نوذر شفیعی
استادیار روابط بینالملل دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
[ 1 ] - جایگاه کلیسا و دیپلماسی مذهبی در سیاست خارجی روسیه، مطالعه موردی: اوکراین و گرجستان
مذهب مقوله‌‌ای فراتر از سرزمین و مبنایی برای هویت فراملی محسوب می‌‌شود. ازاین‌رو، منبعی برای قدرت نرم در میان کشورهای هم‌‌کیش و عموما همجوار است. جمهوری فدارتیو روسیه و تعدادی از کشورهای حوزه خارج نزدیک ارتدوکس مذهب هستند که در گذشته‌ای نه چندان دور تحت یک واحد سیاسی مشترک به نام اتحاد جماهیر شوروی قرار داشتند. در آن زمان همه سیاست<...
[ 2 ] - تبیین دیپلماسی جدید همسایگی چین نسبت به افغانستان
توسعه بی‌سابقه روابط چین و افغانستان طی سال‌های اخیر و ورود چین به عرصه تحولات سیاسی افغانستان به عنوان یک بازیگر بی‌طرف حکایت از تکاپوی چین برای ایفای نقشی فعال در عرصه افغانستان آن هم پس از سی سال "سیاست صبر و انتظار" دارد. فرصت خروج ناتو از افغانستان در سال 2014، سبب شده تا چین در چارچوب "رهیافت ژئوپلیتیک همسایگی"، نگاه تازه‌ای به افغانستان داشته باشد؛ نگاهی که برخلاف گذشته، چین را از ...
[ 3 ] - همکاری آمریکا و هند در بازی بزرگ قدرت در آسیای مرکزی
تلاش برای موازنة قدرت همواره یکی از رویکردهای واقع‌گرایی کشورها در عرصة روابط بینالملل بوده است. تلاش برای موازنه یا از منظر حفظ وضع موجود یا با هدف برهم‌زدن وضع موجود بوده است. به‌نظر می‌رسد که تمایل طبیعی کشورها برای رسیدن به موازنة قدرت با یکدیگر آن‌گونه که واقع‌گرایان می‌گویند در حال حاضر ایالات متحده را در تنگنای راهبردی تاریخی قرار داده است. از یک‌سو آمریکا درپی حفظ و تثبیت جایگاه خود به...
[ 4 ] - جنگ روسیه و گرجستان: زمینه‌ها و محرک‌های اثرگذار
فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991 و برهم خوردن ترتیبات امنیتی گذشته، سبب به‌وجود آمدن فضای ژئوپلیتیک تازه‌ای در منطقه قفقاز شد. در واقع شرایط ویژه جغرافیایی، تنوع قومی، نژادی و مذهبی، میراث دوران سوسیالیسم در ساختارهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و موقعیت راهبردی، رقابت قدرت‌های منطقهای و فرامنطقه‌ای، دگرگونی‌های شگرفی را در حوزه قفقاز پدید آورده است. جنگی که میان روسیه و گرجستان بر سر اوست...
[ 5 ] - تبیین روابط چین و آمریکا در برابر سازمان همکاری شانگهای؛ براساس نظریه موازنه قوای نرم
پس از یک دوره کشمکش روسیه و غرب، اکنون شواهد تازه‌ای از رویارویی آمریکا و چین نمایان شده است. چین به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان با داشتن بالاترین نرخ رشد اقتصادی در سطح نظام بین‌المللی، از جمله کشورهایی است که قدرت هژمونی ایالات متحده آمریکا را برنمی‌تابد، لکن قصد رویارویی مستقیم با آن کشور را نیز ندارد، بلکه سعی می‌کند با افزایش هزینه‌های رهبری ایالات متحده آمریکا در سطح نظام بین‌المللی، بد...
[ 6 ] - باز تولید قدرت در افغانستان: تبیین قدرت‌یابی طالبان
پس از حادثه یازده سپتامبر 2001، یعنی هنگامی که ایالات متحده آمریکا در چارچوب عملیات آزادی پایدار، ائتلافی بین‌المللی را بر ضد تروریسم تشکیل داد و به افغانستان حمله نمود تصور غالب این بود که بزودی ایالات متحده قادر خواهد بود در یک عملیات پرشدت و کوتاه مدت شیرازه حکومت طالبان را از هم بپاشد، حکومت جدیدی را در افغانستان مستقر نماید و سایه جنگ و ناامنی را از سر مردم افغانستان برچیند. ولی آنچه اتفاق...
[ 7 ] - هویت در سازه‌انگاری و دیپلماسی عمومی؛ مطالعه موردی چین
طی سال‌های اخیر چین به بازیگر مهم در امور جهانی تبدیل شده و تلاش می‌کند به طور گسترده از دیپلماسی در حال پیشرفت، مؤثر و قوی برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند. در این راستا در پیش گرفتن دیپلماسی عمومی توسط چین بدان دلیل در دستور کار این کشور قرار گرفته که در اذهان و افکار عمومی چهره‌ای منفی از چین به نمایش گذاشته شده و این کشور به عنوان تهدید قلمداد شده است. چین به منظور ترمیم این وجهه منفی، ...
[ 8 ] - ارزیابی راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان
سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در افغانستان و نتایج آنها، تأثیر به سزایی بر دیگر عرصه‌های سیاست خارجی این کشور در ابعاد منطقهای و بین‌المللی دارد و از این حیث دارای اهمیت استراتژیک است. بر این اساس مقاله حاضر از منظری راهبردی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان را در طول دهة هفتاد شمسی ارزیابی کرده و به شیوه‌ای آسیب شناسانه، عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی ایران در افغانستان از...
[ 9 ] - ترتیبات سیاسی- امنیتی در جنوب آسیا و تأثیر آن بر امنیت ملی ج. ا. ایران
جنوب آسیا یکی از ناامن‌ترین و بحران خیزترین مناطق دنیاست. این منطقه که وارث کشمکش‌ها و اختلافات به جا مانده از استعمار بریتانیاست، وارد دو قطب امنیتی با محوریت هند و پاکستان شده است. بحران کشمیر به عنوان یکی از حادترین بحران‌های امنیتی جهان، در طول بیش از نیم قرن گذشته مانع از شکل گیری توافقی سازنده بین دو کشور هند و پاکستان گشته است و همین امر موجب شده که این دو کشور چه در سطح منطقه و چه فراتر...
[ 10 ] - سیری بر هویت طبقه متوسط جدید طی سه دهه بعد از انقلاب در ایران
عموم نظریه‌پردازان و متفکران علم سیاست بر این باورند که یکی از دلایل عدم رشد دموکراسی در کشورهای در حال توسعه، روند شکل‌گیری ناقص طبقه متوسط جدید است. همچنین از سویی، بسیاری از کارشناسان علوم سیاسی و جامعه شناسان ایرانی بر این اعتقادند که اساساً در جامعه‌ی ایرانی طبقه‌ی متوسط جدید، آن روند تاریخی و تحولات اقتصادی را که اروپا سپری کرده و از دل طبقه بورژوازی چنین طبقه‌ای شکل گرفته را سپری نکرده اس...
[ 12 ] - تبیین روابط ایران و عربستان در چارچوب مفهومی جنگ سرد
چکیده سؤالی که این مقاله در پی پاسخ به آن است، این است که آیا رقابت ایران و عربستان، آنها را به‌سوی جنگ سرد در منطقه خاورمیانه کشانده است؟ فرضیه مقاله آن است که رقابتهای منطقهای عربستان و ایران و کوشش آن دو برای برقراری تعادل و توازن استراتژیک در منطقه، عملا آنها را در قالب رقابتی از نوع جنگ سرد قرار داده است. برای اثبات فرضیه از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. یافته ن...
[ 13 ] - تجزیه و تحلیل روابط روسیه و ترکیه بر اساس تئوری لیبرالیسم( 2014-2002 )
چکیده روابط روسیه و ترکیه از آغاز قرن 21 و به‌ویژه پس از به‌قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه از سال 2002، با رشد فزاینده‌ای روبه‌رو بوده است. با توجه به گسترش روابط این دو کشور، این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که آیا گسترش روابط اقتصادی میان روسیه و ترکیه در فاصله سال‌های 2002 تا 2014 به توسعه مناسبات سیاسی دو کشور منجر شده است؟ طرح این سؤال از یک مبنای نظری برخوردار...
[ 14 ] - دیپلماسی فناوری جمهوری اسلامی ایران (با تأکید بر فناوری‌های دفاعی-امنیتی)
در دنیای امروز یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده قدرت، اعم از قدرت سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و اطلاعاتی، مسأله فناوری‌های برتر است که به مولد قدرت تبدیل شده است. تغییر عرصه سیاست بینالملل در نتیجه توسعه فناوری‌های پیشرفته، اشکال، ابعاد، دامنه و مکانیسم‌های اعمال قدرت را متنوع و پیچیده نموده است. به تبع پیشرفت فناوری برای کشورها مسائل جدیدی در روابط بینالملل بوجود آمد که یکی از آنها دیپلماسی...
[ 15 ] - تأثیر عوامل ادراکی ـ روانی بر سیاست خارجی چین
یکی از دشوارترین کارها در تحلیل سیاست خارجی کشورها درک چگونگی ایجاد شدن و به عبارتی نحوه شکل‌گیری آن است. این مهم در مورد چین بسیار دشوارتر به نظر می‌رسد چراکه به اقتضای پیچیدگی فرایند سیاست‌گذاری در این کشور، بسیاری از جنبه‌های سیاست‌گذاری خارجی آن برای پژوهشگران مبهم و ناشناخته باقی مانده است. دریافت چینی‌ها از خارج و متأثر از آن سیاست خارجی این کشور به ندرت تحت تأثیر نیروهای خارجی قرار گرفته...
[ 16 ] - تبیین عوامل موثر بر اتخاذ استراتژی دولت ترامپ نسبت به افغانستان
این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چه زمینه‌ها، شرایط و عواملی در تدوین استراتژی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نسبت به افغانستان موثر بوده‌اند ؟ فرضیه مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی بررسی شده آن است که ترس از فروپاشی دولت افغانستان و تبدیل شدن این کشور به بهشت تروریست‌ها و در نتیجه، هدف قرار گرفتن منافع آمریکا و متحدینش به وسیله تروریست‌ها، باعث اتخاذ استراتژی جدید آمریکا در قبال افغان...
[ 17 ] - تبیین روابط ایران و عربستان در چارچوب مفهومی جنگ سرد
چکیده سؤالی که این مقاله در پی پاسخ به آن است، این است که آیا رقابت ایران و عربستان، آنها را به‌سوی جنگ سرد در منطقه خاورمیانه کشانده است؟ فرضیه مقاله آن است که رقابتهای منطقهای عربستان و ایران و کوشش آن دو برای برقراری تعادل و توازن استراتژیک در منطقه، عملا آنها را در قالب رقابتی از نوع جنگ سرد قرار داده است. برای اثبات فرضیه از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. یافته ن...
[ 18 ] - تجزیه و تحلیل روابط روسیه و ترکیه بر اساس تئوری لیبرالیسم( 2014-2002 )
چکیده روابط روسیه و ترکیه از آغاز قرن 21 و به‌ویژه پس از به‌قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه از سال 2002، با رشد فزاینده‌ای روبه‌رو بوده است. با توجه به گسترش روابط این دو کشور، این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که آیا گسترش روابط اقتصادی میان روسیه و ترکیه در فاصله سال‌های 2002 تا 2014 به توسعه مناسبات سیاسی دو کشور منجر شده است؟ طرح این سؤال از یک مبنای نظری برخوردار...
[ 19 ] - دیپلماسی فناوری جمهوری اسلامی ایران (با تأکید بر فناوری‌های دفاعی-امنیتی)
در دنیای امروز یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده قدرت، اعم از قدرت سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و اطلاعاتی، مسأله فناوری‌های برتر است که به مولد قدرت تبدیل شده است. تغییر عرصه سیاست بینالملل در نتیجه توسعه فناوری‌های پیشرفته، اشکال، ابعاد، دامنه و مکانیسم‌های اعمال قدرت را متنوع و پیچیده نموده است. به تبع پیشرفت فناوری برای کشورها مسائل جدیدی در روابط بینالملل بوجود آمد که یکی از آنها دیپلماسی...
[ 20 ] - فرقه‌گرایی، برخورد تمدن‌ها و مدیریت بحران در جهان اسلام
بحران در جهان اسلام عوامل و اشکال زیادی دارد و بسیاری ریشۀ آن را از دریچۀ فرقه‌گرایی مورد تحلیل قرار می‌دهند؛ به‌نحوی‌که فرقه‌گرایی را چه به‌صورت فعال و یا غیرفعال، شاخص‌ترین بحران در دنیای اسلام قلمداد می‌کنند. هدف اصلی این مقاله بررسی منشأ فعال شدن فرقه‌گرایی در دنیای اسلام در سطح کلان است. این پژوهش با طرح این سؤال که چه عواملی باعث فعال شدن فرقه‌گرایی و ظهور و بروز آن در شکل درگیری‌های فرقه...
[ 21 ] - نظریه واقع‌گرایی و همزمانی بهبود روابط اقتصادی و سیاسی روسیه و ترکیه
روابط روسیه و ترکیه از دوران امپراتوری تا دهه اخیر را در بهترین وجه میتوان روابط سینوسی و در قالب الگوی همکاری و تعارض تفسیر کرد. اما از زمان روی کار آمدن پوتین و اردوغان، علی رغم برخی چالشها، روابط اقتصادی دو کشور به شدت گسترش یافته، به طوری که برخی معتقدند، این همکاری اقتصادی میتواند زمینه رسیدن دو کشور به مشارکت استراتژیک در سطح سیاسی را نیز به وجود آورد. برپایه این مفروض، سوال اصلی این م...
[ 22 ] - از دام توسیدید تا سیستم کنسرت؛ تحلیلی بر اینده روابط امریکا و چین
این مقاله در پی پاسخ به این سوال بود که اینده روابط چین و امریکا چگونه خواهد بود؟ پاسخ به این پرسش از ان نظر حائز اهمیت بود که رقابت استراتژیک اینده در جهان میان این دو قدرت خواهد بود و فعل و انفعالات اینده جهان بشدت از کیفیت روابط این دو تاثیر می پذیرد. فرضیه مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی بررسی شد آن بود که اینده روابط چین و امریکا می تواند در سه شکل درگیری نظامی(دام توسیدید) ، جنگ سرد جدید(...
[ 23 ] - مولفه های سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه
برای اغلب تحلیل گران پیروزی ترامپ ، یک رویداد غیرمنتظره بودو مطالعه و تجزیه تحلیل سیاست خارجی ترامپ را از اهمیت بالائی برخوردار نمود. سیاست خارجی آمریکا از ابتدا تا سال 2016 اولویتها وشیوه های متفاوت داشته، اما ماهیت آن تغییر ناپذیر بوده است. مقالة حاضر به بررسی سیاست خارجی آمریکا و ترامپ درخاورمیانه می پردازد . این مقاله به ویژگی مولفه های کلیدی تعیین کننده سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پاسخ...
نویسندگان همکار