطی و برندسازی مقاصد گردشگری روستایی کمک شایانی به ایجاد تجربه‌ای لذت‌بخش و خاطره‌ای به یادماندنی در گردشگران می‌کند و منجر به وفاداری گردشگر به مقصد و درن...
[ 19 ] - الگوسازی روندهای فضایی جمعیت روستایی براساس میانگین متحرک فضایی
فضا دارای سلسله‌مراتبی است که در هر سطح، بافت و الگویی متفاوت را شکل میدهد. برای تحلیل فضا به ابزارهایی نیاز است که بتوان با آنها روندهای جمعیتی در کشور را به‌نحو مطلوب الگوسازی کرد و جمعیت را در سطح مناطق پیش‌بینی کرد. توزیع و پراکندگی جمعیت به عوامل مختلفی بستگی دارد که در سطوح و مقیاس‌های مختلف عمل می‌کنند و بافت‌های فضایی متفاوتی را به‌وجود می‌آورند. در مدلسازی روندهای فضایی، مفاهیمی مانن...
[ 20 ] - رتبه‌بندی زمینه‌های توسعه گردشگری در نواحی روستایی، با استفاده از تاپسیس خاکستری (مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان ورزقان)
منابع طبیعی و جاذبه‌های گردشگری ایران گنجینه‌ای است که برای استفاده بهینه از آن باید توجه گردشگران داخلی و خارجی به جاذبه‌های روستایی گسترش یابد و روش‌های مدیریت مؤثر و کارآمد مناسب اتخاذ شود. بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های موجود در زمینه گردشگری، مانند هر فعالیت دیگری مستلزم انجام مطالعات اصولی و طرح برنامه‌های مبتنی بر تحقیقات و مدیریت علمی است. از اساسی‌ترین فعالیتهای علمی در حوزه گردشگری، ا...
[ 21 ] - سنجش و ارزیابی پایداری حوزه روستایی کلان‌شهر تهران
حوزه‌های کلان‌شهری از جمله حوزه‌هایی است که به خاطر نظام متفاوت روابط مختلف سکونتگاهی و حضور و جریان نیروهای گوناگون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی نشأت گرفته از قطب کلان‌شهری، سیمایی متفاوت به کانون‌های روستایی‌شان بخشیده‌اند. در این پژوهش سعی بر آن است تا با واکاوی ابعاد مختلف حاکم بر پایداری توسعه سکونتگاه‌های حوزه کلان‌شهر تهران در رویکردی نظام‌مند به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که: آیا سکونتگاه‌ه...
[ 22 ] - ارائه یک رویکرد ترکیبی برپایه ی تئوری مجموعه ناهموار- درخت تصمیم در پایش تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر سنجنده ی TM (مطالعه موردی: شهرستان شوشتر)
با پیشرفت علم و تکنولوژی، حجم زیادی از داده‌های فضایی و غیرفضایی در پایگاه داده‌های بزرگ ذخیره می‌شوند. تحلیل این داده‌ها به منظور تصمیمگیری نیاز به داده کاوی فضایی را بطور جدی برای کشف دانش ضروری می<...
[ 23 ] - طراحی سامانه واکنش اضطراری در مدیریت بحران های طبیعی (زلزله) با استفاده از تله ژئوانفورماتیک
حادثه، بحران سپس جستجو، امداد و نجات چرخه‌ای است که بارها در کشوری همچون ایران تکرار می‌گردد. در این چرخه که به چرخه مدیریت بحران مشهور است، از مراحل نخستین یعنی تعیین خطرپذیری مناطق تا مراحل پس از بحران و بازیابی، با انواع داده و ستاده‌هایی مواجه‌ایم ک...
[ 24 ] - ارائه ی مدل پهنه بندی آسیب پذیری شهر اهواز با استفاده از مدل مرتب سازی گزینه ها مبتنی بر پروفایل (SSP)
مفهوم آسیبپذیری سرمایه‌های فیزیکی و انسانی هنگام وقوع بحران در شهرها یکی از مهمترین مسائلی است که امروزه در بسیاری از بخشهای مطالعاتی از جمله پدافند غیرعامل مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی کاربردی و روش توصیفی ـ تحلیلی مدلی را برای پهنهبندی میزان آسیبپذیری شهری در برابر حملات نظامی ارائه میدهد. ابتدا ساختار شاخصها با روش دیماتل به دست آمده است، سپس با کمک ساختار تهیهشد...
[ 25 ] - تبیین اثرات فضایی شبکه حمل ونقل بر توسعه روستایی استان تهران
تغییرات اجتماعی- اقتصادی دهه های اخیر عدم تعادل و تمرکز بیش از حد امکانات و خدمات در برخی نقاط و محرومیت دیگر نقاط را در پی داشته است. این مسئله در مناطق روستایی شدید تر بوده و عدم تعادل و توزیع عادلانه خدمات در آن ها مشهودتر است. یکی از خدمات اساسی و زیربنایی در این مناطق حمل و نقل و شبکه راههاست. هدف این پژوهش ، تبیین اثرات فضایی شبکه حمل و نقل بر توسعه روستایی است. روش تحقیق این مقاله از نوع...
[ 26 ] - تحلیل توزیع فضایی سالخوردگی جمعیت در ایران
با افزایش شاخص امید به زندگی، جمعیت سالخورده در ایران و جهان رو به افزایش بوده و به‌عنوان فاکتوری مهم و تأثیرگذار بر نظام اجتماعی و اقتصادی جوامع، مطرح است. پژوهش پیش رو به بررسی وضعیت سالخوردگی در جمعیت ایران پرداخته است و تلاش می‌کند تا این شاخص را از منظر جغرافیایی و توزیع فضایی آن بررسی کند. مهمترین شاخص‌های ارزیابی‌کننده وضعیت سالخوردگی در یک فضای زیستی براساس مطالعات انجام شده شامل؛ ش...
[ 27 ] - The Analysis of Spatial Discrepancies of Activities (Employment and Unemployment) in Rural Areas
Unemployment is being considered as one of the prominent challenges as far as planner’s world over is concerned. This phenomenon has been the main concern of the Iranian planners as well. The relevant indices indicate changes in unemployment pattern. This study aims to explore and explain the spatial changes pertaining to rural unemployment. The nature of the research method demands the applica...
[ 28 ] - The Analysis and Explanation of the Influential Factors Regarding Milk Marketing Network in Rural Areas Case Study: Khodabandeh Villages, Zanjan Province
Marketing of agricultural products is being considered as one of the most fundamental and important measures for development in rural environments. As such, the identification of responsible factors for marketing of perishable products namely dairy products could facilitate marketing process and as a result diminish the associated problems in local communities. The identification of responsible...
[ 29 ] - Analysis of Spatial Imbalance Associated with Rural Settlements in Iran
Spatial distributions of rural settlements in Iran represent an imbalanced nature. The major objective of this study is to investigate the spatial patterns of Iranian rural settlements using certain indicators and indices .It further tries to propose a model regarding the analysis of spatial imbalances. This study further supported by application of modifiable areal unit problem(MAUP) suitable ...
[ 30 ] - سنجش ظرفیت محیط روستاهای شهرستان ماسال برای توسعه گردشگری کشاورزی
گردشگری کشاورزی یکی از اشکال گردشگری روستایی است که در گروه گردشگری خاص یا جایگزین قرار میگیرد. امروزه گردشگری کشاورزی در جهان به‌عنوان راهبردی برای بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی و زیستی روستاها تلقی می‌گردد. این پژوهش با هدف سنجش ظرفیت محیط روستاهای شهرستان ماسال برای توسعه گردشگری کشاورزی با تکیه بر 6 شاخص؛ چشم‌انداز جاذبه‌های طبیعی، چشم‌انداز جاذبه‌های انسان‌ساخت، ظرفیت گردشگرپذیری، امکانات ...
[ 31 ] - تحلیل اکتشافی نیازهای اقتصادی جوامع روستایی بر اساس نظر مطلعان کلیدی (مطالعه موردی: استان یزد)
یکی از مهمترین علت عدم کارآمدی برنامه‌های توسعه روستایی در کشورهای در حال توسعه همچون ایران عدم توجه به نیازها و توانهای محلی علی‌الخصوص در زمینه اقتصاد روستایی و دیکته نمودن یک برنامه برای تمامی روستاهای کشور می‌باشد. با اهمیت این موضوع، هدف کلی پژوهش حاضر تحلیل اکتشافی نیازهای اقتصادی جوامع روستایی بر اساس نظر مطلعان کلیدی در استان یزد می‌باشد. رویکرد تحقیق از نظر هدف کاربردی، از نظر روش گرد...
[ 32 ] - الگوسازی مولفه های موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی شهرستان ماسال
گردشگری کشاورزی، شکلی از گردشگری خاص؛ بخشی از گردشگری روستایی است، که آمیخته با مولفه های روستا، مزرعه، گردشگران، ذینفعان و کشاورزانی است که همواره در معرض انواع ریسک های اقتصادی قرار دارند. این پژوهش با هدف الگوسازی مولفه های موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی در شهرستان ماسال با تاکید بر مولفه کشاورز، تلاش می کند تا با ارائه الگویی از جایگاه کشاورزان در شکل گیری گردشگری کشاورزی، این فرم از گردشگری...
نویسندگان همکار