ابراهیم مقیمی
عضو هیأت علمی و استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران/ مهمان در پردیس بین‌المللی ارس دانشگاه تهران
[ 1 ] - پهنه‌های مخاطره‌آمیز شهر مراغه از نظر ژئومورفولوژیک با استفاده از روش‌های ترکیبی Fuzzy، SAW وAHP
یکی از مباحث مهم در مدیریت بحران‌های محیطی شهرها، بحران‌های ناشی از مخاطرات ژئومورفولوژیکی در عرصه‌های شهری است. این بحران‌ها به‌علت استقرار و گسترش فعالیت‌های انسانی در عرصه‌های شهری در حال افزایش است. از این‌رو در پژوهش حاضر، با شناسایی فرایندها و پدیده‌های ژئومورفولوژیک در پهنه‌های گسترش‌یافتۀ شهر مراغه در بین سال‌های 96-1363، به بررسی محدودیت‌ها و قابلیت‌های ژئومورفولوژیک این شهر پرداخته ش...
[ 2 ] - پتانسل سیلخیزی حوضه گرمی با تاکید بر مدیریت مخاطرات با استفاده از روش SCS (رودبار ، استان گیلان )
سیل ازجمله فرایندهایی است که هرساله خسارات فراوانی را موجب میشود و همواره مورد توجه کارشناسان هیدرولوژی بوده است. عواملی نظیر فیزیوگرافی، ژئومورفولوژی و عوامل انسانی می‌توانند این فرایند را در حوضه‌ها تسریع بخشند. محاسبۀ سیل در حوضه‌های فاقد ایستگاه هواشناسی و هیدرومتری حائز اهمیت است. حوضۀ آبخیز گرمی از جمله حوضه‌هایی است که فاقد هر گونه آمار در این زمینه است؛ بنابراین به‌منظور به‌دست آوردن ه...
[ 3 ] - آشکارسازی تغییرات هندسی رودخانه بشار در محدوده شهر یاسوج و نقش آن در توسعه پایدار شهری
رودخانه‌ها محیط‌های ناپایداری هستند که تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی، دچار تغییر مسیر و تغییر الگو می‌شوند این تغییرات در همه نقاط رودخانه یکسان نبوده و بسته به عوامل موثر در آن شکل و سطح متفاوتی از تغییرات رخ می‌دهد. محدوده مورد مطالعه قسمتی از رودخانه بشار که شامل سه بازه در حد فاصل بلوار امت یاسوج تا شهرک جوشکاران و یک بازه که قسمتی از رودخانه مهریان است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و آشک...
[ 4 ] - آثار گسترش فیزیکی و تغییر کاربری‌‌های شهری بر حریم رودخانه (مطالعۀ موردی: رود خشک در شیراز)
توسعة فیزیکی شهرها، تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها و اراضی پیرامونی آنها منجر شده است. استفادة انسان از رودخانه و نوع دخالت در حریم آن موجب تغییراتی در کانال رود و حاشیة آن میشود. در دهه‌های اخیر، کلانشهر شیراز شاهد گسترش بیش‌‌ازحد فضاهای ساخته‌شده بوده است؛ به‌گونه‌ای‌‌که بیش از دیگر شهرهای استان رشد فیزیکی دارد. بخش اعظم این توسعه، نامنظم و خودسرانه صورت گرفته و درنتیجه، توسعة فیزیکی شهر...
[ 5 ] - بازسازی سطوح دیرینة دریاچة ارومیه در کواترنری با مطالعة پادگانه‌های دریاچه‌ای
هدف از این پژوهش شناسایی و بررسی پادگانه‌های کواترنری دریاچة ارومیه، تعیین ارتفاع دقیق آنها و بازسازی سطوح و مناطق دیرینة تحت تأثیر نوسانات سطح آب دریاچه است. طی مطالعات میدانی، با استفاده از شواهد فسیلی، رسوب‌شناسی و ژئومورفولوژیکی 24 پادگانة دریاچه‌ای در مناطق زنبیل‌داغی، گلمانخانه، نقده، جزیرة اسلامی، مهاباد، میاندوآب، بوکان، ملکان، سلماس، تسوج و الخچی شناسایی شد. با استفاده از جی.پی.اس ...
[ 6 ] - ارزیابی اثر ترکیب کانیشناسی واحدهای سنگی تودۀ نفوذی الوند بر مقاومت رخنمون‌ها در برابر هوازدگی و فرسایش
تودۀ نفوذی الوند، یکی از بزرگترین توده‌های نفوذی در کمربند دگرگونی سنندج ـ سیرجان است. این مقاله به ارزیابی اثر ترکیب کانیشناسی واحدهای سنگی بر مقاومت آنها در برابر هوازدگی و فرسایش پرداخته است. این کار با ارائۀ یک روش پیشنهادی، یعنی استفاده از نمودار QAPF انجام گرفته است. در این روش با توجه به قرارگیری کانیهای کوارتز و فلدسپاتوئیدها در دو قطب مخالف نمودار و نقش تعیینکنندۀ آنها در مقاومت رخن...
[ 7 ] - بررسی فرسایش در حوضهی آبخیز رودخانهی شورفدامی (استان فارس) با استفاده از مدل آنتروپی
فرسایش خاک یکی از مهم‌ترین عواملی است که سالانه بخش وسیعی از اراضی کشور ایران را تهدید می‌کند و کیفیت زمین‌های کشاورزی و مراتع را کاهش داده یا از بین می‌برد، بههمین دلیل پرداختن به مسئلهی فرسایش و ارائهی راهکارهای مدیریتی برای جلوگیری یا کاهش آثار منفی آن ، از اهمّیّت شایانی برخوردار است. این پژوهش به بررسی میزان فرسایش و شناسایی عوامل مؤثّر بر آن، در حوضهی آبخیز رود شور فدامی می‌پردازد. روش ت...
[ 8 ] - نقش تغییرات اقلیمی کواترنر در تحول ژئومورفولوژیکی فروچاله های کارستی (مطالعه موردی: ناهمواری شاهو، غرب ایران)
ناهمواری شاهو توده ای کوهستانی و آهکی است که در حدفاصل استان های کردستان و کرمانشاه واقع ش ده است و از نظر ساختاری بخشی از زاگرس مرتفع محسوب می شود. ساختار آهکی این ناهمواری دارای شرایط مناسبی برای توسعه اشکال کارستی است . در تحول و توسعه کارست های منطقه، متغیرهای اصلی سنگ شناسی، زمین ساخت، شیب و اقلیم دخالت داشته اند که نحوه توزیع فروچال ه ها با توجه به هر کدام از این متغیرها مورد بررسی قر...
[ 9 ] - نقش تنگناهای ژئومورفولوژیکی در توسعه کالبدی کلانشهر تبریز به منظور کاربری بهینه
هسته اولیه ( site ) شهر تبریز در سطوح توپوگرافی هموار شکل گرفته ولی به مرور زمان فضاهای خالی حواشی مخاطره آمیز را اشغال نموده است. امروزه کلانشهر تبریز به دلیل تنگناهای ژئومورفولوژیکی به توسعه قطاعی و ساخت شهرکهای اقماری نظیر سهند و مرزداران و غیره، رو آورده است. اخیراً شهرکهای باغمیشه، رشیدیه، ولیعصر، گلپارک، فهمیده در مجاورت گسل فعال شمال تبریز (طول گسل170 کیلومتر است) و روی شاخه‌های فرعی آ...
[ 10 ] - مدل توسعه شهر ساحلی گمیشان بر اساس عوامل محیطی و تجزیه و تحلیل مکانی
توسعهی شهر فرآیندی اجتناب ناپذبر بوده که ناشی از عوامل متعدد میباشد و پیامد آن توسعه شهر در جهتها و نقاط مختلف است. رشد شهرها به صورت غیر علمی پیامدها و آثار نامطلوبی از قبیل شلوغی بیش از حد در بعضی از قسمتهای شهر، افزایش ترافیک، از بین رفتن منابع و ظرفیتهای کشاورزی در اطراف شهر، صدمه و آسیب بهه میهیز زیسهت، کهاهش امکانهات و خدمات شهری برای بعضی مناطق و ... را در پی دارد. برای اینکه بتهوان مشهک...
[ 11 ] - بررسی تطبیقی تغییرات مبلمان سبز شهر شیراز و چشم انداز ژئومورفولوژیک آن طی سال‌های (1393-1355) با استفاده از GIS & RS
نقش و اهمیت فضای سبز در زندگی شهری امری اجتناب ناپذیر، محسوب می شود. به طوری که ارزش واهمیت فضای سبز شهری تا آنجاست که کارشناسان آن رابه عنوان ریه تنفسی شهرها نام نهاده اند. امروزه سنجش ازدور مانند عکس‌های هوایی وتصاویر ماهواره‌ای برای درک تغییرات محیطی اهمیت پیدا کرده است. تحلیل تغییرات با استفاده از این منابع به شدت به تصویر برداری مکرر بستگی دارد. دراین تحقیق به بررسی روند تغییرات فضای سبزوژ...
[ 12 ] - ارزیابی اثر خصوصیات ساخت و بافت واحد های سنگی توده نفوذی الوند بر مقاومت رخنمون‌ها در برابر تخریب و هوازدگی
توده نفوذی الوند یکی از بزرگترین توده‌های نفوذی در کمربند دگرگونی سنندج – سیرجان است. این مقاله با استفاده از روش ارزش عددی مقاومت نسبی رخنمون واحد های سنگی توده نفوذی الوند را براساس خصوصیات ساخت و بافت سنگ بکر در برابر تخریب و هوازدگی مورد ارزیابی قرار می دهد. بدین منظور ابتداً برخی از خصوصیات ساخت و بافت واحد های سنگی به عنوان معیار انتخاب و شاخص سازی شدند. سپس مقاومت نسبی رخنمون واحد های سنگ...
[ 13 ] - تحلیل هیدروژئومورفولوژیکى حوضه نچى با تأکید بر فرسایش و رسوب
خاک یکى از مهم ترین عوامل تولید است که در زندگى اقتصادى و اجتماعى انسان تأثیر بسیار دارد. سطح زمین عموما به وسیله خاک و نهشته هاى سطحى پوشیده شده است. فرسایش خاک یکى از مهم ترین مسایل و مشکلاتى است که امروزه با آن مواجه هستیم. بهره بردارى هاى روزافزون و عدم مدیریت صحیح انسان بر محیط طبیعى تأثیر زیادى بر تشدید روند تخریب و فرسایش خاک دارد. در این تحقیق با تحلیل پارامترهاى ژئومورفولوژیکى مؤث...
[ 14 ] - ارزیابی ریسک زمین لرزه در شمال غرب تهران با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی AHP :مطالعه موردی منطقه 22
زمینه و هدف: منطقه 22 واقع در شمال غرب تهران با داشتن جمعیت بیش از 128 هزار نفر و عبور گسل شمال تهران از شمال این منطقه همچنین با توجه به توسعه ساخت‌وسازهای اخیر که بیشتر به‌صورت برج خود را نمایان می‌کنند، همواره در معرض ریسک زلزله قرار دارد. هدف از این پژوهش با توجه به فرمول جهانی ارزیابی ریسک = خطر × آسیب‌پذیری × جمعیت) (یو ان اس دی ار[1]،2009)ابتدا ارزیابی آسیب‌پذیری فیزیکی با توجه به 9 معیا...
[ 15 ] - بررسی عوامل کنترل کنندۀ پاسخ رودخانه‌های کوهستانی به واقعۀ سیلاب شدید (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز سد ایلام)
سیلابهای شدید یکی از فاجعهبارترین حوادث طبیعی به‌شمار میروند. این سیلابها می‌توانند به تغییرات مورفولوژیک قابلتوجهی در چشمانداز منطقه منجر شوند. در این مقاله به پاسخ ژئومورفولوژیک رودخانه‌های کوهستانی ایلام به سیلاب شدید سال 1394، با ارائة روابط بین تغییرات مورفولوژیک و عوامل کنترلکنندة آن در سرشاخههای رودخانة کنجانچم (بالادست سد ایلام)، پرداخته شده است. یک رویکرد یکپارچه از جمله تجز...
[ 16 ] - راهبرد کاهش مخاطرات طبیعی در ایران برمبنای حقوق و روابط بین‌الملل
در طی سال‌های 1998 تا 2017 بیش از 4 میلیارد و 450 هزار نفر در جهان تحت تأثیر مخاطرات طبیعی قرار گرفتند. گذشته از تحمیل بیش از 2900 میلیارد دلار آمریکا خسارت اقتصادی، یک میلیون و 330 هزار نفر نیز جان خود را از دست دادند. بیش از 67 درصد کشته‌ها و 45 درصد خسارات اقتصادی مربوط به دو مخاطرۀ اصلی زلزله و سیل است. ایران به لحاظ احتمال رویداد مخاطرات طبیعی جزء ده کشور مخاطره‌خیز جهان به‌شمار می‌رود؛ چن...
[ 17 ] - ارزیابی میراث ژئومورفولوژیک شهر خرم‌آباد به‌منظور توسعۀ ژئوتوریسم شهری و حفاظت در برابر مخاطرات انسانی
در سال‌های اخیر ایده‌های میراث ژئومورفولوژیک شهری و ژئوتوریسم شهری در بین دانشمندان و متخصصان، اهمیت زیادی یافته است. این در حالی است که مخاطرات انسانی مؤثر بر محیط طبیعی شهرها، موجب آسیب، تخریب و تهدید میراث ژئومورفولوژیکی شهری شده است؛ بنابراین ارزیابی میراث ژئومورفولوژیکی شهری و ارائۀ یک برنامۀ حفاظتی، ضرورتی بنیادی و لازمۀ توسعۀ ژئوتوریسم شهری پایدار بوده و هدف اصلی این تحقیق است. پژوهش حاض...
[ 18 ] - تطبیق لندفرمی و ارزیابی پتانسیل فعالیت های تکتونیکی و لرزه خیزی بخش شمالی زون گسلی قم- زفره
پتانسیل لرزهخیزی و فعالیت‌های تکتونیکی بخش شمالی سامانۀ گسلی قم- زفره، براساس روش‌های ژئومورفومتری و تطبیق لندفرمی، بررسی شد. برای تطبیق دادههای بهدستآمده، از شواهد میدانی و مورفوتکتونیکی موجود در منطقه استفاده شد. بدین منظور، از اندازهگیری برخی شاخصهای ژئومورفیک و تطبیق آنها با محل گسلهای اصلی و کانونهای لرزهخیز بهرهگیری شد. شاخصهای ژئومورفیک، که در مطالعات مربوط به ارزیابی فعالی...
[ 19 ] - بررسی سیستماتیک ادبیات علمی میراث ژئومورفولوژیکی
میراث ژئومورفولوژیکی شاخهای از ژئومورفولوژی و اساساً جغرافیاست. مطالعات و محبوبیت میراث ژئومورفولوژیکی بهسرعت در حال رشد است و به بررسی جامع ادبیات علمی نیاز دارد. هدف اصلی از مطالعة حاضر بررسی سیستماتیک ادبیات علمی میراث ژئومورفولوژیکی طی سه دهة گذشته است. در این تحقیق بازبینی ادبیات علمی میراث ژئومورفولوژیکی در سه مرحله انجام شده است: 1. جستوجوی ادبی؛ 2. انتخاب مطالعات مربوطه؛ 3. طبقهبندی ...
[ 20 ] - مخاطرات فرسایش آبراهه‌ای بر روی خط لولۀ گاز نهم سراسری با استفاده از روش ANP-PRSM
فرسایش آبراهه‌ای و رودخانهای همواره یکی از فاکتورهای اصلی مخاطرات خطوط انتقال انرژی و لولههای نفت و گاز است. در این مقاله با استفاده از ماتریکس ریسک خط لوله (PRSM) و مدل ANP به بررسی مخاطرات فرسایش آبراهه‌ای در خط لولة گاز نهم سراسری در محدودة استان خوزستان با طول 170 کیلومتر پرداخته شده است. برای این منظور با استفاده از مدل ANP چهار معیار اصلی شامل «وضعیت خطوط لوله نسبت به آبراههها»، «هیدرو...