محمدتقی دستورانی
دانشیار دانشکدۀ منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
[ 1 ] - مقایسه روشهای تحلیل منطقه‌ای برآورد دبی پیک سیل (مطالعه موردی: حوضه‌های اصفهان- سیرجان و دشت یزد- اردکان)
کمبود ایستگاه‌های آب‌سنجی، کوتاهی دوره آماری و عدم دقت در برآوردهای ایستگاهی، مهمترین مشکلات در برآورد تناوب سیل در منطقه مورد مطالعه است که استفاده از روشهای منطقه‌ای را ناگزیر می‌سازد. روش تحلیل منطقه‌ای یک روش کارآمد برای برآورد دبی سیل در مناطق فاقد داده یا دارای آمار کوتاه مدت میباشد. این روش متکی به ویژگی‌های فیزیکی و اقلیمی حوزه‌های آبخیز بوده و از روابط آماری در بررسی داده‌های مشاهدات...
[ 2 ] - مقایسة بار معلق رسوب در دو زیرحوضة قرق‌شده و تحت چرا در منطقة کاخک گناباد
چکیده در این تحقیق تأثیر عملیات بیولوژیکی و قرق بر بار رسوبی سطح دامنه‌ها در دو زیرحوضة نمونه و شاهد حوضة زوجی کاخک بررسی شد. این دو زیرحوضه از نظر شرایط فیزیکی یکسان‌اند. زیرحوضة نمونه از سال 1376 تحت قرق و اجرای عملیات مختلف بیولوژیکی، بیومکانیکی و مکانیکی است؛ در حالی که زیرحوضة شاهد به صورت دست‌نخورده و تحت بهره‌برداری طبیعی است. برای تعیین میزان تأثیر عملیات بیولوژیکی و مدیریتی بر تولید رس...
[ 3 ] - بررسی اثرات خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژیکی بر بیلان آب زیرزمینی دشت تویسرکان
بررسی اثرات خشکسالی بر منابع آب دشت های کشور در مدیریت بهینه منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت می باشد. مدل آب های زیرزمینی می تواند به‌عنوان یک ابزار ارزشمند در مدیریت منابع آب زیرزمینی به کار رود. لذا بررسی بیلان آب زیرزمینی تحت تأثیر خشکسالی هواشناسی به کمک مدل های ریاضی از جمله اهداف کاربردی و مهم در توسعه پایدار منابع طبیعی و محیط زیست می باشد. تویسرکان از دشت ...
[ 4 ] - بررسی اثرات تغییر اقلیم بر پارامترهای اقلیمی حوضه‌ی آبخیز تویسرکان به کمک مدل‌های گردش عمومی جو
چکیده تغییر اقلیم تأثیر زیادی بر تمامی ابعاد زندگی بشر گذاشته است. از جمله تأثیرات محسوسی که تغییر اقلیم داشته است، کاهش منابع آب سطحی و زیرزمینی کشور بوده که دستخوش تغییراتی زیادی شده است. تغییرات اقلیمی بر میزان، زمان و نوع بارش، تأثیر در کیفیت آب، باعث افزایش خشکسالی، افزایش تقاضا برای آب، تغییر در نوع مدیریت منابع آب و همچنین افزایش سطح آب دریاها و مشکلات ناشی از آن میشود. تغییر اقلیم بر د...
[ 5 ] - Effect of natural land covers on runoff and soil loss at the hill slope scale
Erosion plots were selected for characterizing the effects of main natural factors on runoff and soil loss in a semi-arid region. These erosion plots with an area of 40 m2 are located in the Kakhk experimental watershed in Gonabad County of Khorasan-e Razave Province in the north-eastern Iran. Data acquired from 2008 to 2015 include slope, aspect, soil texture and land covers (canopy...
[ 6 ] - ارزیابی تاثیر سازه‌های سنتی استحصال آب باران در بهبود شرایط خاک (مطالعه موردی بندسارهای جنوب سبزوار)
کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک منجر به ابداع روشهایی جهت استحصال سیلاب توسط بومیان و کشاورزان این مناطق شده است که بندسار نمونهای از این روشها در استانهای خراسان رضوی و جنوبی میباشد. در این تحقیق اثر استحصال سیلاب در بندسارها بر روی میزان مواد آلی و بافت خاک مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور در منطقه مورد مطالعه 5 منطقه دارای بندسار در نظر گرفته شده است. در هر یک از محل‌های منتخب سه ...
[ 7 ] - بررسی و مقایسه‌ی پتانسیل استحصال آب باران از سطوح عایق پشت بام‌ها در شرایط اقلیمی مختلف (مطالعه موردی: شهرهای مشهد و نور)
باران جزء پاکترین منابع آب موجود در طبیعت است، چنانچه رواناب حاصل از آن جمعآوری و مورد استفاده قرار بگیرد باعث صرفهجویی در مصرف آب و مدیریت بهتر در منابع آب کشور خواهد شد. از آنجا که سطح وسیعی از مساحت شهرها راپشتبام منازل مسکونی تشکیل میدهد، حجم آب استحصالی از سطح پشتبام منازل قابل توجه است و میتواند بخشی از نیاز آبی ساکنان را فراهم کند. در این تحقیق وقایع بارش و رواناب در شهر مشهد که ...
[ 8 ] - بررسی تاثیر روشهای استحصال آب باران در استقرار اولیه گیاهان مرتعی در مراتع چاهدر مشهد
کمبود شدید بارندگی و پراکنش نامطلوب آن، تبخیر و تعرق بسیار بالا و قابلیت اندک ظرفیت نگهداری آن در برخی خاکها از مهمترین چالشهای موجود جهت استقرار نهال در عرصههای طبیعی و بیابانی به شمار میرود. هدف از این پژوهش، مقایسه کارایی سه روش ذخیره نزولات جهت استقرار شش گونه گیاه بومی در مراتع چاهدر مشهد است. طرح آزمایشی این پژوهش بلوکهای کامل تصادفی خرد شده در زمان و مکان با 2 تیمار و در 3 تکرار بود...
[ 9 ] - کاربرد مدل LAPSUS در برآورد رواناب و رسوب در حوضۀ زوجی کاخک شهرستان گناباد
در این تحقیق مدل LAPSUS به‌عنوان یک مدل برآورد رواناب و فرسایش و رسوب برای نخستین‌بار در ایران در حوضۀ زوجی کاخک شهرستان گناباد معرفی و اجرا شده است. مدل LAPSUS یک مدل تغییر چشم‌انداز است که قادر به محاسبۀ حجم رواناب، فرسایش و رسوب طی چهار مرحله محاسبۀ بارش مؤثر، روندیابی جریان سطحی، محاسبۀ ظرفیت حمل رسوب و محاسبۀ میزان حمل رسوب است. ورودی‌های این مدل شامل مدل رقومی ارتفاع، مقدار بارش، ضریب روا...
[ 10 ] - بررسی تأثیر عملیات آبخیزداری بر توزیع جریان سطحی با استفاده از معرفی الگوریتم توزیع جهت جریان متعدد
روندیابی جریان سطحی در حوضه‌های آبخیز به دو گروه اصلی شامل الگوریتم جهت جریان متعدد و الگوریتم جهت جریان منفرد تقسیم میشود. بسیاری از بسته‌های نرم‌افزاری و مطالعات از الگوریتم جهت جریان منفرد به‌دلیل سادگی و حجم کم محاسبات برای روندیابی جریان سطحی در حوضه‌های آبخیز استفاده می‌کنند. در این تحقیق تأثیر عملیات آبخیزداری بر روندیابی جریان سطحی با استفاده از معرفی الگوریتم توزیع جریان متعدد، در حوض...
[ 11 ] - استفاده از مدل سبال کوهستانی در تخمین تبخیر و تعرق واقعی حوزه های آبخیز(مطالعه موردی: حوزه آبخیز تویسرکان همدان(
کاهش منابع آب نه تنها بر بخش کشاورزی و منابع طبیعی تاثرات منفی نهاده است بلکه اثرات اقتصادی و اجتماعی زیادی را در حوزه های آبخیز ایجاد نموده است. در این میان مدیریت مناسب منابع آب حوزه های آبخیز امری حیاتی و مهم می باشد. از آنجایی که مهمترین و بیشترین هدررفت آب در حوزه های آبخیز تبخیر و تعرق واقعی می باشد لذا در تحقیق حاضر به بررسی تبخیر و تعرق واقعی حوزه نیمه خشک تویسرکان پرداخته شده است. به ا...
[ 12 ] - بررسی ویژگی‌های رژیم جریان و رسوب در حوزه‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک مطالعه موردی: استان لرستان
با توجه به اینکه بخش وسیعی از سطح ایران دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک است بررسی رفتار رودخانه‌های حوزه‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک از جمله کارهای اساسی و مهم در کشور میباشد. از عمده‌ترین ویژگی‌های متفاوت مناطق خشک با مناطق مرطوب متفاوت بودن عوامل اقلیمی از جمله مقدار و الگوی بارش میباشد. این مسأله میتواند باعث تغییرات رژیم جریان و رژیم رسوب و نسبت‌های آنها در این مناطق گردد. همچنین مسیل‌های موقتی...
[ 13 ] - مدلی برای تعیین اجزای بیلان آب سطحی و زیرزمینی دشت تویسرکان
بیلان آبی دشت‌ها از مهمترین مسائلی است که در مدیریت منابع آب و تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های منابع طبیعی، محیط زیست و کشاورزی مورد توجه میباشد. این در حالی است که بررسی بیلان آبی به علت ورودی‌ها و خروجی‌های زیاد و عدم قطعیت‌هایی که در تخمین برخی پارامترها در طبیعت وجود دارد، پیچیدگی‌های زیادی را در محاسبات ایجاد می‌کند. بررسی همزمان بیلان آب سطحی و زیرزمینی بهعلت افزایش مولفههای ورودی و خ...
[ 14 ] - بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب رودخانه و ارائه راهکارهای سازگاری با اثرات آن (مطالعه موردی: حوزه آبریز تویسرکان همدان)
تغییر اقلیم علاوه بر تأثیر مستقیم بر عوامل اقلیمی، به صورت غیر مستقیم بر اقتصاد، اجتماع، کشاورزی و ... تأثیر گذار میباشد و پیامدهایی چون سیل، خشکسالی، مهاجرت، فقر و ... را به همراه دارد. بنابراین بررسی این موضوع برای تعیین سازوکارهای لازم و آمادگی بیشتر جهت مقابله و کاهش نتایج منفی حاصل از پدیده تغییر اقلیم ضروری به نظر می‌رسد. به علت اهمیت پدیده تغییر اقلیم بر منابع آب به رودخانه‌ها، بررسی رف...
[ 15 ] - Application of Machine Learning Approaches in Rainfall-Runoff Modeling (Case Study: Zayandeh_Rood Basin in Iran)
Run off resulted from rainfall is the main way of receiving water in most parts of the World. Therefore, prediction of runoff volume resulted from rainfall is getting more and more important in control, harvesting and management of surface water. In this research a number of machine learning and data mining methods including support vector machines, regression trees (CART algorithm), model tree...
[ 16 ] - بهینه‌سازی ضرایب معادله سنجه رسوب با استفاده از الگوریتم ژنتیک (مطالعه موردی: ایستگاه‌های قزاقلی و باغ‌عباسی)
برآورد صحیح غلظت رسوبات رودخانه‌ها برای برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه‌های منابع آب اهمیت دارد.روشهای مختلفیبرایتعیینارتباطبیندبیجریانومقداررسوبتوسعهیافته است.منحنی سنجهرسوب یکیاز متداول‌ترینروش‌هایبرآوردرسوبمعلقرودخانه‌هامیباشد که با خطای زیادی همراه است.بهمنظورتخمین‌بهترمیزانرسوببا منحنیسنجه،می‌توان ضرایباینمعادلهرابا روشهای هوش مصنوعی بهینه کرد.هدفاینتحقیقاستفادهازالگوریتمژنتیک برایبهینهساز...
[ 17 ] - بررسی تأثیر ریشه گز در افزایش چسبندگی و مقاومت برشی خاک کناره‌های رودخانه کشف‌رود
پوشش گیاهی نقش قابل توجهی در کنترل لغزش‌های سطحی خاک از طریق اثرات مکانیکی و هیدرولوژیکی ایفا می‌کند. اما با توجه به پیچیدگی تعاملات گیاهان در خاک، کمیسازی اثرات مقاومت ریشه‌ها در خاک به‌عنوان یک چالش باقی مانده است. این مطالعه، به بررسی و کمیسازی اثرات حضور ریشه‌های گونه گز در افزایش مقاومت برشی خاک کناره‌های رودخانه کشف‌رود در استان خراسان رضوی میپردازد. به این منظور، بعد از بازدیده...
[ 18 ] - بررسی الگوریتم توزیع جریان چند جهته در مقیاس حوزه آبخیز با استفاده از مدل LAPSUS
در این تحقیق مدل لاپسوس به‌عنوان یک مدل مناسب که روندیابی جریان سطحی را بر اساس الگوریتم توزیع جریان چند جهته انجام میدهد، معرفی شد. الگوریتم‌های توزیع جریان به دو گروه توزیع جریان چند جهته و تک جهته تقسیم میشود. مدل لاپسوس یک مدل تحول چشم‌انداز بوده که ورودی‌های لازم برای روندیابی جریان سطحی آن شامل مدل رقومی ارتفاع، مقدار رگبار، ضریب رواناب و مقدار عامل هم‌گرایی میباشد. این مدل در محیط...
[ 19 ] - ارزیابی ساختاری روابط و تحلیل شبکۀ اجتماعی جوامع محلی در راستای مدیریت مشارکتی مناطق خشک (منطقۀ مورد مطالعه: شهرستان سبزوار، استان خراسان رضوی)
در مدیریت مشارکتی مناطق خشک، تحلیل روابط اجتماعی بین کشاورزان ضروری میباشد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی و تحلیل شبکۀ اجتماعی کشاورزان در پیوندهای اعتماد و مشارکت در فعالیتهای آبیاری، بازاریابی و کشت در سه روستای آریان، حارثآباد و رباط سرپوش واقع در منطقة سبزوار است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از روشهای مطالعات کیفی رویکرد پیمایشی، روش مشاهدۀ مستقیم و مصاحبه، جامعۀ هدف شناسایی گردید. س...
[ 20 ] - The effectiveness of multi-criteria analysis and GIS modeling to identify suitable places for rainwater extraction in Dehbar area of Torqabeh-Shandiz city
The purpose of this study is to accurately measure the watershed potential for constructing rainwater harvesting structures. To carry out this research, the DEM digital-elevation model layer was used to prepare slope, hydrological soil groups and land use maps in the Arc GIS 10.3 software. The drainage density map was prepared by combining the DEM layer, topographic map, drainage density and hy...
نویسندگان همکار