کمال الدین نیکنامی

[ 1 ] - شبیه سازی و پیش بینی فرایندهای تافانومیک زمین سیماهای فرهنگی بر اساس مدل زنجیره ای مارکوف

پراکنش های مواد باستان شناختی در روی زمین سیماها، دارای الگوهای ویژه توزیع مکانی اند. شناخت ساختار این الگوها و تغییرات آنها در تخمین تافانومی زمین سیماها که تحت تأثیر عوامل انسانی و طبیعی حاصل می شوند، از اهمیت ویژه ای در مطالعات "زمین سیما باستان شناسی"محسوب می شود. امروزه باستان شناسان و همچنین متخصصان سایر علوم ذیربط علاقه مند به حفظ محیط های فرهنگی و طبیعی، گرایش مثبتی را به منظور شناخت فر...

[ 2 ] - سنجش تاثیر تغییر بافت بهره وری از زمین در یکپارچگی زمین سیماهای طبیعی و باسان شناختی مطالعه موردی شمال غرب ایران

تحقیق حاضر مطالعه ای میدانی برای سنجش تغییرات در روی زمین سماهای فرهنگی است مطالعه مدارک باستان شناختی در گستره یک زمین سمای در حال تغییر احتیاج به مطالعات زمین باستان شناختی در وسعت منطقه ای و راهبردهای بررسی های روشمندو کاوش های باستان شناختی دارد. در این تحقیق اندیهش ارتباط و انطباق زمین سیما اکولوژی مدارک باستان شناختی و ژئومرفولوژی زمین سیما ها از یک طرف و نحوه سنجش تغییرات در روی زمین س...

[ 3 ] - شواهدی از فعالیت بنگاه‌های اقتصادی در الواح آغاز ایلامی شوش

با توجه به نوع اقلیم و رونق کشاورزی دشت شوشان، به نظر می‌آید که سیستم اقتصادی دوره‌ی آغاز ایلامی شبیه ‌به جوامع فئودالی است. در چنین سیستم‌هایی، دولت خان‌سالار محلی همچنین قدرت موازی مذهبی بخش وسیعی از منابع سرمایه، مانند زمین و آب را در اختیار دارند. اما شواهدی موجود است که بهره‌برداری بخشی از این منابع سرمایه به اشخاص دیگر اعطا شده است. در ابتدای بعضی از متون این دوره علائمی وجود دارد که مفهو...

[ 4 ] - سفال‌های غیردالمایی در بستر دالمایی: تشخیص باستان‌شناختی و توضیح آزمایشگاهی نمونۀ موردی: سها چای تپه زنجان

سنت فرهنگی دالما مربوط به هزارۀ پنجم ق.م. در غرب ایران است. یکی از مهم­ترین ویژگی­های این سنت پراکنش وسیع سفال­های آن است. در مراکز اصلی سنت فرهنگی دالما، به­خصوص حوضۀ جنوبی دریاچۀ ارومیه چهار گونۀ اصلی سفال دالما شناخته شده است. هرچه از مرکز اصلی دالما دورتر می­شویم به­ویژه در مناطقی که سنت دالمایی در تماس با سنت­های همزمان و همجوار خود قرارمی­گیرد، بستر­های دالمایی گونه­های متنوع­تری از مواد ...

[ 5 ] - چرایی و چگونگی تعیین تفاوت‌های جنسیتی در رژیم‌های غذایی باستانی با استفاده از آنالیزهای ایزوتوپی

امروزه آنالیزهای ایزوتوپی، راه­گشای بسیاری از مسائل مهم باستان­شناسی و انسان­شناسی است؛ ازجمله بازسازی رژیم­های غذایی گذشته، ترسیم ردّپای مهاجرت­های باستانی، بررسی و شناسایی تغییرات آب و هوایی مناطق باستانی و... . مبحث مهم بررسی و بازسازی رژیم­ها و عادات غذایی اقوام گذشته جنبه­های گوناگونی دارد؛ برای مثال، تعیین تغییرات در رژیم غذایی که نقش مهمی در تحول زیستی بشر ایفا می­کند یا آگاهی از نوع رژیم...

[ 6 ] - تجزیة عنصری خاک باستانی دورة مس ـ سنگی تپه زاغه برای شناسایی مکان‌های فعالیت‌های ویژه

بررسی­های انجام شده دربارة خاک محوطه­های باستانی نشان می­دهد که استقرار و سکونت انسان در یک ناحیة خاص، به سبب تولید دورریزها، فضولات، زباله­های خانگی و صنعتی و موارد متعدد دیگر، باعث افزایش برخی عناصر خاک نظیر فسفر، منیزیم، کلسیم و پتاسیم می­شود. تحقیق حاضر، به بررسی و شناسایی مکان­ برخی فعالیت­های ویژه در دورة مس ـ سنگی تپه زاغه    می­پردازد. در این تحقیق، نمونه­های خاک به صورت طبقه­بندی­شده ا...

[ 7 ] - عصرمفرغ قدیم در شرق زاگرس مرکزی- ایران

یکی از مشخصه های فرهنگی شرق زاگرس مرکزی در هزاره سوم و دوره مفرغ قدیم گسترش زیستگاههای مربوط به فرهنگ یانیق در این ناحیه است. در بررسی میدانی 1387در دشتهای محدوده شرق زاگرس مرکزی واقع در حوضه الوند ما توانستیم بیش از 90 زیستگاه مربوط به دوره مفرغ قدیم را شناسائی نماییم. بر اساس تجزیه وتحلیل داده های بدست آمده از این بررسی در محیط نرم افزار GIS و با استفاده از روش های آماری رابطه بین موقعیت هر ز...

[ 8 ] - Strontium and zinc content of the human skeletal remains from the Iron Age sites in North and South of Iran, as the paleomigration and paleodietary indicators

This research focuses on reconstructing migration and dietary strategies of individuals in the Iron Age. Elemental analyses from archaeological skeletal remains yield an important perspective on temporal shifts in diet in relation to social and environmental circumstances. The elemental ratio data such as dietary and environmental changes have shed light on crucial issues in archaeology. The ce...

[ 9 ] - Ali Kosh Lady and her Artificially Modified Head: An Appraisal

We had the opportunity to examine the cranium of a young woman found at the well-known Neolithic site of Ali Koshon the Deh Luran plain in southwestern Iran. It has previously been claimed that her head shows traces of modification,a practice which can be termed as either cultural or artificial cranial modification. Here, we describe several macroscopiccharacteristics of the modified crania and...

[ 10 ] - بررسی اسناد اقتصادی خرید- فروش، اجاره، وام در دوره عیلام قدیم

به دنبال ظهور کشاورزی متمرکز، با ظهور شهرهای بزرگ مرکزی مواجه هستیم که منجر به برقراری روابط اقتصادی و سیاسی نسبتاً پیچیده‌ای در سراسر خاور نزدیک شده است؛ در این بین مناطقی با زمین‌های کشاورزی وسیع‌تر و حاصلخیزتر توانستند جمعیت بیشتری در خود جای دهند. دشت آبرفتی شوشان کاملاً مناسب برای تولید محصولات کشاورزی بود. زمین‌های کشاورزی یا تحت تملک طبقه حاکم و اشراف، معابد و یا در دست کشاورزان آزاد بود. ...

[ 11 ] - نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی استقرارهای دوران مس و سنگ در شهرستان بستان‌آباد؛ آذربایجان شرقی

در سخن از الگوی استقرارهای باستانی و چگونگی چیدمان آن در یک منطقه ناگزیر نقش محیط و بسترهای آن در چشم‏انداز جغرافیایی پُررنگ می‏شود. نحوة توزیع جمعیت و سکونتگاه‏های انسانی در یک ناحیة جغرافیایی تأثیر بسیاری در ساخت‏های کارکردی و فعالیت‏های انسانی دارد و، علاوه بر تأثیرپذیری از عوامل اجتماعی و فرهنگی، به منزلة بستر جغرافیایی فعالیت‏های انسانی، به میزان زیادی از پدیده‏های طبیعی تبعیت می‏کند. در ای...

[ 12 ] - تحلیل نقش اجتماعی زنان در جوامع سلوکی و اشکانی بر اساس مطالعۀ مهرها و اثرمهرها

مطالعۀ نقوش موجود بر مهرها و اثرمهرها می‌تواند زوایای تاریکی از تاریخ اجتماعی دوران سلوکی و اشکانی را پدیدار کند. از سوی دیگر، تحلیل موقعیت‏های فردی و اجتماعی اشخاص یا گروه‏های اجتماعی به منظور درک روابط پیچیدۀ آنان با افراد یا سایر گروه‏ها یا به منظور درک روابط بر هم‏‌کنشی میان آنان جایگاه ویژه‏ای را در مطالعات تاریخی به خود اختصاص داده است که از آن میان تحلیل موقعیت‏های زنان نیز توجه خاصی را ...

[ 13 ] - ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی فارس بر اساس گاهنگاری مطلق محوطه هُرمَنگان

The number of Neolithic sites in Fars greatly increases in the pottery Neolithic period. How this pattern indicates the high capability of pottery Neolithic period of Fars is not clear yet. Even though a definite path to the growth of indices of Neolithic settlement patterns in Fars during the seventh and sixth millennium B.C. has been recommended which may indeed be true, for this period we ca...

[ 14 ] - آنالیز ایزوتوپ های پایدار استرانسیوم و تعیین افراد بومی یا غیربومی در گورستان‌های باستانی، مطالعه موردی: گورستان عصر آهن محوطه باستانی گوهر تپه

امروزه آنالیز­های ایزوتوپی، راه گشای بسیاری از مسائل مهمِ مطرح در باستان‌شناسی و انسان‌شناسی است ازجمله، بازسازی رژیم­های غذایی گذشته، ترسیم رد پایِ مهاجرت­های باستانی، بررسی و شناسایی تغییرات آب و هواییِ مناطق باستانی و ... گوهر تپه جزو مناطق مستعدِ پاسخگو به سؤالات متعدد در مورد تحولات فرهنگی و اجتماعیِ عصر آهن شمال ایران است. این برهه زمانی در مناطق شمالی فلات ایران، با ظهور جوامع متعددی بدون هیچ...

[ 15 ] - طراحی مدل‌ عامل‌محور و کاربرد آن در باستان‌شناسی

The aim of this paper is to consider what constitutes agent-based modelling (ABM) and how this can relate to archaeological reasoning. The development and construction of ABM models is an essential prerequisite for most archaeological reasoning. Both directly and indirectly, archaeologists are making extensive use of ideas and methods in applications that derive from archaeological, anthropolog...

[ 16 ] - تحلیل الگوی زیستی و مکان گزینی محوطه های عصر مفرغ دشت کوهدشت

[ 17 ] - سرنخ های جدیدی از رویدادهای تاریخی در سرپل ذهاب در اواخر هزارۀ سوم پ.م با نگاهی به نقش برجسته آنوبانی نی

نقش برجستة آنوبانی­نی در شهرستان سرپل­ ذهاب از جملة قدیمی­ترین نقوش برجستة سنگی در ایران است که در سال 1836 راولینسون آن را شناسایی کرد و در سال 1896 دمورگان نخستین طرح را از آن منتشر نمود. این نقش برجسته در امتداد شاهراه مهم و راهبردی معروف به شاهراه خراسان بزرگ قرار دارد که ارتفاعات زاگرس مرکزی را به دشت­های پست میانرودان متصل می­کند. وجود یک کتیبه در زیر این نقش بر اهمیت آن افزوده است. این ک...

[ 18 ] - سازمان اداری تپه چغاماران ماهیدشت در عصر مفرغ قدیم: پیشنهاد یک فرضیه

مقاله‌ی پیش رو بر اساس مدارک اداری کاوش شده در تپه چغاماران ماهیدشت و همچنین پژوهش‌ها و کارهای میدانی که پیش‌تر در این منطقه انجام‌شده به ارائه‌ی یک فرضیه‌ در مورد سازمان اداری این محوطه و ماهیدشت در عصر مفرغ قدیم می‌پردازد. بر اساس این فرضیه، جوامع ساکن منطقه برای سازگاری با شرایط اجتماعی- اقتصادی و سیاسی پایان هزاره چهارم و آغاز هزاره سوم ق.م و در تلاش برای تنوع بخشیدن به شیوه‌های معیشتی خود ...

[ 19 ] - تحلیل رابطۀ میان شکل گیری و تداوم استقرار محوطه های دورۀ نوسنگی با بستر محیطی آن ها در دشت سرفیروزآباد کرمانشاه، غرب زاگرس مرکزی

محیط جغرافیایی، به‏ویژه بستر طبیعی آن، پهنة همة کنش‏ها و واکنش‏های حاصل از پدیده‏های مستقر در سطح زمین است. محیط طبیعی مهم‏ترین عامل در جهت شکل‏گیری سکونتگاه‏های انسانی خصوصاً در ادوار مختلف است. عواملی همچون ارتفاع از سطح دریا، شیب، ساختار زمین‏شناسی، گسل، منابع آب، خاک، پوشش گیاهی، و کاربری اراضی هر کدام بسترهای طبیعی‏اند که در پراکنش استقرارهای انسانی نقش مؤثری دارند. هدف از این پژوهش بررسی ن...

[ 20 ] - گذرگاه کوهستانی غرب زاگرس مرکزی و شاهراه خراسان بزرگ بر مهرهای دورۀ اکد

منطقه سرپل­ذهاب در غرب زاگرس مرکزی و استان کرمانشاه، منطقه­ای مرزی میان ارتفاعات زاگرس و دشت­های پست میانرودان است و اصلی­ترین راه شرقی- غربی زاگرس مرکزی (شاهراه خراسان بزرگ) از آن عبور می­کند؛ به عبارت دیگر پس از عبور شاهراه خراسان بزرگ از سرپل­ذهاب وارد دشت قصرشیرین و در امتداد رود دیاله وارد عراق می­شود. همین وضعیت جغرافیایی باعث شده که این منطقه برای مطالعات باستان­شناسی بسیار جذاب باشد؛ چر...

[ 21 ] - Introducing Satellite Remote Sensing Systems and its Application in Archaeology Case Study: Behshahr Plain- Mazandaran

Human groups have considered the Behshahr plain of Mazandaran in the past Due to its particular geographical shape, location between the Caspian Sea and mountains, and the existence of some rivers in the region. However, our knowledge of this area is limited to several published surveys and archaeological investigation of its ancient sites. No detailed research has conducted on the formation of...