باقر شاملو
دانشیار دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی
[ 1 ] - مخاطرات و تکالیف حقوقی دولت در مقیاس ملی و بین‌المللی
خسارات مادی و معنوی ناشی از وقوع مخاطرات و چالش‌های ناشی از مواجهۀ قدرت عمومی با وضعیت اضطرار عمومی، موجب شده است تدوین سازوکارهای حقوقی متناسب با این شرایط ضرورتی اجتناب‌ناپذیر شود. از یک سو، نظارت بر رفتار دولت به‌منظور جلوگیری از تعدی قدرت عمومی به حقوق افراد در دورۀ مخاطره ضروری است و از سوی دیگر عدم التزام مقامات عمومی و دولت به حاکمیت قانون در دورۀ بحران ناشی از مخاطرات، موجب مسئولیت متول...
[ 2 ] - تحلیل حقوقی اعلام جرم در تعقیب کیفری
امروزه در راستای افزایش سرعت در تعقیب جرایم، مقنن با پذیرش جایگاهی برای آحاد جامعه، سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان‌های دولتی و کارکنان آنها سعی نموده است در جهت مقابله با بی کیفرمانی بزهکاران و افزایش حمایت از برخی بزه دیدگان تلاش نماید. به همین منظور، پذیرش جایگاهی برای عملکرد سازمان‌های مردم‌نهاد در ماده 66 ق.ا.د.ک 1392(اصلاحی 1394) خود با پررنگ شدن اعلام جرم در دادرسی‌های کیفری و لزوم تحلیل حق...
[ 3 ] - بزه دیده شناسی سبز
بزهدیدهشناسی سبز یا زیست‌محیطی از جمله شاخههای جرمشناسی سبز است که در دهه 1990 میلادی با خاستگاهی انتقادی از نظام عدالت کیفری در تقابل با بزهدیدهشناسی متعارف پا به عرصه‌ی ظهور گذاشت. در بزهدیدهشناسی متعارف همواره انسانها به‌عنوان بزهدیده‌ی جرائم معرفی گشته حال آنکه بزهدیدهشناسی سبز با گذار از این دیدگاه و ارزشگذاری برای محیط‌زیست معتقد است که انسان در کنار طبیعت میتواند بزهدیده ...
[ 4 ] - دستاوردهای مدیریتی جرمشناسی در آیین دادرسی کیفری
در بسیاری از کشورها با وجود اینکه قوانین آیین دادرسی کیفری آمرانه و به صورت یکطرفه از طرف دولت وضع میشوند، متحول شدهاند. برخی از این تحولات بیش از هر چیز، ناشی از نتایج تحقیقات و یافتههای جرمشناسی است. با وجود اینکه جرمشناسی رشتهای علمی است و به علت دیدگاه انتقادی و بیطرفانۀ آن چندان مورد استقبال دولتها نیست، اما در قوانین کیفری و به ویژه در آیین دادرسی کیفری نفوذ کرده و اهداف متفاوت...
[ 5 ] - دادرسی ترافعی در پرتو بزه دیده شناسی اولیه در حقوق ایران و اسناد بین المللی
ترافعی بودن دادرسی به معنای اعطای فرصت و امکانات لازم از سوی مرجع قضایی به طرفین اختلاف جهت طرح ادعاها و دفاع از آن هاست که به موجب آن طرفین از ادعاها و ادله طرف مقابل در جریان دادرسی آگاه شده و به دفاع در مقابل آن ها می پردازد. اصل برابری سلاح ها در مقررات و اسناد بین المللی به طور خاص شامل متهم می شود و تا پیش از توجه جرم شناسان به حقوق بزه دیده، به حقوق وی در جریان دادرسی توجه نشده و جهت گیر...
[ 6 ] - وضعیت اضطرار عمومی در نظام بین‌المللی حقوق بشر
از سال 2001 میلادی، به دلیل وقوع حوادث پیش‌بینی نشده مخل به نظم عمومی مکرراً دولتها با اعلام حالت فوق‌العاده تدابیری خاص و عموماً سختگیرانه اعمال کرده‌اند. منشاء مشروعیت اقدامات سختگیرانه دولتها استناد به شرایط اضطرار عمومی است. وضعیت «اضطرار عمومی» در اسناد حقوق بشری، تهدید آنی حقوق بنیادین افراد در یک محدوده زمانی و مکانی معین به گونه‌ای که نظم عمومی به شدت مختل شود، تعریف شده است. مولفه‌های ...
[ 7 ] - خسارت‌زدایی از مظنونان، متهمان و محکومان بی‌گناه؛ جایگاه حقوقی، فرایند عملی
حقوق‌کیفری در سیر تحولاتی که داشته است، از مرحله جرم‌مداری، به مرحله مجرم‌مداری و سپس، بزه‌دیده‌مداری در حرکت بوده است. در مرحله مجرم‌مداری، به حمایت از حقوق متهمان در پرتو موازین دادرسی عادلانه و منصفانه تمرکز داشته و پس از تضمین نسبیِ این حقوق، وارد مرحله بزه‌دیده‌مداری گردیده است. نظام حقوق‌کیفری‌ایران نیز، کم و بیش، این سیر تحولات را به خود دیده است، لیکن در این نظام حقوقی، قبل از اینکه حقو...
[ 8 ] - تحدید تضمینات دادرسی عادلانه در پرتو امنیت‌گرایی در جرم پولشویی
تولد پارادایمو الگوی امنیت‌گرایی در قلمرو حقوق کیفری لیبرال، بعد از حادثه 11 سپتامبر 2001 در آمریکا، افراط‌گرایی و عوام‌فریبی‌های به عمل آمده در خصوص لزوم امنیت‌گرایی، بسترهای تحدید تضمینات دادرسی عادلانه در قبال برخی از موارد بزهکاری و بزهکاران را فراهم آورد. این امنیت‌گرایی «دولت‌های غیراقتدارگرا» در خصوص جرم، با رسوخ در اذهان و دیدگان سیاست‌گذاران جنایی بسیاری از کشورهای مدعی دموکراسی، نگاه ...
[ 9 ] - Legislative Legal Frameworks to for the Status of Indictment in the form Process of Procedural Proceedings
Because of the prominentce role of indictment in criminal proceedings, it is important to discuss legal frameworks witch can strengthen the status of indictment. Apart from Article 66 of the Criminal Procedure Code 1392 there are various provisions that can much better illustrate the status of indictment. On the one hand, Indictment is similar to concepts such as crime complaints and crime repo...
[ 10 ] - جرم انگاری بازدارنده در حمایت از زنان در سایه فقه و قانون
خشونت به ویژه در بعد پنهان آن، هنوز از پیچیده ترین معضلات زندگی خصوصی و اجتماعی زنان است که علی رغم بالا رفتن سطح تعلیمات دانشگاهی، افزایش افراد تحصیل کرده و پیشرفت تمدّن و تکنولوژی نه تنها از میزان آن کاسته نشده است، بلکه با اشکال نوین بروز می کند. سؤال این است که آیا تساهل در مواجهه با این پدیده، ریشه درتأییدات فقهی و دینی داشته و یا برداشت های عرفی که ارتباطی با اصل دین ندارند، قرن ها بر تعال...
[ 11 ] - ضعف کنترل‌های رسمی و بازتولید مجرمیت: بررسی کیفی مجرمین قتل عمد و آدم‌ربایی در شهر کرمان
افزایش قابل توجه ارتکاب قتل عمد و آدم‌ربایی، نیازمند کنکاش عمیق پیرامون یافتن علل و عوامل ارتکاب این دو جرم مهم می‌باشد. ضرورت انجام پژوهش بین رشتهای منطبق با آموزه‌های جرمشناسی و جامعه‌شناختی میتواند افق مهمی در جامعه‌ی کنونی علمی ایجاد نماید. پژوهش حاضر به بررسی کنترل رسمی و مجرمیت (آدم‌ربایی و قتل) در شهر کرمان پرداخته است. روش‌شناسی پژوهش مبتنی بر </...
[ 12 ] - مبانی توجیهی ضرورت مداخله کیفری در حوزه حقوق مالکانه افراد نسبت به اراضی کشاورزی
جرم انگاری تغییر کاربری اراضی کشاورزی با عنایت به محدودیتی که در حقوق مالکانه افراد ایجاد مینماید، مستلزم ارائه مبانی توجیهی قوی است. مبانی که در ابتدا باید عبور این رفتار از محدوده آزاد رفتاری و ورود آن به قلمرو اقتدار دولتی را توجیه و سپس ضرورت استفاده از ابزار کیفری، به عنوان شدید ترین و سرکوب کنندهترین نوع ضمانت اجرای حقوقی را، امری موجه و اجتناب ناپذیر جلوه نماید. ضرورت تامین غذا...
[ 13 ] - مجازی‌شدن بزهکاری یقه‌سفیدی در پرتو ارزهای مجازی
در جهان امروز فناوری با سرعت شگرفی درحال پیشرفت است. بزهکاران این موقعیتِ فرصت‌ساز را به خوبی شناخته‌اند و از پیشرفت‌های فناورانه برای پیشبرد اهداف خود بهره می‌برند. فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزون بر ایجاد ابزارهای جدید ارتکاب جرم، بسترساز ارتکاب جرایمی نو نیز شده که با گسترش محیط مجرمانه به فراتر از مرزهای‌جغرافیایی یک کشور، فرایند جهانی‌شدن بزهکاری را تسریع کرده است. ابداع ارزهای‌مجازی به ف...
[ 14 ] - حق برخورداری متهم از وکیل در رویة کمیته حقوق بشر ملل متحد
امروزه حق برخورداری از وکیل برای متهمان در فرایند رسیدگی کیفری در غالب نظام‌های حقوقی به‌رسمیت شناخته می‌شود. نظام حقوق بین‌الملل نیز این حق را در کنار سایر حقوق بشر پیگیری می‌کند. توجه حقوق بین‌الملل به حق برخورداری از وکیل در دو سطح صورت گرفته است: نخست آنکه محاکم بین‌المللی همچون دیوان کیفری بین‌المللی این ضابطه را در قواعد و رویه خود مرعی دارند و دوم آنکه دولتها در نظام‌های حقوقی ملّی خود ا...
[ 15 ] - مفهوم قاچاق حرفه ای ارز در رویکرد قانونی و رویه قضایی
یکی از گونه های بزهکاری اقتصادی که در نظام عدالت کیفری ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ قاچاق ارز است. این جرم به دلیل تاثیر سوء آن در جنبه های مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی از یکسو و به دلیل پیچیدگیهای قانونی و قضایی در احراز آن و همچنین ویژگیهای کشف، تعقیب، رسیدگی و دادرسی آن از سوی دیگر دارای اهمیت فوق العادهای است.از جمله پیچیدگی های این موضوع، مفهوم قاچاق حرفهای ارز و آثار حقوق...
نویسندگان همکار