محسن محسنی ساروی
استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
[ 1 ] - ارزیابی تغییر اقلیم تحت سناریوهای انتشار گازهای گلخانهای: حوضه دریاچه ارومیه
افزایش گازهای گلخانهای در چند دهة گذشته موجب بر هم خوردن تعادل اقلیمی کره زمین شده است که از آن تحت عنوان "تغییر اقلیم" نام برده میشود. بررسیها و مطالعات گوناگون نشان میدهند که تغییرات اقلیمی دارای اثراتی بر سیستمهای مختلف طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. با توجه به اهمیت و ضرورت بررسی پدیده مذکور، " حوزة آبخیز دریاچه ارومیه " برای مطالعه پدیدة تغییر اقلیم انتخا...
[ 2 ] - پایش و پهنه بندی خصوصیات خشکسالی هواشناسی با استفاده از مدل زنجیرۀ مارکوف و روش های زمین آمار (مطالعۀ موردی: استان قزوین)
خشکسالی هواشناسی هنگامی روی میدهد که بارندگی در هر بازه زمانی کمتر از بازه بلند مدت آن رخ دهد. اغلب شاخصهای بررسی خشکسالی زمانی که خشکسالی به وقوع میپیوندد، مورد استفاده قرار میگیرند. این در حالیست که برای مدیریت خشکسالی در ابتدا نیاز به شناخت و تعیین ویژگیهای خشکسالی از نظر احتمال وقوع، شدت و گسترش آن میباشد. در این تحقیق از شاخص بارش استاندارد (SPI) به عنوان شاخص منتخب جهت پایش خشکسالی ...
[ 3 ] - کاربرد روش IUCN در ارزیابی وضعیت پایداری حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان - زیدشت 1)
پایداری مفهومی است که توجه اساسی آن بر حفظ سرمایههای (طبیعی، اجتماعی و اقتصادی) در جهت عدالت بیننسلی است. توسعه پایدار در صورتی تحقق مییابد که همپوشی بین لایههای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق ارزیابی و اندازهگیری پایداری حوزه آبخیز است. جهت ارزیابی پایداری در حوزه آبخیز زیدشت 1 از رویکرد بوم نظامی استفاده شده است که در پی حفظ تعادل بین سه مقوله اقتصادی، اجتماعی...
[ 4 ] - تحلیل آثار توسعه بر تغییرات کاربری اراضی و تغییرات جمعیتی (مطالعۀ موردی: منطقۀ طالقان)
سیستمهای انسانی و طبیعی دینامیک پیچیدهای دارند. تغییراتِ سیستمهای انسانی در سیستم طبیعی بازخوردی بر جای میگذارد. در تغییرات کاربری اراضی نهتنها عوامل محیطی، مانند شرایط جغرافیایی، اثرگذار است، بلکه فاکتورهای انسانی، مانند تغییرات جمعیتی، نیز اثرگذار است، زیرا تغییرات کاربری اراضی تلفیقی از مسائل فیزیکی و اجتماعی- اقتصادی است. مهاجرت بهشدت بر فعالیتهای اقتصادی تأثیر میگذارد و ممکن است آغ...
[ 5 ] - مقایسة روشهای نروفازی و SCS در اولویتبندی زیرحوضههای آبخیز به منظور اجرای اقدامات آبخیزداری (مطالعة موردی: حوضة آبخیز طالقان)
به دلیل ناکافیبودن امکانات، بودجه، نیروی انسانی، زمان، و ... عملیات آبخیزداری در کل سطح حوضة آبخیز قابل اجرا نیست. به همین دلیل، عملیات آبخیزداری باید در زیرحوضههایی اجرا شود که اثرگذارتر است و از نظر تخریب، فرسایش، خسارات جانی و مالی، سیلاب، و ... بیشتر در معرض خطر باشد. همچنین، نقص ایستگاههای هیدرومتری یا فقدان ایستگاهها در برخی مناطق متخصصان را بر آن داشته تا برای اولویتبندی زیرحوضهها ...
[ 6 ] - برآورد تبخیر و تعرق در حوضة آبخیز طالقان با استفاده از تصاویر MODIS و مدل SEBAL
استفادة نامطلوب و بیرویه از منابع آب و همچنین آلودگی منابع آب در اثر ورود آلایندهها چالشهای عمدهای را برای تأمین آب ایجاد کرده است. در این زمینه فرایند تبخیر و تعرق در برنامهریزی آبیاری، آبخیزداری، محاسبات بیلان آب، و تخمین میزان رواناب از اهمیت ویژهای برخوردار است. با توجه به محدودیت ایستگاه هواشناسی و هزینة زیاد جمعآوری اطلاعات زمینی، کاربرد تصاویر سنجش از دور بر اساس الگوریتمهای متع...
[ 7 ] - بهینه سازی کاربری اراضی به منظور کمینهسازی فرسایش خاک و بیشینهسازی سود در بخشی از حوضة آبخیز طالقان
بهینهسازی کاربری اراضی یکی از راهکارهای مناسب برای حفاظت خاک است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بهینهسازی کاربری اراضی به منظور کمینهکردن فرسایش و بیشینهسازی سود در حوضة آبخیز طالقان با مساحت 23/80427 هکتار انجام شد. بدین منظور، با محاسبة مساحت، میزان فرسایش، و درآمد خالص هر یک از کاربریهای اراضی حوضة آبخیز مورد تحقیق، با توجه به استانداردهای مورد نیاز هر یک از کاربریهای اراضی، سطح هر یک ...
[ 8 ] - بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگیهای خشکسالی دورة آتی با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 (مطالعة موردی: شمال غربی ایران)
بررسی رخداد خشکسالی، به منزلة حادثهای محیطی، از جایگاه ویژهای در مدیریت منابع طبیعی و نیز برنامهریزیهای مرتبط با مدیریت منابع آبی برخوردار است. در این تحقیق به بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگیهای خشکسالی در ایستگاههای منتخب سینوپتیکی شمال غربی ایران با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 تحت سناریوی A2 اقدام گردید. بدین منظور، با بهرهگیری از مدل کوچک مقیاسکنندة آماری[1] SDSM 4.2.9، ریزمقی...
[ 9 ] - بررسی نیروهای محرک انسانی مؤثر بر تغییرات کاربری سرزمین (مطالعه موردی: روستاهای سیدمحله و دراسرا- تنکابن)
جهت مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست و برنامهریزی برای کاربری سرزمین، تهیة نقشههای کاربری سرزمین و، همچنین، شناخت توان و استعداد سرزمین ضروری است. از طرفی، شناخت نیروهای محرک انسانی نیز در تغییرات کاربری سرزمین لازم است. پژوهشِ حاضر در دو روستای سیدمحله و دراسرا، از توابع شهرستان تنکابن، انجام گرفت. نخست نقشههای کاربری سرزمین مربوط به سالهای 1366 و 1387، بهترتیب، با استفاده از تصاویر...
[ 10 ] - پیشبینی سیل با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون چندمتغیره غیرخطی (مطالعه موردی: طالقان)
با توجه به کمبود ایستگاههای اندازهگیری در کشور، لزوم استفاده از مدلهای تجربی برآورد دبی حداکثر لحظهای بسیار ضروری است. در این پژوهش از دو مدل شبکه عصبی و رگرسیون چندمتغیره غیرخطی برای پیشبینی دبی اوج در حوزة آبخیز طالقان استفاده گردید. با استفاده از آمار دبیهای متوسط حداکثر روزانه و بارشهای متناظر، یک روز قبل و پنج روز قبل و مجموع بارندگی پنج روزه و همچنین دمای میانگین ماهانه در واحدهای...
[ 11 ] - بررسی تاثیر فعالیتهای آبخیزداری در زمان تمرکز و شماره منحنی حوضه با بهرهگیری از مدل HEC-HMS(بررسی موردی: حوزه آبخیز کن تهران)
ارزیابی پروژههای آبخیزداری امروزه از بنیادی ترین مسائلی است که در کشورها به منظور برنامهریزی های آینده در زمینه طرح های اجرایی و مدیریت منابع طبیعی انجام می گیرد. با توجه به نبود تجهیزات لازم به منظور اندازه گیری و ثبت تغییرات ایجاد شده در وضعیت سیلاب، فرسایش و رسوب حوزههای آبخیز بهرهگیری از مدل های توزیعی هیدرولوژیکی جهت همانند سازی رفتار حوزه در پیش و پس از فعالیتهای آبخیزداری ابزاری کار...
[ 12 ] - ارزیابی منشاءیابی منابع تغذیهکننده آب سفره زیرزمینی و تعیین دورههای تر و خشکسالی با ردیابهای پرتوزا (مطالعه موردی: دشت هشتگرد)
در این پژوهش با ارزیابی و تحلیل دادهها و اندازهگیری ردیابهای پرتوزا، منشاء منابع آب تغذیه کننده سفرههای زیرزمینی در مناطق مختلف، تعیین سهم تغذیه متمرکز و انتشاری، تفسیر نیمرخ پرتوزاهای پایدار آب در محیط غیراشباع به منظور تعیین دورههای تر و خشکسالی در دشت هشتگرد بررسی شد. نتایج بررسی نشان میدهد که به منظور بهرهگیری مناسب از ردیابهای پرتوزای پایدار آب در منابع مختلف در آغاز بایستی ارتباط...
[ 13 ] - Evaluation of Interception in Astragalus parrowianus, (Case Study: Gonbad Rangeland of Hamadan Province, Iran)
Vegetation cover is the first barrier for the raindrops resulting to the interception and infiltration loss. Interception as one of the main components of ecohydrology equation plays a major role in the water balance of rangelands. However, few studies have been done on the interception of rangeland plants in Iran. This study was carried out to find the interception rate in Astragalus parrowian...
[ 14 ] - Rangeland Ecohydrology, New Paradigm in Water Management of Arid and Semi-arid Lands
At the beginning of twenty-first century, the water crisis in the priority policy andmanagement is inside and outside of the country as principle thoroughly human, social,economic and political rulers of the country is considered abundant. The World Bank hasannounced that during 1960 and 2025, water resources in Middle East, from 3430 m3 for theeach person in year reach to 667 m3 because of pop...
[ 15 ] - Impact of Watershed Management activities on flood hydrograph Using HEC-HMS Model (Case Study: Ramyan Watershed)
Increasing the use of water and soil resources in watershed in recent years and unproductive and inappropriate use of land ecology has exacerbated the occurrence of floods. In this context, watershed management is one of the most effective ways to cope with this crisis. This research quantify the results of these activities by calculating the decreased volume and discharge due to biomechanical ...
[ 16 ] - تعیین و ارزیابی معیارها و نشانگر¬های پایداری در حوزه آبخیز طالقان- زیدشت یک
توسعه پایدار در صورتی تحقق مییابد که همپوشی بین لایههای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق تعیین معیارها و نشانگرهای پایداری و ارزیابی و اندازهگیری پایداری میباشد. جهت ارزیابی پایداری در حوزه آبخیز زیدشتیک از رویکرد بومسازگان استفاده شده است که در پی حفظ تعادل بین سه مقوله اقتصادی، اجتماعی و اکوسیستم است. متغیرهای انتخابی با روشهای معمول و رایج ارزیابی شدند و مقد...
[ 17 ] - شبیه سازی جریان سطحی از طریق کوچکمقیاس سازی آماری داده های اقلیمی: حوضۀ دریاچۀ ارومیه
با توجه به اهمیت بررسی پدیدۀ تغییر اقلیم، حوضۀ دریاچۀ ارومیه به عنوان یکی از حوضههای مهم آبخیز کشور به لحاظ اهمیتی که از جنبههای گوناگون زیستمحیطی، اقتصادی، اجتماعی و غیره دارد، برای مطالعۀ تغییر اقلیم و آثار آن بر جریان سطحی انتخاب شد. در پژوهش حاضر بهمنظور شبیهسازی متغیرهای اقلیمی در دورههای آتی، خروجیهای مدل گردش عمومی جوّ HadCM3 تحت دو سناریوی A2 و B2 با استفاده از روش SDSM برای دورۀ ...
[ 18 ] - بررسی مقدار ربایش و اهمیت آن در مطالعات اکوهیدرولوژی در گیاهان مرتعی
در این تحقیق، مقدار ربایش در برخی از گیاهان غالب بوتهای و پهنبرگ در حوضة آبخیز گنبد واقع در استان همدان با روش وزنی بررسی و اندازهگیری شد و در هر گروه مطالعاتی، روابط میان فاکتورهای مورفولوژی گیاه (ارتفاع، قطر بزرگ، قطر کوچک، حجم و سطح تاجپوشش) و فاکتورهای فیزیوگرافی حوضة آبخیز (ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب و جهت شیب) با مقدار ربایش در قالب مدلهای رگرسیونی سادة خطی، غیرخطی و چندمتغیره در ن...
[ 19 ] - تأثیر مقدار ترافیک بر فرسایش سطحی جاده جنگلی (مطالعه موردی: جنگل کوهمیان- آزادشهر)
تولید رسوب از مهمترین اثرهای بعد از ساخت جادههای جنگلی می باشد. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن، به یکی از مهمترین معضلات زیستمحیطی تبدیل شده است. فرایند فرسایش جاده شامل جدا شدن ذرات و حمل رسوب توسط جریان آب یا رواناب به قسمتهای پاییندست جاده یا ورود به سیستمهای رودخانهای میباشد. بنابراین برآورد مقدار رسوب حاصل از جادههای جنگلی از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این مطالعه به بر...
[ 20 ] - بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت زنجان از نظر استانداردهای شرب با استفاده از رویکرد زمینآمار
در بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آبهای زیرزمینی برای شناخت وضعیت کیفی آبخوان، منابع آلودهکننده و تعیین مناسبترین راهکارهای مدیریتی، روشهای زمینآماری و GIS ابزار مفیدی هستند. در این پژوهش، توزیع پارامترهایی نظیرEC ،TDS ، TH و pH در منابع آب زیرزمینی دشت زنجان با استفاده از روشهای زمینآماری عکس فاصله (IDW)، توابع شعاعی(RBF)، تخمینگر موضعی (GPI)، تخمینگر عام (LPI) و روش کریجینگ م...
[ 21 ] - پیشبینی سلامت حوضه آبخیز بر پایة متغیّرهای کیفیّت آب سطحی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز طالقان)
کیفیّت آب سطحی، یکی از معیارهای مهمّ تعیین سلامت حوضه آبخیز است؛ بهگونهای که تغییرات آن، تعیینکنندة وضعیّت سلامت و در نتیجه، پایداری جوامع محیطی و انسانی است. با توجّه به اینکه در دهة اخیر، بر اثر مصرف بیش از حدّ منابع آب و آلودگی، این متغیّر حیاتی دچار تغییر شده است؛ بنابراین، اطّلاع از وضعیّت آن در سالهای آتی میتواند نقش مهمّی در برنامهریزی محیطی و پایداری جغرافیای انسانی داشته باشد. حوضة آبخیز ...
[ 22 ] - تغییرات زمانی پتانسیل آب خاک در عمقهای مختلف دامنۀ جنگلی پهنبرگ و دامنۀ با پوشش علفی
در سالهای اخیر، مفهوم تأثیر پوششگیاهی بر وضعیت هیدرولوژی و پایداری خاک دامنه کانون توجه قرار گرفته، اما تاکنون مطالعه جامعی بهمنظور کمیسازی این اثر صورت نگرفته است. مطالعة حاضر با هدف کمیسازی تأثیر پوششهای مختلف جنگل بر هیدرولوژی و پایداری دامنه انجام شد. به این منظور، ابتدا دامنهای با پوشش پهنبرگ و دامنهای با پوشش علفی در مجاور هم انتخاب و با استفاده از روش نمونهبرداری تصادفی- سیستم...
[ 23 ] - مدل سازی مکانی حساسیت فرونشست زمین با استفاده از روش داده کاوی مدل جمعی تعمیم یافته
فرونشست یکی از مخاطرات زمینریختی است که در سالهای اخیر بیشتر اقلیمهای خشک و نیمهخشک را فرا گرفتهاست. هدف اصلی این پژوهش مدلسازی مکانی و ارزیابی حساسیت فرونشست زمین با استفاده از روش دادهکاوی مدل جمعی تعمیمیافته در دشت جیرفت، استان کرمان است. فرونشستهای اتفاقافتاده در منطقه با بازدیدهای میدانی گسترده شناسایی، و نقشهی پراکنش آنها تهیه شد. برای بررسی ارتباط میان فرونشستها و عوامل مؤ...
[ 24 ] - Evaluation of groundwater quality in urban area, using Geostatistical methods in drought and wet periods (Case study: Mashhad city)
In many urban areas, groundwater has been exploited neglecting to wet and dry periods owing to of surface water deficit. In this study, using the percent of normal rainfall index, 36 year (1971-2008) were studied and a drought event and a wet event were determined. The reason to choose two consecutive years is the effect of early wet period on groundwater quality. Physicochemical characteristic...
[ 25 ] - برآورد رواناب روزانه در حوضه های فاقد آمار با استفاده از منطقه ای کردن پارامترهای مدل HBV (منطقه مورد مطالعه: البرز مرکزی)
اطلاعات مربوط به جریان روزانه برای حل مسائل مختلف هیدرولوژیکی بسیار اساسی میباشند. با این حال تنها در درصد کمی از رودخانههای دنیا دادههای پیوسته جریان برای واسنجی مدلها در دسترس میباشند. یک روش برآورد جریان روزانه در حوزههای فاقد آمار انتقال پارامترهای واسنجی شده مدل بارش رواناب از حوزه دارای آمار(حوزه بخشنده) به حوزه فاقد آمار (حوزه گیرنده) میباشد. این روش بر پایه انتخاب یک حوزه مشابه...
[ 26 ] - بررسی تاثیر خشکسالی هواشناسی بر منابع آب سطحی و زیرزمینی توسط شاخصهای SPI، SPEI، SDI و GRI
منابع اب سطحی و زیرزمینی به شدت تحت تاثیر دورههای کمبود بارش واقع میشوند. شاخصهای متعددی برای ارزیابی خشکسالی ارائه شده که هر یک براساس متغییرهای هواشناسی و هیدرولوژیکی میباشد. در این پژوهش با استفاده از شاخصهای SPI و SPEI و شاخصهای SDI و GRI وضعیت خشکسالیهای هواشناسی و هیدرولوژیک بترتیب ارزیابی شد و تاثیر خشکسالی هواشناسی بر هیدرولوژیک تعیین گردید. همبستگی بین شاخصها در مقیاسهای زمان...
[ 27 ] - تحلیل دومتغیره دوره بازگشت توفان گرد و غبار براساس تئوری کاپولا در استان یزد
توفان گرد و غبار یک پدیده تصادفی بوده که به پارامترهای متعددی وابسته میباشد لذا تحلیل این پدیده بصورت چندمتغیره لازم و ضروری است. به همین منظور در این مطالعه به اهمیت و کمبود تحلیل چندمتغیره بلایای طبیعی همچون توفان گرد و غبار پرداخته شده است. بدین منظور از تئوری کاپولا جهت تحلیل دو متغیره توفان گرد و غبار استفاده شد. توابع کاپولا ابزاری مناسب جهت انجام تحلیل فراوانی چندمتغیره بلایای طبیعی هست...
[ 28 ] - کنترل سیل و تامین آب مورد نیاز جهت آبیاری فضای سبز با استفاده از طرح مدیریت استحصال روانابهای شهری(مطالعه موردی: منطقه 22 تهران)
چکیده زمینه و هدف: توسعه شهرنشینی و افزایش سطوح نفوذناپذیر در بسیاری از موارد، منجر به افزایش حجم رواناب و ایجاد سیل در نواحی پایین دست شده است. یکی از روش های مفید در کاهش خطرات سیل در مناطق شهری، استحصال رواناب های شهری و استفاده از آن در مصارف غیر شرب می باشد. با توجه به توسعه شهرسازی در منطقه 22 تهران و افزایش خطر سیل، و همچنین ضرورت توسعه فضای سبز در این...
[ 29 ] - تعیین مناسبتترین روش تجربی برآوردSDR با استفاده از مدل EPM و خصوصیات فیزیکی حوزه؛ مطالعه موردی حوزه آبخیزقورچای، استان گلستان
نبود آمار مورد نیاز در زمینه فرسایش و رسوب و مشخص نبودن نسبت تحویل رسوب ((SDR در اکثر حوضههای آبخیز ایران از مسائل و مشکلات مهم به حساب میآید که عملاً مانع برنامهریزی اصولی به ویژه برای تهیه و اجرای طرحهای آبخیزداری میشود. تعیین میزان فرسایش و رسوب در هر حوزه به عنوان یکی از اولین اقدامات برای مدیریت حوزه آبخیز میباشد. فرسایش و انتقال مواد رسوبی از جهات مختلفی مورد توجه قرار میگیرد که مهم...
[ 30 ] - واسنجی و اعتبارسنجی مدل SWAT در شبیهسازی رواناب، مطالعه موردی: حوزه آبخیز نکا
مدل SWAT یک مدل هیدرولوژیک پیوسته و فیزیک پایه است که فرایندهایی نظیر تولید رواناب، بار رسوب و نیتروژن برای هر یک از واحدهای هیدرولوژیک شبیهسازی میشود. هدف اصلی در این پژوهش، آزمون کارایی مدل ارزیابی SWAT و قابلیت استفاده از آن بهعنوان شبیهساز جریان و استفاده از نرمافزارهای SWAT-CUP و الگوریتمهای SUFI2 برای واسنجی و اعتبارسنجی حوزه آبخیز نکا مازندران میباشد. در این پژوهش، از شاخص...
[ 31 ] - Study of Current and Future Meteorological Drought Conditions using the CMIP5 Model Under RCP scenarios
Reducing or increasing the climate parameters such as temperature and rainfall as a result of the climate change process, causes a variety of droughts. In this study, the effect of climate change on meteorological drought in Yazd province is investigated. For this purpose, the drought time series were determined in two historical periods (1961-2005) and the future (2017-2100) by SPI and SPEI. H...
[ 32 ] - تحلیل و بررسی شاخصهای خشکسالی هیدرولوژیکی استان کردستان
استان کردستان در سالهای اخیر با افت چشمگیر سطح آب زیرزمینی مواجه شده است. در این پژوهش، فاصله زمانی بین وقوع خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی، در جهت تمهیدات لازم برای مقابله با خشکسالی ناشی از کمبود منابع آبی سطحی و زیرزمینی تعیین شد. بههمین دلیل، وضعیت خشکسالی هیدرولوژیکی استان کردستان با استفاده از شاخص منابع آب زیرزمینی (GRI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانهای (SDI) ارزیا...
[ 33 ] - پیشبینی سلامت محیطی با استفاده از برنامهریزی بیان ژن و شبکۀ بیزین در حوزۀ آبخیز طالقان
یکی از معیارهای مهم کیفیت زندگی، سلامت حوزۀ آبخیز است. پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه نشان میدهد در ایران مدلی برای بررسی سلامت حوزۀ آبخیز تهیه و تنظیم نشده است. در این پژوهش با استفاده از طول آماری 27 ساله (1369-1395) 5 متغیر محیطی (رسوب، دبی، بارش، دما، تبخیر) در حوزۀ آبخیز طالقان واقع در استان البرز با استفاده از بیان ژن و شبکۀ بیزین برآورد شده است. با استفاده از برنامهریزی بیان ژن و شب...
[ 34 ] - Determination of possible waterlogging points of drainage network of Fooladshahr city in urban flood
Nowdays, more than half of the worldchr('39')s population lives in urban areas, increasing land use change leads to an increase in impermeable land, which greatly reduces the possibility of rainwater infiltration into the land. In this study, Fooladshahr city of Isfahan province was selected as the study area to determine possible flooding points. Previous studies and experimental methods were ...
نویسندگان همکار
انور سور 1