وحید مهربانی
استادیار اقتصاد دانشگاه تهران
[ 1 ] - نظریه اقتصادی ازدواج بهینه
نگرش اقتصادی به مسأله ازدواج نشان می‌دهد بهینگی در تشکیل خانواده در شرایطی تحقق می‌یابد که میزان علاقه مرد به خود و همسرش یکسان باشد تا به تبع آن منابع داخل خانوار به طرز برابر توزیع شود. بر این اساس، هدف مقاله بررسی صحت و اعتبار این موضوع در قالب الگویی نظری و ارائه شواهد تجربی است. این پژوهش که بر اساس مطالعه‌ای میدانی و با استفاده از پرسشنامه و جامعه آماری شامل 415 مرد متأهل ساکن شهر تهران ا...
[ 2 ] - برآورد و ارزیابی اقتصادی نرخ بازدهی تحصیلات در شهر تهران و مقایسۀ آن بین مردان و زنان
هدف از پژوهش حاضر آن است که اولاً بازدهی داشتن آموزش برای افراد را بررسی کند و ثانیاً مشخص سازد که آیا در این رابطه تمایزی میان مردان و زنان وجود دارد یا خیر. یافته‌های سایر محققان غالباً به‌صورت برآورد نرخ بازدهی فارغ از دخالت دادن عامل جنسیت به دست آمده و این یکی از ضعف‌های عمده مطالعات پیشین قلمداد میشود. معادلۀ درآمد مینسر مبنای الگوی مورد استفاده در این تحقیق را تشکیل می‌دهد که با بهره‌گیری ...
[ 3 ] - آثار خارجی آموزش رسمی بر حفظ جنگل‌ها
از جمله آثار خارجی آموزش، منافعی است که به صورت بهبود کیفیت محیط‌زیست و طبیعت یا جلوگیری از تخریب آن جلوه میکند و همۀ افراد جامعه را بهرهمند میسازد. هدف اصلی تحقیق پیشِ رو آزمون این ادعا با تمرکز خاص بر موضوع جنگلزدایی و ارائۀ شواهدی جهانی در این راستا است. روش مطالعه عبارت است از آزمون معناداری در تحلیل رگرسیونی براساس منابع دادهای استنادی به صورت برش مقطعی. بدین منظور، از یک نمونۀ کلی شام...
[ 4 ] - سن ازدواج، طول مدت خانواده و درآمد فرد: تحلیلی اقتصادی از منافع ازدواج
تحلیل اقتصادی منافع ازدواج از لحاظ زمان تشکیل خانواده و مدت زندگی در قالب آن موضوع اصلی این مقاله است. با کمک نظریۀ اقتصادی می‌توان به این موضوع پی برد که تشکیل خانواده از منافعی برخوردار است که البته افزایش درآمد مهم‌ترین مصداق آن است. بر این اساس انتظار می‌رود زمان ازدواج و پس از آن مدت زمانی که فرد در قالب خانواده زندگی میکند نیز بر درآمد مؤثر باشند. نتایج این مطالعه که بر اساس دو نمونه از ...
[ 5 ] - مطالعه پدیده تکدیگری در منطقه 12 و بازار سنتی تهران با تأکید بر جنبههای اقتصادی
با توجه به موقعیت ممتاز منطقه 12 تهران در میان سایر مناطق شهر که به دلیل وجود بازار سنتی در آن است، در این مقاله سعی شده است تا شناختی از تکدیگری در این منطقه از تهران با نگاهی خاص به جنبههای اقتصادی موضوع صورت گیرد. روش تحقیق از نوع پیمایشی بوده، دادهها به روش میدانی و با ابزار پرسشنامه جمعآوری میشوند و تفسیر یافتهها به روش تحلیل درصدهای فراوانی انجام میگردد. شواهد به دست آمده نشان مید...
[ 6 ] - اثر آموزش عالی بر بهرهوری صنایع ایران: مقایسه دو نظریه سرمایه انسانی و فیلتر
در حالی که نظریه سرمایه انسانی آموزش عالی را مانند سطوح پایین‌تر آموزش، عاملی برای افزایش توانمندی تولیدی و بهرهوری می‌داند، اما در مقابل، نظریه فیلتر این ارتباط را نامعتبر می‌داند و آن را انکار میکند. نظریه اول، آموزش را به مثابه سرمایه‌گذاری تلقی میکند که پیامدش ارتقای بهرهوری افراد است، اما در نقطه مقابل، نظریه دوم آموزش عالی را بر توان تولیدی نیروی کار موثر نمی‌داند. تحلیل این تقابل، مو...
[ 7 ] - کاربرد تجزیۀ بلایندر- واهوکا در تبیین تمایز جنسیتی درآمد در شهر تهران
نابرابری در توزیع درآمد گاهی به صورت شکاف میان دو گروه جنسیتی ظاهر میشود. وجود شواهد کافی از این نوع نابرابری درآمدی، اقتصاددانان را به تلاش برای ریشهیابی این پدیده و اندازهگیری مقدار آن واداشته است. آنچه در این بین بسیار مورد توجه قرار میگیرد عبارت است از تفکیک سهم ناموجه از آن بخش از تفاوت درآمدی که با توانایی و بهرهوری مردان و زنان توضیح داده میشود. در این مقاله تلاش شده است تا با استف...
[ 8 ] - آموزش و منافع اقتصادی تشکیل خانواده: آزمونی از اثر بهره وری متقاطع
بحث و پژوهش در زمینة منافع اقتصادی ازدواج بخشی از مطالعات حوزة اقتصاد خانواده است. در این مقاله به بررسی منافعِ اقتصادی ازدواج به صورت افزایش درآمد زوجین پرداخته شده و فرضیة اصلیِ مبتنی بر آن موسوم است به «اثر بهرهوری متقاطع». بر پایة این فرضیه، سرمایة انسانی به‌ویژه آموزشِ یکی از زوجین اثر مثبت در سطح درآمد همسر او دارد. شواهد به‌دست‌آمده از شهر تهران در این مطالعه حاکی از آن است که اثر بهرهوری...
[ 9 ] - درآمد خانواده و تقاضا برای فرزند: الگوی نظری بدیل و برخی شواهد
تعیین تعداد فرزند در میان انسان‌‌ها بر خلاف سایر موجودات حاصل فرایند تصمیم‌‌سازی است. از این رو مجموعه‌ای از عوامل وجود دارند که در این تصمیم اثرگذارند که در میان آنها درآمد خانواده بیش‌‌ترین اهمیت و ابهام را دارد. در این مقاله با ارائۀ الگوی بهینه‌‌یابی که در آن مطلوبیت والدین تابعی از مصرف کالاها و تعداد فرزندان است نشان داده میشود که افزایش درآمد خانواده بدون تغییر قیمت به افزایش تقاضا ...
[ 10 ] - سطح آموزش زنان و باروری در شهر تهران: یک رهیافت اقتصادی
باروری متأثر از عوامل مختلفی است که در میان آنها آموزش جایگاه خاصی دارد. بحث در مورد این موضوع که زنان باسوادتر از باروری کمتری برخوردار هستند یا خیر، انجام مطالعات متنوع و گسترده‌ای را در جوامع مختلف سبب شده است. با تدوین الگویی نظری در اقتصاد خرد باروری نشان داده میشود که وجود رابطه‌ی منفی میان سطح آموزش و میزان باروری امری مورد انتظار است. بدین ترتیب، به منظور بررسی تجربی موضوع و ارائه‌ی ...
[ 11 ] - تأثیرپذیری طبقات اجتماعی از تورم در ایران
تورم بالا، همواره به عنوان یکی از مشخصات اقتصادهای در حال توسعه (از جمله ایران) مطرح بوده و دارای آثار وسیع اقتصادی و اجتماعی است. تلاش برای تدوین سیاستهایی جامع به منظور پیشبرد فرایند توسعه‌ی اقتصادی ایجاب میکند که آثار تورم بر طبقات مختلف اجتماعی مورد بررسی قرارگیرد. تحلیل‌های اقتصاد خرد نشان می‌دهند که به دلیل افزایش بیشتر قیمت اقلامی که سهم عمده‌ای در سبد مصرفی خانوارهای کم بضاعت دارند ...
[ 12 ] - تأثیر آموزش بر فقر و نابرابری درآمدها
ما در این مقاله به‌دنبال شناخت تأثیر آموزش و مخارج آن به‌ویژه در زمینة آموزش عالی، بر فقر و نابرابری درآمدها هستیم. از بعد نظری، با انتخاب رویکرد کینزی، نشان دادیم که آموزش از سطح فقر و نابرابری درآمدها می‌کاهد و از بعد تجربی، با استفاده از 111 مشاهده در مورد 91 کشور با سطوح توسعة انسانی متفاوت، به این نتیجه رسیدیم که نرخ ثبت نام در مقطع دبیرستان دارای رابطه‌ای معکوس و معنادار با فقر و نابرابری...
[ 13 ] - اثر ازدواج بر میزان خدمات خانه داری زنان ساکن شهر تهران
بررسی پیامد ازدواج برای زنان، به‌خصوص در رابطه با میزان فعالیت در خانه، به‌منزلۀ بدیلی برای عرضۀ کار بازاری، محور اصلی پژوهش پیش رو را تشکیل می‌دهد. تحلیل رفتار بهینه، در قالب یک الگوی اقتصاد خُرد، نشان می‌دهد که زنان پس از ازدواج از عرضۀ کار خود در بازار اشتغال می‌کاهند و بر فعالیت خانه‌داری خود میافزایند. در این پژوهش، از دو نمونه شامل زنان مجرد (410 مشاهده) و زنان متأهل (409 مشاهده) در شهر...
[ 14 ] - تابع عرضۀ خانه‌داری زنان متأهل در شهر تهران
در نظریۀ اقتصادی متعارف، به تولید خانگی و خدمات ارائه‌شده در داخل خانوار چندان توجه نمیشود، زیرا آنچه در خانوارها تولید و مصرف میشود ارزش اقتصادی ندارد و در محاسبات ملی اقتصادی وارد نمیشود. این در حالی است که خانواده محل شکلگیری بسیاری از کالاها و خدمات ارزشمند است که در تعیین رفاه مردم جامعه نقشی برجسته دارند و زنان در کانون این بحث‌اند. از‌این‌رو، در این مقاله برای تحلیل فعالیت مهم و ارزش...
[ 15 ] - تأثیر آموزش رسمی بر دموکراسی در کشورهای منتخب اُپک و سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی
ادبیات اقتصاد آموزش حکایت از این دارد که ارتقای سطح تحصیلات مردم یک جامعه به گسترش و نهادینه شدن دموکراسی در آن کمک میکند. هدف این مطالعه عبارت است از تمرکز بر ارزیابی صحت این ادعا و ارائه شواهد تفکیک شده بر اساس وضعیت توسعه اقتصادی کشورها در قالب دو گروه کشورهای " اُپک" به عنوان گروه در حال توسعه و "سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی" به منزله گروه توسعه یافته. این مطالعه با بکارگیری دادههای ت...
[ 16 ] - شناخت فساد سیاسی در کشورهای کمدرآمد
این مقاله بر مبنای ادبیات گسترده تجربی در زمینه رفتار سیاسی افراد در کشورهای کمدرآمد به‌دنبال شناخت فساد از زاویه اقتصاد سیاسی- به‌ویژه بر اساس تفاوت‌های سیاسی و اقتصادی موجود میان کشورهای ثروتمند و فقیر- است. تمرکز ما بر رفتار سیاسی افرادی است که در مواجهه با نهادهای سیاسی دموکراتیک هستند. ما ادبیات موجود در رابطه با عوامل تعیین‌کننده رفتار سیاسی افراد را مرور می‌کنیم تا سؤال نماییم که آیا ...
[ 17 ] - تحلیل اقتصادی تصمیم گیری برای سن ازدواج
در این مقاله الگویی بر اساس نظریه ی مطلوبیت ارائه شده و بر اساس آن چگونگی تأثیرگذاری عواملی همچون آموزش، جنسیت و درآمد تبیین می شود. برای این منظور از یک مطالعه ی میدانی برای آزمون فرضیه به روش تحلیل رگرسیونی استفاده شده است. افراد متأهل ساکن شهر تهران جامعه ی آماری تحقیق را تشکیل می دهند که از میان آنها 415 نفر مرد و 409 نفر زن به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های تحقیق که از شهر تهران به دست...
[ 18 ] - اهمیت تأمین انرژی برق در توسعه اقتصادی و گذار از اقتصاد دوگانه
محدود بودن منابع انرژی به چالشی جدی در عصر حاضر تبدیل شده است. برق یکی از مهم ترین انرژی های پاک است که می‌تواند برای یک اقتصاد در حال توسعه مانند ایران اهمیت بسزایی داشته باشد و زمانی بر اهمیت این موضوع افزوده می شود که از یک سو سایر منابع انرژی همانند نفت و گاز مهم ترین منبع درآمدی کشور بوده و از سوی دیگر تقاضا برای گاز و فرآورده های نفتی به طور روز افزون در حال افزایش است. از این رو در این ...
[ 19 ] - ساختار بازار داخلی و عملکرد صادراتی بنگاه‌های صنعتی ایران
اهمیت ویژه صادرات در فرایند صنعتی شدن که در سه دهه اخیر بر آن تأکید شده است موجب شد تا مطالعه پیش‌رو از منظری خاص به آن بپردازد که عبارت است از اثر ساختار بازار بر عملکرد صادراتی صنایع ایران. در این مطالعه که در سطح صنعت انجام شده از تعداد بنگاه‌های رقیب موجود در صنایع به‌عنوان معیاری برای رقابت استفاده شده است. شواهد به‌دست آمده از کارگاه‌های صنعتی دارای 10 نفرکارکن و بیشتر حکایت از این دارد ک...
[ 20 ] - نظریه اقتصادی ازدواج بهینه
نگرش اقتصادی به مسأله ازدواج نشان می‌دهد بهینگی در تشکیل خانواده در شرایطی تحقق می‌یابد که میزان علاقه مرد به خود و همسرش یکسان باشد تا به تبع آن منابع داخل خانوار به طرز برابر توزیع شود. بر این اساس، هدف مقاله بررسی صحت و اعتبار این موضوع در قالب الگویی نظری و ارائه شواهد تجربی است. این پژوهش که بر اساس مطالعه‌ای میدانی و با استفاده از پرسشنامه و جامعه آماری شامل 415 مرد متأهل ساکن شهر تهران ا...
نویسندگان همکار