محسن احدنژاد
دانشیار دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه زنجان
[ 1 ] - اثر تغییر کاربری اراضی و توسعۀ شهری بر دبی پیک رواناب (مطالعۀ موردی: آبخیز شهری زنجان)
توسعۀ شهری سبب گسترش سطوح نفوذناپذیر و متعاقب آن تغییر در هیدرولوژی شهری شده است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر تغییر کاربری و توسعۀ شهری بر تغییرات دبی پیک رواناب در حوزۀ آبخیز شهری زنجان میباشد. بدین منظور، تصاویر TM ماهوارۀ لندست و عکسهای هوایی سالهای 1334، 1379 و 1391 با استفاده از نرم افزار IDRISI Selva و سیستم اطلاعات جغرافیایی پردازش شده و نقشههای کاربری اراضی حاوی شش کاربری تهیه و رو...
[ 2 ] - دسترسی به خدمات عمومی شهری با تاکید بر رویکرد عدالت اجتماعی در شهر با استفاده از GIS(نمونه‌ی موردی: خدمات آموزشی مقطع راهنمایی شهرمیاندوآب)
یکی از اساسی‌ترین عناصر شهری جهت افزایش سطح رفاه اجتماعی مردم شهر، وجود خدمات شهری است. توزیع نامناسب خدمات باعث شکل‌گیری گروه‌های اجتماعی در شهرها شده و زمینه‌ساز نابرابری-ها و بی‌عدالتی در شهرها گردیده به طوری که امروزه فضاهای شهری به عرصه تضادهای اجتماعی بدل شده است. رقابت بر سر دستیابی به امکانات و منافع بیشتر جدایی‌گزینی اقتصادی –اجتماعی را جایگزین جدایی‌گزینی های قومی و نژادی کرده است. بن...
[ 3 ] - تحلیلی بر سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کردستان با استفاده تطبیقی از تکنیکهای PROMETHEE و SAW
امروزه، کاهش نابرابری در بهره‌مندی از امکانات جامعه و همچنین شناخت درجه توسعه‌یافتگی مناطق مختلف به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه به‌منظور انجام برنامهریزی اصولی امری ضروری میباشد. در این میان، برای دستیابی به تعادل فضایی باید طبق اصول و ضوابط صحیح علمی عمل کرد، تا تعیین سطوح توسعه‌یافتگی مناطق باعث افزایش دسترسی و رفاه ساکنان مناطق و استفاده بهینه از امکانات و خدمات گردد. هدف این پژوهش تحلیل...
[ 4 ] - تحلیلی بر مکان یابی اراضی به منظور استقرار صنایع با استفاده از روشهای AHP و VIKOR (نمونه موردی: بخش مرکزی منطقه آزاد ارس)
امروزه برای نیل به توسعه و عمران ناحیه‌ای مناسب در هر منطقه‌ای، ارزیابی و تجربه و تحلیل ساختار طبیعی و عوامل انسانی آن منطقه برای استقرار هر کاربری ضروری میباشد. در این پژوهش با لحاظ نمودن 12 معیار متنوع طبیعی و انسانی در راستای کمک به تحقق توسعهی پایدار، با استفاده از مدل AHP به پهنه بندی اراضی بخش مرکزی منطقه آزاد ارس جهت تعیین مکان مناسب برای استقرار صنایع اقدام گردید. نتایج پژوهش نشان می...
[ 5 ] - ارزیابی کیفیت نواحی شهری با توجه به توزیع خدمات شهری در بحران‌های انسان ساخت با رویکرد پدافند غیر عامل (نمونه موردی: نواحی شهر تهران)
شهرها به دلیل گستره جغرافیایی وسیع، تجمع مراکز ثقل، تأسیسات و نیروی انسانی همواره مورد تهدید بوده اند. بر این اساس پژوهش حاضر جهت ارزیابی کیفیت نواحی شهر تهران با محوریت توزیع خدمات شهری در بحران‌های انسان ساخت با رویکرد پدافند غیر عامل صورت گرفته است. این مقاله با رویکرد تحلیلی-کاربردی جامعه آماری نواحی 117 گانه شهر تهران را بررسی می نماید، که جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات مذکور از مدل‌های AHP، To...
[ 6 ] - نقش استراتژی توسعه شهری (CDS) در سیاست‌های تأمین مسکن گروه های کم درآمد شهری (مورد مطالعه: ناحیه صفرآباد و بی سیم شهر زنجان)
تأمین مسکن برای گروه‌های کم درآمد شهری از مهمترین مسایل و چالشهای پیش روی کشورهای جهان برای دستیابی به توسعه پایدار محسوب میشود. مهمترین روش برای رسیدن به هدف تأمین مسکن گروه‌های کم درآمد شهری، بهم پیوستن فعالیت‌ها بین بخش‌های عمومی و خصوصی در جامعه میباشد. هدف از این مطالعه بررسی نقش CDS در سطح ناحیه صفرآباد و بیسیم شهر زنجان میباشد؛ تا بتواند زمینه مناسبی برای تحرک بخشی به مسکن...
[ 7 ] - شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعۀ موردی: کلانشهر تبریز)
چالشهای زندگی نوین شهری نظیر؛ رقابت بین شهرها و نواحی شهری، پایداری شهری، نیاز به استفاده از فرصتها و دوری از تهدیدها در تحولات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات جمعیتی انبوه و مشکلات محیطی و اجتماعی موجب روی آوردن به رویکرد آیندهپژوهی در برنامهریزی شهری و بهرهگیری از ابزارهای گوناگون برای ساختن آینده مطلوب شده است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روشهای متداول و مور...
[ 8 ] - ارزیابی توسعه درونزای بافت مرکزی شهرها با تأکید بر شاخص‌های کیفیت زندگی؛ مطالعه موردی بافت مرکزی شهر زنجان
در پی بیتوجهی مدیریت شهری به بافت مرکزی شهرها به عنوان بخشی از بافت قدیم و پر اهمیت، این مراکز با مشکلات گستردهای از جمله (ترافیک، آلودگی هوا، املاک مخروبه، زمینهای رها شده و ...) روبرو شدهاند که سبب کاهش سطح کیفیت زندگی در آنها شده است و برنامهریزی برای ارتقای سطح کیفیت زندگی در آنها را اجتناب ناپذیر نموده است. از راهکارهایی که در سالهای اخیر در رابطه با این موضوع در نظر گرفته شده است...
[ 9 ] - تحلیل زیست‌پذیری بافتهای فرسودۀ شهری (مطالعۀ موردی: بافت فرسودۀ شهر زنجان)
شهر زیست‌پذیر، طیف کاملی از فضاها و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی جذاب و پرمعنا دارد. چنین شهری، مکانی مطلوب برای کار و زندگی بهشمار میرود. رویکردهای گوناگونی دربارۀ زیست‌پذیری شهری مطرح شده است، مانند رویکرد تجربی، رویکرد ادراکهای فردی و رویکرد کیفیت زندگی. این پژوهش، با رویکرد کیفیت زندگی، به مطالعۀ بافتهای فرسودۀ شهری زنجان میپردازد. هدف این پژوهش، شناخت وضعیت زیست‌پذیری بافت فرسودۀ شهر ...
[ 10 ] - بررسی تطبیقی تفاوت های کیفیت زندگی در محلات برنامه‌ریزی‌شده و سکونتگاههای غیررسمی شهری (نمونه موردی : محلات کارمندان و اسلام‌آباد شهر زنجان)
بررسی ها گویای این است که در روند جهانی شدن و شهرنشینی نوین که به تمرکز فقر و غنا در اغلب کشورهای در حال توسعه گرایش دارد، خلأ ناشی از ناکارآمدی طرح‌ها توسعهی شهری در جهت توزیع فضایی مطلوب دستاوردهای توسعه در محلات شهری امکان بروز الگوهای سکونتگاههای غیررسمی و برنامه‌ریزی‌شده را ارائه می هد. آنچه این پژوهش در پی آن است مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی در اسلام‌آباد به عنوان محله اسکان غیررسمی و کارم...
[ 11 ] - سنجش فضایی گستردگی شهری با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه (مطالعه موردی: ارومیه)
گستردگی شهری نوعی الگوی رشد شهر بدون توجه به عواقب و اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن است. این رشد بیرونی در واقع به نوعی توسعهی شهری برمیگردد که از نظر منتقدان باعث از بین رفتن زمینهای کشاورزی، تخریب فضاهای باز و سبز، اتلاف انرژی و تغییرات کاربری اراضی میشود. روشهای متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت‌هایی هستن...
[ 12 ] - برنامهریزی راهبردی توسعهی گردشگری با روش SWOT (مطالعه موردی: شهر شیراز)
شهر شیراز یکی از مراکز جذب گردشگر در سطح ملی و بین‌المللی در کشور ایران است. این شهر به دلیل نزدیکی به تخت جمشید، هر ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است. علاوه بر این، شیراز دارای آب و هوای مناسب و پتانسیل‌‌های طبیعی با ارزشی است. لیکن تاکنون این شهر نتوانسته به جایگاه واقعی خود در عرصه جذب گردشگران دست یابد. در پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی، با بکارگیری فرایند برنامه‌ری...
[ 13 ] - ارزیابی قابلیتهای زیست پذیری بافت فرسوده و راهبردهای تقویت آن (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان)
بحث بافتهای فرسوده به عنوان پتانسیل زیست شهری؛ دیر زمانی است که در کشور ما توجه بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان را به خود معطوف کرده و برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت زیست این بافت ها اجتناب ناپذیر می نماید. در این میان به نظر می رسد برای زیست پذیری بافت فرسوده شهر زنجان اتخاذ روند برنامه ریزی استراتژیک می تواند کمک شایانی در تهیه راهبردهای نهایی برای رسیدن به نقطه مطلوب نماید. در راستای دستیازی ...
[ 14 ] - مقایسه تطبیقی توسعه فیزیکی شهرهای مرزی شرق و غرب کشور با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانه (مطالعه موردی : شهرهای زابل و پیرانشهر)
رشد و توسعه فیزیکی شهرهای مرزی با توجه به ساختارهای دفاعی و امنیتی، مهاجرت و حرکات جمعیتی، زیرساخت‌های ارتباطی و حمل و نقل، مدیریت شهری، منابع معیشتی، تنوع آداب و رسوم فرهنگی و ... تحت تأثیر ارتباطات داخلی و خارجی طی سالهای مختلف دچار تغییر و تحولاتی شده است.هدف اصلی این تحقیق مقایسه تطبیقی توسعه فیزیکی شهرهای مرزی شرق...
[ 15 ] - نظارت بر پویایی شهرنشینی در ایران معاصر با استفاده از تصاویر چند زمانه DMSP/OLS
نظارت بر چگونگی گسترش مناطق شهری در مقیاس کلان امری بسیار مهم به منظور برنامهریزی توسعه شهری و پیشگیری از مشکلات فاجعه بار در مناطق کلان شهری میباشد. با این حال، در اغلب موارد کمبود اطلاعات اولیه در این زمینه به ویژه در کشورهای در حال توسعه یکی از موانع اصلی برای رسیدن به این امر است. بنابراین به منظور بررسی تعادل در ...
[ 16 ] - تحلیل فضایی شاخص‌های کیفیت مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مورد پژوهی: شهر زنجان)
شهرنشینی پدیده جهانی قرن بیست و یکم تعریف میشود؛ چراکه برای نخستین بار از آغاز تاریخ، بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند. با تداوم رشد شتابان شهرنشینی، شواهد حکایت از ناپایداری مناطق شهری به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه دارد. در راستای تعدیل ناپایداری شهرها پارادایم توسعه پایدار شهری بیش از گذشته اهمیت یافته است. در این میان مسکن به‌عنوان یک زیرساخت کالبدی و اجتماعی نقش مهمی در را...
[ 17 ] - تحلیل پاسخگویی طیفی بافت های ساخته شده شهری در باندهای انعکاسی و عوامل مؤثر بر آن، قبل و بعد از زلزله مطالعه موردی: زلزله بم
با توجه به ابعاد وسیع خسارات و تلفات ناشی از زلزله در مناطق شهری و نیاز به سرعت عمل بیشتر در شناسایی مساکن آسیب دیده، در این میان سنجش ازدور و تصاویر ماهواره‌ای به دلیل ویژگی‌های خود، همچون اشراف کلی بر پدیده‌ها و منابع زمین و ثبت ویژگی‌های پدیده</stron...
[ 18 ] - ارزیابی توزیع فضایی و مکانیابی درمانگاه های شهری با استفاده از مدل NETWORK ANALYST (نمونه موردی: شهر زنجان)
امروزه یکی از مهمترین مسائل که میتواند به بهبود وضع شهرها و دسترسی مناسب ساکنین شهرها به خدمات را فراهم آورد توزیع مناسب خدمات شهری میباشد. یکی از مهترین خدمات که توزیع مناسب آن علاوه بر کاهش مشکلات و معضلات شهرها (ترافیک شهری و ...) به سلامتی ساکنین شهرها نیز کمک میکند دسترسی مناسب به مراکز درمانی میباشد. بایستی خدمات درمانی به گونه ای در شهرها توزیع شود که در کمترین زمان ممکن جمعیت ساکن در شه...
[ 19 ] - ارزیابی توزیع فضایی-مکانی و مکانیابی دفاتر پیشخوان خدمات دولتی با استفاده از GIS مطالعه موردی؛ شهر زنجان
در اکثر شهرهای کشورمان خدمات به گونه نامتعادل پخش شده است و بیشتر این خدمات گرایش به مرکز شهر دارند دفاتر پیشخوان خدمات دولتی نیز از این قائده مستثنی نمی باشند. دریافت خدمات دولتی به‌صورت مساوی برای تمامی اقشار جامعه، شناسایی مجراهای ارتباطی و تکثر کانال‌های ارتباطی، ایجاد سازوکارها و بسترهای لازم به‌منظور عرضه‌ی خدمات مناسب، در دسترس بودن مراکز خدمات و... <str...
[ 20 ] - تحلیلی بر روند تغییرات کاربری اراضی و فرصتها و موانع پیشرفت و رشد شهری(مطالعه موردی: شهر زابل)
هدف اصلی این تحقیق تحلیلی برروند تغییرات کاربری اراضی و ارزیابی فرصتها و موانع پیشرفت و رشدشهر زابل می باشد.بدین منظور تصاویر ETM، TIRS و OLI ماهواره لندست5، 7 و 8 در بازه زمانی 1394-1365 انتخاب گردید.سپس شاخص ها در دوگروه عوامل داخلی و خارجی طبق نظرکارشناسان دلفی استخراج گردید.نتایج نشان داد که در شهر زابل بیشترین تغییرات کاربری اراضی؛در بخش اراضی کشاورزی به اراضی ساخته شده به خاطر افزایش جمع...
[ 21 ] - شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آیندۀ کیفیت زندگی سکونتگاههای شهری با تاکید بر کاربرد آیندهپژوهی. نمونۀ موردی: محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان
چکیده ظهور مجددِ موضوع کیفیتِ زندگی در سالهای اخیر ناشی از علاقه به توسعۀ انسانی، اجتماعی، توسعۀ پایدار، انجمن سلامت و.. است. در این راستا، این پژوهش قصد دارد با تکیه بر دیدگاه نوین برنامهریزی، با استفاده از روشهای خاص آیندهنگاری برای سکونتگاههای شهر زنجان برنامهریزی کند. روش پژوهش براساس روشهای جدید آینده پژوهی، تبیینی است. عوامل توسط 30 کارشناس و متخصص برنامهریزی شهری ...
[ 22 ] - تحلیل ساختاری-کارکردی توسعه حمل و نقل محور در محدوده طرح ترافیک کلانشهر تهران
امروزه با رشد فیزیگی شهرهای بزرگ و افزایش سفرهای درون شهری، مسئله حمل و نقل و دستیابی به یک الگوی مطلوب توسعه فضایی مبتنی بر حمل و نقل عمومی محور، اهمیت بسزایی دارد. در این راستا شناخت محدودیت های ساختاری-کارکردی شهرها در زمینه توزیع فضایی کاربری ها، خدمات و جمعیت، نحوه ایجاد تعادل بین ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شهر با پتانسیل های حمل و نقل، می تواند به راهبردهای توسعه فضایی مطل...
[ 23 ] - Ranking of urban areas based on quality of life indicators associated with Urban Prosperity Case study: Tabriz city
Abstract In 2013, UN-HABITAT provided the City Prosperity Index (CPI) to evaluate policies and guide urban decision-makers. Quality of life is one of the five dimensions of urban prosperity, which is one of the newest theories in the field of urban planning. The concept of urban quality of life has been invigorated in the wake of social welfare and social justice schools. In Iran, from the past...
[ 24 ] - تحلیل فضایی پایداری شاخص‌های کمی مسکن در نواحی شهری با استفاده از مدل تودیم (مطالعه موردی: شهر زنجان)
در جهانی که به‌سرعت در حال شهری شدن و تغییر است، تهیه مسکن سالم و قابل استطاعت به‌عنوان اولویتی کلیدی برای تمام حکومت‌ها مطرح است. درهرحال، برای توجه مؤثرتر و بیشتر بر مسائل جدی مرتبط با جلوگیری ناپایداری مسکن نیازمند درک و تعبیر جدیدی است. امروزه مفهوم مسکن صرفاً به‌عنوان یک سرپناه نیست، بلکه نقش حیاتی در دستیابی به توسعه پایدار دارد. دسترسی به مسکن پایدار در اغلب کشورهای درحال‌توسعه به‌واس...
نویسندگان همکار