حبیب خداوردیلو
دانشیار گروه علوم خاک، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ارومیه
[ 1 ] - بردباری، اندوزش و پالایش سرب توسط سه گونۀ گیاه مرتعی در یک خاک آهکی در استان آذربایجان غربی
هدف از این پژوهش بررسی بردباری، توانایی اندوزش و پالایش سرب توسط بنگدانه (Hyoscyamus niger L.)، خار پنبه (Onopordum acanthium L.) و گلگندم (Centaurea cyanus L.)، بومی منطقۀ آذربایجانغربی، است. بدین منظور یک نمونه خاک انتخاب و بهطور یکنواختی با غلظتهای مختلف سرب (0، 250، 500 و 1000 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) آلوده شد. سپس گیاهان در گلدانهای حاوی خاک آلوده کشت شدند. این پژوهش در شرایط گلخانه...
[ 2 ] - بررسی سنتیک و ترمودینامیک جذب کادمیم توسط بیوچار بقایای هرس انگور و سیب از محلول های آبی
به منظور بررسی رفتار جذب، سنتیک و ترمودینامیک جذب کادمیوم توسط بیوچار بقایای هرس انگور و سیب از محلولهای آبی، آزمایشی به صورت بچ با غلظتهای اولیه کادمیوم (200-0 میلیگرم بر لیتر) در سه سطح pH (8 ،6 ،4)، سه قدرت یونی (01/0، 03/0، 1/0مولار) در چهار دما (10 تا 40 درجه سلسیوس) و در زمانهای مختلف (0 تا 240 دقیقه) با محلول زمینه نیترات‌سدیم انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش زمان تماس، کارای...
[ 3 ] - ارزیابی شاخصهای کیفیت خاک در مناطق تغییر کاربری یافته جنگل‌های زاگرس شمالی (مطالعه موردی: اشنویه- استان آذربایجان غربی)
سابقه و هدف: رشد جمعیت جهان، نیاز غذایی انسان، دخالت انسان در اکوسیستم‌های طبیعی و تغییر ویژگیهای ذاتی خاک از طریق تخریب آن، نیاز به بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر کیفیت خاک را افزایش می‌دهد. این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر برخی شاخصهای کیفیت خاک در مناطق تغییر کاربری یافته جنگل‌های زاگرس شمالی انجام گردید. مواد و روش‌ها: در این تحقیق تعداد 96 نمونه خاک از خاکهای جنگ...
[ 4 ] - وابستگی اندازه‌گیری‌های هدایت هیدرولیکی اشباع مزرعه‌ای به اندازه استوانه در یک خاک لوم رسی
هدایت هیدرولیکی اشباع مزرعه‌ای (Kfs) یکی از مهمترین ویژگیهای خاک است که نقش مهمی در کیفیت خاک دارد. بااین‌حال، بهویژه در خاکهای ساختمان‌دار اندازه‌گیری Kfs دشوار و وقت‌گیر است. بنابراین راستی‌آزمایی روشهای ساده و سریع برای اندازه‌گیری Kfs به‌منظور پایش مؤثر خاک ضروری است. این مطالعه به‌منظور ارزیابی تأثیر اندازه استوانه (استوانه‌هایی با قطرهای 5/5، 88/10، 16 و 8/31 سانتی‌متر) بر Kfs ان...
[ 5 ] - تاثیر اسیدهای آلی بر جذب و تثبیت آهن در خاک های آهکی و اسیدی
اسیدهای آلی مترشحه از گیاه قابلیت انحلال عناصر غذایی کم‌محلول را افزایش می‌دهند. به منظور بررسی تاثیر اسیدهای آلی (سیتریک، مالیک و اگزالیک) بر جذب و تثبیت آهن، 4 نمونه خاک اسیدی از استان گیلان و4 نمونه خاک آهکی از استان آذربایجان غربی تهیه شد و همدماهای جذب و واجذب در دو سیستم کلی به شرح زیر تعیین گردید: سیستم (1): خاک- آب- فلز و سیستم (2): خاک- آب- فلز- اسید آلی (یا سیستم شبیه سازی شده گیاه). ...
[ 6 ] - تأثیر گروه‌بندی خاکها بر اساس مقدار کربن آلی و رس آنها بر کارآیی توابع انتقالی سلسله مراتبی گنجایش تبادل کاتیونی خاک
گنجایش تبادل کاتیونی (CEC) از مهمترین ویژگی¬های خاک در پایش و مدیریت کیفیت خاک در راستای نیل به تولید پایدار است. گرچه CEC را می¬توان به روش مستقیم اندازه¬گیری نمود، این اندازه¬گیری بویژه در خاک¬های اریدی¬سول، دشوار، زمان¬بر و پرهزینه¬ است. یکی از روش¬های جایگزین، استفاده از توابع انتقالی خاک (PTF) است که در آن CECخاک با استفاده از اطلاعات موجود خاک برآورد می¬گردد. هدف از این پژوهش، ایجاد¬-PTFه...
[ 7 ] - Fungi and bacteria as helping agents for remediation of a Pb - contaminated soil by Onopordum acanthium
Phytoremediation is a promising method for remediation of heavy metals (HMs) contaminated environments. However, the main failures are the limited bioavailabilty of HMs such as lead (Pb) in the soil and/or suppressed plant growth in contaminated sites. These limitations specifically occur in semi-arid zone environments such as calcareous soils. Arbuscular mycorrhizal fungi (AMF) and plant growt...
[ 8 ] - Lead and cadmium accumulation potential and toxicity threshold determined for land cress and spinach
Soil contamination with potentially toxic elements (PTEs) in agricultural lands, in part, is responsible for limiting the crop productivity and the food chain contamination. The objective of this study were to asses the limiting of crop productivity by cadmium (Cd) and lead (Pb), the potential transfer and bioaccumulation of these PTEs in plants, and ultimately the food chain contamination to e...
[ 9 ] - بررسی پتانسیل قارچ ریشه‌ها و باکتریهای سودوموناس در پالایش سبز کادمیم از یک خاک آلوده
The use of plants and soil microorganisms is a promising technique for the phytoremediation of heavy metal-contaminated soils. This study was carried out in order to evaluate the soil microbial potential with four Cd concentration levels (0, 10, 30 and 100 mg kg-1); the study also addressed the inoculation of arbuscular mycorrhizal fungi (AMF) species (a mixture of Glomus species including G. i...
[ 10 ] - ارزیابی کارآیی سه گیاه شورپسند در کاهش سدیم تبادلی (ESP) و آلودگی کادمیمی و سربی خاک
Soil contamination with heavy metals, including Cd and Pb, is of serious concern. The aim of this study was to investigate the efficiency of Atriplex verucifera, Salicornia europaea and Chenopodium album for simultaneous remediation of soil exchangeable sodium percentage and Cd and Pb contamination in two soils with different properties. Two soils, including a saline-sodic-calcareous (S1) and c...
[ 11 ] - پیامد مایهزنی خاک با ریزجانداران بردبار به فلزهای سنگین بر رشد گیاه و جذب سرب و کادمیم در سه گیاه مرتعی
Arbuscular mycorrhizae (AM) and Plant Growth Promoting Rhizobacteria (PGPR) associations are integral and functioning parts of plant roots. These associations have a basic role in root uptake efficiency as well as improvement of plant growth in degraded environments including heavy metals contaminated soils. This study was conducted to evaluate the effects of heavy metal-resistant soil microbe'...
[ 12 ] - بررسی تاثیر نانوذرات آهن صفر ظرفیتی (nZVI) بر تحرک و شکلهای شیمیایی عناصر کادمیم و سرب در خاک
تحرک و زیست‌فراهمی فلزات سنگین در خاک، به توزیع آنها بین فاز محلول و فاز جامد خاک و بین ترکیبات مختلف فاز جامد بستگی دارد. به‌منظور بررسی تأثیر نانوذرات آهن صفر ظرفیتی بر شکلهای شیمیایی عناصر کادمیم و سرب در خاک، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار سطح نانوذره (0، 1، 2 و 4 درصد) و چهار زمان خوابانیدن (1، 2، 4 و 8 هفته) در دو خاک آلوده و در سه تکرار انجام گرفت و توزیع عنا...
[ 13 ] - تغییرات شاخصهای میکروبی قارچ‌ها و باکتریهای مایهزنی شده در فراریشه بنگدانه (Hyoscyamus niger L.) در سطوح مختلف آلودگی سرب در خاک
ریزسازوارهها از اجزای مهم خاک بوده که جمعیت و فعالیت آنها تحت تاثیر سطوح بالای فلزات سنگین از جمله سرب قرار میگیرد. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات شاخصهای زیستی خاک در فراریشه گیاه بنگدانه در سطوح مختلف سرب در خاک بود. بدین منظور یک نمونه خاک انتخاب و غلظتهای مختلف سرب (صفر، 250، 500 و 1000 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) به خاک اضافه گردید. سپس خاک استریل شد و پس از مایهزنی با قارچ (ترکیبی از ...
[ 14 ] - بررسی تغییر کاربری بر پویایی کربن و نیتروژن و برخی ویژگیهای حاصلخیزی خاک در منطقه جنگلی پردانان پیرانشهر
استفاده از سیستمهای مختلف خاک‌ورزی پس از تغییر غیراصولی کاربری اراضی سبب تسریع تجزیه ماده آلی خاک می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی جنگلی به مرتع و زمینهای کشاورزی بر کربن آلی، نیتروژن کل و شکلهای معدنی نیتروژن (نیترات و آمونیوم) انجام شد. بدین منظور از کاربری های جنگلی و تغییریافته به مرتع، باغ و زراعت منطقه پردانان پیرانشهر، 40 نمونه خاک از لایه سطحی صفر تا 15 سانتی...
[ 15 ] - تأثیر تغییر کاربری اکوسیستم‌های جنگلی بر شاخصهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک
در این پژوهش اثر تغییر کاربری اراضی جنگلی به مرتع و زمینهای زراعی بر برخی شاخصهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی منطقه پردانان پیرانشهر بررسی شد. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی نمونه‌های خاک شامل بافت، pH، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم معادل، مقدار قابل جذب برخی عناصر (پتاسیم، فسفر، سدیم، کلسیم و منیزیم) اندازه‌گیری شد. برخی ویژگیهای میکروبی (کربن زی‌تودۀ میکروبی، قابلیت دسترسی کربن، تنفس پایه، تنفس بر...
[ 16 ] - تعیین ضرایب سینتیکی و ترمودینامیکی و حذف فلزات سنگین از محلولهای آبی توسط نانو ذره آهن صفرظرفیتی و نانواکسیدمس
در تحقیق حاضر، سنتیک و ترمودینامیک جذب عناصر کادمیم، سرب، مس و روی توسط نانو ذره آهن صفر ظرفیتی (nZVI) و نانو اکسید مس (nCuO) از محلولهای آبی تحت غلظتهای اولیه، دما و زمانهای مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد با افزایش زمان تماس، کارایی حذف و ظرفیت جذب عناصر افزایش یافت. در بین معادلات سینتیکی برازش داده شده برای جذب عناصر، مدل شبه درجه دوم با ضریب تبیین 99/0 تا 00/1 در مقایسه با مدل شبه درجه ا...
[ 17 ] - کارآیی برخی تخمین‌گرهای زمین‌آماری در میان‌یابی و پهنه‌بندی شماری از ویژگیهای کیفی خاک
طراحی و اجرای برنامه‌های حفاظت خاک نیازمند پهنه‌بندی دقیق و بهینه ویژگیهای خاک است. از جمله عوامل بسیار موثر در پهنه‌بندی ویژگیهای خاک، روش درون‌یابی کاربردی است. هدف از این پژوهش، ارزیابی کارایی شماری از روشهای رایج درون‌یابی به منظور تخمین و پهنه‌بندی برخی ویژگیهای کیفی خاک سطحی شامل درصد رس، هدایت الکتریکی، درصد کربنات کلسیم معادل و کربن‌آلی در اراضی زراعی منطقه نقده واقع در استان آذربای...
[ 18 ] - جذب و اندوزش سرب و کادمیوم توسط سه گیاه مرتعی
پالایشسبز فنّاوری نسبتاً جدیدی برای پالایش محیطهای آلوده میباشد. با این حال، تاکنون گیاهانی کارآمد برای حذف مؤثر سرب و کادمیوم از خاک یافت نشده است. هدف از این مطالعه ارزیابی توانایی ارزن، بیدگیاه و یونجه وحشی در پالایشسبز سرب و کادمیوم از یک خاک لوم رسی آلوده شده به این فلزات در شرایط گلخانهای بود. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور فلزات آلاینده سرب و کاد...
[ 19 ] - نقش اسیدهیومیک در پالایش سبز سرب توسط گونه مرتعی طوق (Xeanthium vetelus)
یکی از روشهای نوین افزایش کارآیی پالایش سبز فلزات سنگین در خاکهای آلوده، استفاده از عوامل کمپلکسکننده در خاک است. بدینمنظور برای بررسی اثر کاربرد اسید هیومیک بر افزایش انحلال سرب در خاک و جذب آن توسط گیاه طوق آزمایشی در شرایط گلخانهای اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل: 1) سرب (صفر، 250، 500 و 1000 میلیگرم بر کیلوگرم از منبع نیترات سرب) و 2) اسید هیومیک (صفر، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم)...
[ 20 ] - بررسی تأثیر مایهزنی میکروبی در خصوصیات کمی و کیفی گیاه گلگندم (Centaurea cyanus) در یک خاک آلوده به کادمیم
در سالهای اخیر استفاده از توانایی ریزسازوارههای ریزوسفری بهویژه قارچریشهآربوسکولار ( AMF) و باکتریهای محرک رشد گیاه (PGPR) در افزایش بردباری گیاهان به فلزات سنگین مورد توجه قرار گرفته است. دراینپژوهشنقشبرخیگونههایPGPR و AMF بر جذب برخی عناصر و همچنین برخی شاخصهای فیزیولوژیک، بهوسیلهگیاه گلگندم (Centaureacyanus) در خاک آلوده به کادمیمبررسی شد. این مطالعهدر شرایطگلخانه‌ایبهصورتفاکتوریل...
[ 21 ] - تأثیر اسید هیومیک بر کارایی گیاه‌پالایی سرب در خاکهای آلوده توسط گیاه افسنتین (Artemicia absantium)
Because of the undesirable effects of lead on soil properties and human health, evaluation of its remediation methods seems to be essential. In order to evaluate the effect of humic acid (HA) on the decontamination of lead (Pb) spiked-soils in the presence of wormwood plant (Artemicia absantium), an experiment was carried out in a completely randomized block design with three replications. Ex...
[ 22 ] - آزمودن ورودی‌های جدید برای برآورد هدایت هیدرولیکی نزدیک اشباع خاک
هدایت هیدرولیکی نزدیک اشباع (Ks) خاک از ویژگیهای کلیدی برای اهداف مختلف از جمله شبیه‌سازی فرایندهای هیدرولوژیکی، تعیین تابع هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاک و مدل‌سازی جریان آب و انتقال املاح است. چون Ks یک ویژگی وابسته به ساختمان خاک است، برای به حداقل رساندن دست‌خوردگی حجم خاک نمونه‌برداری شده معمولا از روشهای اندازه-گیری صحرایی استفاده می‌شود. به دلیل تغییرپذیری بالای مکانی- زمانی Ks، اندازه...
[ 23 ] - نقش کربن آلی در معدنی شدن نیتروژن، کربن و غلظت برخی عناصر غذایی در یک خاک شور
سابقه و هدف: خاکهای تحت تأثیر نمک، توزیع گسترده‌ای در نواحی خشک و نیمه نیمه‌خشک از جمله ایران دارند. در خاکهای تحت تأثیر نمک، تغییرات فیزیکی، شیمیائیشیمیایی و بیولوژیکی و نیز پائین بودن مقدار مواد آلی در نتیجه رشد ضعیف گیاه، سبب کمبود عناصر غذائیغذایی مثل مانند نیتروژن و سمیت یونی (سدیم و کلر) می‌شود. ناچیز بودن پوشش گیاهی در نواحی خشک و شور سبب می‌شود که بقایای گیاهی کمتری وارد خاک شده و با ...
[ 24 ] - تغییرات کیفیت خاک‌هایی با رژیم‌های رطوبتی مختلف در اثر زراعت: با تاکید بر کیفیت فیزیکی خاک
عملیات کشاورزی میتواند پیامدهایی گزندزا بر کیفیت خاکها داشته باشد. آگاهی از تغییرات زمانی کیفیت خاک در اراضی کشاورزی برای مدیریت بهینه زمینها و رسیدن به بیشینه بهرهوری اقتصادی ضروری است. در این پژوهش، برخی ویژگیهای فیزیکی چهار خاک زراعی با خاکهای شاهد غیرزراعی همجوار آنها مقایسه گردید. در هر منطقه مورد مطالعه، چهار نمونه خاک (شامل دو نمونه خاک زراعی و دو نمونه خاک غیرزراعی مجاور آن) انتخ...
[ 25 ] - تاثیر وزن‌دهی مناسب داده‌های منحنی رطوبتی خاک در تجزیه‌های حداقل مربعات
سابقه و هدف: برآورد دقیق پارامترهای هیدرولیکی خاک اهمیتی کلیدی در شبیه سازی انتقال آب، املاح و آلاینده ها، مدیریت آب مزرعه، مدیریت تولید و حفاظت خاک و آب دارد. پارامترهای مدل منحنی رطوبتی، عموماً با برازش تابع رگرسیون غیرخطی منحنی رطوبتی بر نقطه-داده های اندازه گیری شده توسط روش حداقل مربعات به دست می آیند. با این حال، واریانس داده های منحنی رطوبتی در محدوده مقادیر مختلف رطوبت با یکدیگر متفاوت ا...
[ 26 ] - ویژگیهای جذب سرب توسط بقایای هرس انگور و بیوچار آن از محلول های آبی
سابقه و هدف: سرب (Pb) یکی از سمّی‌ترین فلزات سنگین و از آلاینده‌های مرسوم در محیطهای خاکی و محلولهای آبی است که منشأ عمده آن، زهکشی و تخلیه رواناب‌های سطحی از صنایع میباشد. سرب را می‌توان از طریق فرایند جذب توسط جاذب‌های طبیعی به طور مؤثری از محیط حذف نمود. بیوچار جاذبی است که از گرماکافت مواد اولیه در شرایط بدون اکسیژن یا شرایط کمبود اکسیژن تولید می‌شود و معمولاً توانایی جذب فلزات سنگین را ب...
[ 27 ] - حذف آرسنات از محلولهای آبی با استفاده از بیوچار اصلاح‌شده با آهن
سابقه و هدف: آرسنیک یکی از مهمترین چالش‌های زیست‌محیطی در جوامع درحال‌توسعه است. منابع آب آلوده به آرسنیک از مهمترین مسیرهای در معرض قرارگیری انسان و حیوان به آرسنیک معدنی است. روشهای مختلف فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی برای رفع آلایندگی آرسنیک از محیطهای آبی وجود دارد. در مقایسه با مزایا و معایب روشهای حذف آرسنیک روش جذب به علت سهولت کاربرد و هزینه کم بر سایر روش‌ها ارجحیت دارد. ترکیبات آهن...
[ 28 ] - ارزیابی کمّی آلودگی فلزات سنگین در خاک
چکیده آلودگی و انباشت فلزات سنگین در آب و خاک به دلیل سمّیت، فراوانی منابع آلاینده، تجزیهناپذیر بودن و انباشت آنها در محیط، مشکلی جدی در سطح جهان است. آگاهی از میزان آلودگی فلزات سنگین در سیستمهای خاک در تصمیمگیری جهت کاهش آلودگی، کاهش در معرض قرارگیری انسان با آلودگی ناشی از فلزات سنگین و حفاظت انسان از خطرات آلودگی ضروری به نظر میرسد. در این راستا از شاخصهای ارزیابی آلو...
[ 29 ] - تاثیر کشت و کار بر برخی ویژگیهای زیستی خاک: مطالعه موردی در استان آذربایجان غربی، ایران
ارزیابیهای گوناگون نشان دادهاند که عملیات کشاورزی میتواند پیامدهای زیانبار بر کیفیت خاکها داشته باشد. بنابراین، آگاهی از کیفیت خاک در عرصههای کشاورزی و منابع طبیعی، برای مدیریت بهینه زمینها و رسیدن به بیشینه بهرهوری اقتصادی، امری ضروری است. در این پژوهش، تاثیر دراز مدت مدیریتهای مرسوم کشاورزی در سه منطقه در استان آذربایجان غربی شامل زیوه، نازلو و سیرداغی با خصوصیات و ویژگیهای رطوبتی مخ...
نویسندگان همکار