فرخ اسدزاده
استادیار گروه علوم خاک، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ارومیه
[ 1 ] - ارزیابی شکل‌های مختلف فسفر در رسوبات معلق و بستر رودخانه‌ی روضه چای
فرسایش خاک سبب تجمع فسفر در رسوبات رودخانه‌ای شده و در نتیجه احتمال آزاد شدن فسفر در محیط‌های آبی را افزایش می‌دهد. آزاد شدن فسفر در محیط‌های آبی به عنوان یکی از عوامل کلیدی تشدید پدیدۀ غنی‌شدن در آب‌های شیرین است. از این رو آگاهی از غلظت و اجزاء مختلف فسفر در رسوبات رودخانه‌ای دارای اهمیت فراوانی است. هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسۀ توزیع شکل‌های مختلف فسفر در رسوبات معلق و بستر رودخانۀ روض...
[ 2 ] - رفتار جذبی فسفر در رسوبات پشت بندهای رسوبگیر متوالی
جذب فسفر توسط رسوبات نقش مهمی در کنترل غلظت آن در جریان آب رودخانه دارد. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی رفتار جذبی فسفر توسط رسوبات پشت بندهای رسوبگیر متوالی بود. برای این منظور دو آبراهه فصلی در منطقهی نوشان و انبی در اطراف شهر ارومیه در شمال غربی ایران انتخاب شد. آبراههی نوشان دارای سه بند و آبراههی انبی دارای پنج بند رسوبگیر بودند. آزمایشهای همدمای جذب فسفر به وسیلهی رسوبات پشت این ...
[ 3 ] - آزادسازی فلزات سنگین از اجزای مختلف رسوبات غنی‌شده در ستون آبشویی
سنجش فراهمی و تحرک فلزات سنگین به‌منظور فهم رفتار این فلزات در رسوبات و جلوگیری از پتانسیل خطرات زیست‌محیطی آنها ضروری است. آزمایش ستون آبشویی روی چهار نمونه رسوب با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متفاوت غنی‌شده با نمک فلزات روی، کادمیوم، نیکل، مس و سرب برای تعیین میزان تحرک و چگونگی توزیع فلزات انجام شد. نتایج عصارهگیری متوالی رسوبات غنی‌شده نشان داد که جزء عمدۀ روی، نیکل و مس در جزء باقی‌مانده ...
[ 4 ] - بررسی زیست فراهمی فلزات سنگین روی، کادمیم، نیکل، مس و سرب در رسوبات رودخانه آبشینه
فلزات سنگین اضافه شده از منابع طبیعی و انسانی به محیط‌های آبی در حین انتقال در مسیر رودخانه‌ها در بین بخش‌های گوناگون زیست‌بوم‌ها مانند آب و رسوبات توزیع می‌شوند. بررسی زیست فراهمی و تحرک فلزات سنگین به منظور فهم رفتار آنها در رسوبات و جلوگیری از خطرات احتمالی زیست محیطی، ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی زیست فراهمیفلزات سنگین در رسوبات رودخانه آبشینه اجراء شد. 17 نمونه سطحی از عمق cm 10-0 ...
[ 5 ] - ارزیابی آلودگی نیترات در آب‌های زیرزمینی آبخوان اردبیل با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی
آب زیرزمینی در بیشتر نقاط جهان مانند ایران از مهم‌ترین منابع تأمین آب برای مصارف گوناگون از جمله شرب است. آلاینده‌های مختلف کیفیت این منابع را به‌شدت تحت تأثیر قرار میدهند و استفاده از آن را برای مصارف مختلف ناممکن میسازند. نیترات از شناختهشدهترین آلاینده‌های منابع آب است که در سالهای اخیر به‌دلیل افزایش جمعیت و توسعۀ کشاورزی در نتیجۀ نیاز بیشتر به مقدار آن در آب‌های زیرزمینی در مناطق مختل...
[ 6 ] - مدل های بهینه سازی برداشت مطمئن از مخزن سد قشلاق برمبنای شرایط عدم قطعیت هیدرولوژیکی
برای نیازهای شرب، کشاورزی و صنعت در بیشتر شهرهای ایران از مخازن سدهای در حال بهرهبرداری استفاده میشود که به‌دلیل فقدان قانون بهرهبرداری مناسب و یا متوازن‌نبودن میزان تقاضا و حجم مخزن، استفادۀ مؤثر از آب ذخیره‌شده در مخازن صورت نمیگیرد. جریانهای آب طبیعی از پدیدههای تصادفی است و تصمیمگیری در رابطه با ذخیره و مصرف آنها باید در فرایندهای چندمرحلهای و با در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر افزایش ...
[ 7 ] - جزءبندی فسفر و ارتباط آن با رشد جلبک (Scenedesmus Obliquus) در رسوبات رودخانههای غرب حوضه آبخیز دریاچه ارومیه
سابقه و هدف: فسفر یک منبع محدود و عنصر غذایی اصلی در زیست‌بوم‌های رودخانه‌ای است. فسفر موجود در رسوبات رودخانه-ای به شکل‌های شیمیایی مختلفی یافت میشود که می‌تواند به تدریج آزاد شده و در نتیجه امکان ایجاد شرایط به‌پروردگی را در رودخانه‌ها فراهم آورد. جزءبندی فسفر می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در رابطه با ارزیابی خطر آن در محیط‌های آبی به همراه داشته باشد. با این حال دانسته‌های موجود در رابطه با...
[ 8 ] - مقایسه ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی رسوبات معلق و بستر رودخانه روضه‌چای
سابقه و هدف : رسوبات رودخانه‌ای از مهم‌ترین اجزای اکوسیستم‌های آبی هستند که نقش مهمی در چرخه عناصر غذایی و همچنین انتقال آلاینده‌ها در سیستم‌های آبی دارند. رسوبات رودخانه‌ای بر حسب اندازه و همچنین رژیم جریان رودخانه می‌توانند به دو شکل بار بستر و یا معلق انتقال یابند. تعادل رسوبات با آب منفذی و همچنین جریان آب رودخانه، سبب میگردد تا ترکیب رسوبات به طور مستقیم کیفیت آب و فعالیت‌های بیولوژیکی د...
[ 9 ] - آنالیز سطوح روند و اثرات آن در مدلسازی تغییرنما و پهنه‌بندی برخی ویژگی‌های خاک
سابقه و هدف: دقت برآورد مکانی ویژگی‌های خاک نظیر رس، ماده آلی و کربنات کلسیم معادل اهمیت زیادی در تغذیه گیاه و برنامه‌ریزی‌های زیست محیطی دارد. مهم‌ترین مرحله قبل از تحلیل‌های آماری و به‌کارگیری تخمین‌گرهای زمین‌آماری، وارسی داده‌ها می‌باشد. افزون بر بررسی اعداد پرت و نوع توزیع داده‌ها، یکی دیگر از عملیات مهم در مطالعات زمین‌آماری، آنالیز روند سطحی است. با به‌کارگیری تحلیل روند سطحی می‌توان نقش...
[ 10 ] - نقش مقادیر مختلف سنگریزه بر برخی شاخصهای کیفیت فیزیکی یک خاک لوم سیلتی
در این پژوهش نقش مقدار سنگریزه خاک بر شکل منحنی‌های مشخصه رطوبتی و مقاومت فروروی خاک بررسی شد. همچنین ارتباط شاخصهای کیفیت فیزیکی خاک با مقدار سنگریزه مورد بررسی قرار گرفت. کلاس بافت خاک مورد مطالعه لوم سیلتی با 5 درصد وزنی سنگریزه اولیه با قطر 5 تا 20 میلی‌متر بود. از گلدان‌های بزرگ مجهز به سیستم زهکشی با ابعاد 50×40 و عمق 50 سانتی‌متر استفاده شد. آزمایش با 6 تیمار و 3 تکرار در قالب طرح کامل...
[ 11 ] - مدلسازی کمی رهاسازی پتاسیم از فلدسپار توسط باکتری باسیلوس
پتاسیم یکی از عناصر غذایی ضروری برای رشد گیاهان بوده و در ساختار بسیاری از کانیهای سیلیکاتهی خاک یافت میشود. برخی از میکروارگانیسمها نظیر باکتریها، قارچها، جلبکها و گلسنگها کارآیی بالایی در تجزیه سیلیکاتها و آزادسازی عناصری نظیر پتاسیم از آنها را دارند. این مطالعه با هدف مدلسازی و ارزیابی تأثیر متغیرهای pH، زمان انکوباسیون و مقادیر مختلف کانی فلدسپار بر میزان رهاسازی پتاسیم توسط باک...
[ 12 ] - کاربرد طرح مرکب مرکزی برای پیش‌بینی تلفات خاک و سرعت رواناب سطحی در حضور سنگریزهی سطحی
اثر پوشش سنگریزهی سطحی بر فرآیندهای فرسایش آبی، از موضوعات مهم و مورد توجه در تحقیقات فرسایش خاک در طول دو دههی اخیر محسوب میشود. اثرات گوناگون متغیرهای مربوط به سنگریزهی سطحی نظیر پوشش، اندازه و موقعیت سنگریزه سبب پیچیدگی مدلسازی نقش آن در فرسایش خاک میگردد. هدف از این مطالعه، مدلسازی کمی اثر توأم پوشش سنگریزهی سطحی، اندازهی سنگریزه و دبی جریان بر تلفات خاک و سرعت رواناب سطحی با استف...
[ 13 ] - تحلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی در رسوبات پشت بندهای اصلاحی متوالی
بندهای اصلاحی به طور گسترده در پروژههای مهار فرسایش اراضی بالادست حوزهها به ویژه در مناطق خشک و نیمهخشک مورد استفاده قرار گرفتهاند. این سازهها با به دام انداختن بار رسوبی جریانهای سیلابی، مقدار رسوب ورودی به رودخانههای اصلی را مهار کرده و کاهش میدهند. رسوبات انباشته‌شده در پشت بندها با کاهش شیب آبراهه امکان استقرار گیاهان و آغاز عملیات بیولوژیکی کنترل فرسایش خاک را فراهم میآورند. ویژ...
[ 14 ] - ارزیابی کارایی رسوب میکروبی کربنات برای تثبیت شنهای روان
فرسایش بادی یکی از عوامل اصلی در تخریب خاک و محیط زیست و همچنین آلودگی هوا در مناطق خشک و نیمه خشک است. با توجه به هزینههای زیاد استفاده از مالچهای نفتی و همچنین اثرات مخرب محیط زیستی این نوع مالچها، در تحقیق حاضر، اثر فرآیند ترسیب میکروبی کربنات کلسیم (MICP) به عنوان یک روش بیولوژیک سبز و سازگار با محیط زیست جهت کنترل فرسایش بادی و تثبیت شنهای روان مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور با...
[ 15 ] - تعیین مناسب‌ترین ابعاد سلولی مدل رقومی ارتفاع برای محاسبة عامل توپوگرافی در مدل RUSLE
تعیین عامل توپوگرافی (LS) به دلیل پیچیدگی اثر آن بر پیش‌بینی تلفات خاک با مدل RUSLE بسیار دشوار است. هدف این تحقیق تعیین مناسب‌ترین ابعاد سلولی نقشة DEM برای محاسبة عامل LS به روش Moore and Wilson (1992) در منطقهای به مساحت 5326 هکتار در شمال غرب استان تهران بود. بدین منظور، با استفاده از DEM با ابعاد سلولی 10 متر نقشههای DEM با ابعاد سلولی 30 و 50 و 100 و 200 و 400 متر در محیط ArcGIS 9.3 ای...
[ 16 ] - اثرات ابعاد کرت بر تولید رواناب تحت رخدادهای منفرد باران طبیعی
شناخت عوامل موثر بر نتایج کرتهای صحرایی به دلیل کاربرد گستردهی آنها در مطالعات حفاظت خاک بسیار ضروری است. در این مطالعه اثر ابعاد کرت، بر تولید رواناب در واحد سطح، تحت رخدادهای باران طبیعی در دو منطقه از کشور (کوهین در استان قزوین و پلدشت در استان آذربایجانغربی) در یک بازه زمانی یک ساله از شهریور سال 1389 تا 1390 بررسی شد. برای این منظور در هر دو منطقه، تعداد هفت کرت با ابعاد مختلف شامل ط...
[ 17 ] - مقایسه برخی روشهای زمین‌آماری و تلفیق آنها با توابع تبدیلی در پهنه‌بندی ظرفیت تبادل کاتیونی خاک
ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) یکی از مشخصه مهم خاک در جذب و رهاسازی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و برآورد پتانسیل خطر فلزات سنگین و برخی آلاینده‌های آلی است. آگاهی از چگونگی الگوی پراکنش مکانی CEC به منظور مدیریت پایدار اکوسیستم، دارای اهمیت ویژه‌ای است. هدف از این پژوهش، تعیین مناسب‌ترین روش میانیابی برای پهنه‌بندی CEC در خاک‌های زراعی بخشی از استان گیلان بود. بدین منظور، 153 نمونه از عمق صفر تا 15...
[ 18 ] - تأثیر خشکسالی بر کیفیت و سطح آب زیرزمینی دشت قروه و چهاردولی
با توجه به ماهیت جغرافیایی کشور، خشکسالی از جمله پدیده‌هایی است که وقوع آن اجتناب ناپذیر می باشد. اما می‌توان به کمک آمار و اطلاعات ثبت شده وقوع آن را تا حد امکان پیش‌بینی کرد. با در نظر گرفتن اهمیت خشکسالی و اثرات آن بر منابع آب‌های زیرزمینی، در این پژوهش تأثیر خشکسالی بر کیفیت آب‌های زیرزمینی و سطح ایستابی دشت قروه و چهادولی طی 25 سال گذشته مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از متغیّرهای اق...
[ 19 ] - اثر اندازۀ کرت بر میزان رواناب و رسوب اندازهگیری شده ناشی از رگبارهای طبیعی
کرتهای فرسایشی به طور گسترده به منظور ارزیابی متغیرها و عوامل اصلی پدیده فرسایش خاک مورد استفاده قرار میگیرند. از اینرو، آگاهی از تاثیر عوامل مختلف همچون مقیاس مکانی بر نتایج به دست آمده از آنها ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی اثر ابعاد کرتهای صحرایی بر تولید رواناب و هدررفت خاک در واحد سطح انجام شد. بدین منظور، تعداد هفت کرت با ابعاد مختلف (طولهای 2، 5، 10، 15، 1/22، 25 و30 متر و به ت...
[ 20 ] - اثر روش اندازه گیری و ابعاد و شکل محفظه مورد استفاده در روش لغزشی بر زاویه استقرار ذرات خاک
زاویه استقرار ذرات، از پارامترهای مهم در تعیین تنش برشی بحرانی برای شروع حرکت ذرات طی فرآیند فرسایش محسوب میشود. روشهای متفاوتی برای اندازهگیری زاویه استقرار ذره وجود دارد که نتایج این روشها اغلب متفاوت از یکدیگر میباشند. دو روش لغزشی و تشکیل توده از روشهای پرکاربرد اندازهگیری این مشخصه میباشند. در این پژوهش زاویه استقرار ذرات در 6 کلاس اندازهای از یک نمونه خاک و یک نمونه شن به دو ر...
[ 21 ] - تأثیر اندازه ذرات پرلیت و مخلوط آن با پیت ماس بر درصد اسانس و عملکرد گیاه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis) در سیستم هیدروپونیک
Type of growing medium affects growth of the hydroponic crops. In order to select a suitable medium for hydroponic lemon balm, two greenhouse experiments were carried out on growing media containing different particle sizes of perlite and peat moss mixed with perlite. In the first experiment, growing media treatments were very fine perlite (<0.5 mm), fine perlite (0.5-1 mm), medium perlite (1-1...
[ 22 ] - بررسی آزمایشگاهی اصلاح یک خاک شور- سدیمی با استفاده از ستون‌های آبشویی
وجود املاح فراوان و سدیم از معضلات اصلی خاک‌های مناطق خشک و نیمهخشک می‌باشد. استفاده از بهسازهای آلی و معدنی به عنوان راهکار اساسی برای تسریع آبشویی و اصلاح این خاک‌ها به شمار می‌رود. این مطالعه به منظور بررسی قابلیت استفاده از مواد آلی (5 درصد جرمی) و گچ ( معادل نیاز گچی، gkg-1 12/6 ) برای اصلاح یک نمونه خاک شور - سدیمی در شرایط ستون آبشویی انجام شد. نمونه خاک از اراضی رها شده کشاورزی در حاش...
[ 23 ] - ارزیابی شاخصهای هوادیدگی شیمیایی در رسوبات رودخانههای غرب دریاچه ارومیه
سابقه و هدف: رودخانه‌ها به‌عنوان راهروهای انتقال، مواد محلول و جامد فرسایش یافته از اراضی بالادست را به طرف دریاچه‌ها و تالاب‌ها منتقل می‌کنند. از این رو بررسی وضعیت رسوبات رودخانه‌ای از منظر شدت هوادیدگی، می‌تواند افق‌های نوینی در ارزیابی صحیح وضعیت اراضی بالادست، چرخه هوادیدگی و تاثیر فعالیت‌های انسانی بر محیط زیست داشته باشد. شاخصهای هوادیدگی نظیر WIP و CIA به طور گسترده در مطالعات هوادیدگی...
[ 24 ] - برآورد عامل فرسایش پذیری خاک مدل USLE و ارتباط آن با برخی از ویژگی‌های زمین منظر در بخشی از حوضه آبخیز نازلو چای ارومیه
فرسایش‌پذیری خاک، خصوصیتی پویاست که با زمان، رطوبت خاک، شخم، فعالیت حیوانات و فاکتورهای شیمیایی و زیستی تغییر می‌کند، در نتیجه افزایش آن، تهدیدی عمده برای پایداری و ظرفیت تولید زمین‌های کشاورزی محسوب میشود. این عامل که در مدل USLE به‌صورت فاکتور K یا عامل فرسایش‌پذیری نشان داده میشود پارامتری اثرگذار در فرسایش آبی است و تابعی از توزیع اندازه ذرات، ماده آلی، ساختمان و نفوذپذیری است. در پژوهش ح...
[ 25 ] - Analytical assessment of Mahabadchai river water quality using Iran water quality index
Background and Objective: With the industrialization of communities, population increase and use of surface water, river pollution has been increased by agricultural, industrial pollutants and urban wastewater. Therefore, investigation of river pollution for regional and environmental planning is of great importance. To evaluate surface water pollution, a number of surface water quality indices...
نویسندگان همکار