عادل ساریخانی

[ 1 ] - معیار سن کیفری دختران در فقه و حقوق موضوعه

به دلیل لزوم حمایت از صغیر تا رسیدن به بلوغ و نگاه امتنانی شارع مقدس به اعمال ناصواب وی، توجه اصلی در فقه جزا وضعیت حقوقی وی به عنوان مدعی‌علیه یا متهم است. فقه پویای اسلام با پذیرش اصل عدم مسئولیت کیفری صغار، درعین‌حال که از تأدیب ایشان غافل نمانده، با موضوعیت قائل شدن برای امارۀ سنی بلوغ، حسب نظر مشهور که مورد متابعت قانون‌گذار جمهوری اسلامی ایران نیز قرار گرفته، سبب شده است که این اصل مترقی ...

[ 2 ] - سبک‌های تربیتی و پیشگیری از جرم

خانواده به‌عنوان نخستین و مهم­ترین نهاد اجتماعی، می­تواند با بهره­گیری از سبک­­های تربیتی رایج یا سبک تربیت دینی، تأثیر سلبی یا ایجابی بسزایی در ابعاد گونا­گون رشد فرزندان، تکوین شخصیت و رفتارهای آنان داشته باشد. بر این اساس، سبک­های تربیت فرزند را می­توان به دو دستة کلی تقسیم کرد، یکی سبک­های غیردینی که بر دیدگاه­­های انسانی پایه­ریزی شده و دیگری، سبک دینی که بر پایة آموزه­های دینی پایه­گذاری ...

[ 3 ] - مفهوم‌شناسی «تعزیرات منصوص شرعی» با تأکید بر نظرهای شورای نگهبان

چکیده تعزیر منصوص شرعی که به‌‌تبع ایرادهای شورای نگهبان، در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 تأسیس یافت، به‌‌دلیل عدم تعریف آن توسط قانونگذار تاکنون تفاسیر مختلفی به خود دیده است. با توجه به اینکه شورای نگهبان به‌منظور رفع برخی ایرادات شرعی، موجب وضع این تأسیس شده و توجه به مقصود وی از این تأسیس سبب ارائه‌ی تفسیر صحیح از آن می‌شود، در این پژوهش پس از بررسی، توصیف و تحلیل اسناد، منابع و پژوهش‌های م...

[ 4 ] - فوریّت در دفاع مشروعِ غیرتهاجمی از منظر فقه اسلام و حقوق غرب

فوریّت خطر تهاجم، مناقشه­آمیزترین شرطی است که برای توجیه دفاع مشروع عنوان شده است. چالش مورد بررسی در این پژوهش، دفاعیات در شرایط غیرتهاجمی و امکان یا عدم امکان توسعه­بخشی به مفهوم فوریّت، اختصاصاً در خصوص دو موضوعِ «دفاع مشروع ظاهری» و «سندروم زنان آسیب­دیده» است که در روی­دادِ دو وضعیت، حمله­ی فوری و عینی وجود ندارد. مفهوم­شناسیِ فوریّت و بیان رویکردهای رایج در مورد دو موضوعِ پیش­گفته در حقوق غرب و س...

[ 5 ] - مبانی و آثار تعویق صدور حکم مجازات در نظام‌های کیفری اسلام، ایران و فرانسه

یکی از اهداف سیاست کیفری پیشگیری از جرم با اجرای مجازات است. سیاست کلی مزبور همواره با استثنائاتی مواجه بوده است. تعویق صدور حکم کیفری که درحقوق کشورهای غربی به ویژه فرانسه شناخته شده است و اخیراً در قانون مجازات اسلامی 1392 مورد توجه مقنن ایران قرارگرفته است، نهادی می‌باشد که در پرتو اندیشه‌ی جرم‌شناسان و سایر اندیشمندان حقوق به رسمیت شناخته شده است، تأسیس مورد بحث در حقوق اسلامی بر اساس قاعده ...

[ 6 ] - نقد عدالت کیفری ترمیمی در گفتمان جرم شناسی غربی از منظر سیاست جنایی قرآن کریم

نظریه جرم شناختی عدالت کیفری ترمیمی، از چالش برانگیزترین کانون‌های مطالعه بین رشته‌ای میان آموزه‌های فقه جزایی با مدرنیسم علمی در حوزه دانش حقوق است. راهبردهای سیاست جنایی غرب در واکنش جزایی به بزه، بسیار موقتی بوده، چرخش گرانیگاه در آنها – از عدالت سزاده به عدالت بازپرور و از آن به عدالت ارعابی و اکنون عدالت ترمیمی – بر جرم شناسان کاملاً مشهود است. در حالی که گفتمان غربی عدالت ترمیمی رهاورد چار...

[ 7 ] - فلسفه احصان در جرایم جنسی مستوجب حد با محوریت قانون مجازات اسلامی سال 1392

تحقق یا عدم تحقق شرط احصان در مرتکب برخی از جرائم جنسی اثر غیرقابل‌انکاری، در مجازات آن جرم دارد. احصان در جرایم جنسی اصلی، وضعیت مرد یا زن بالغ و عاقل و متأهلی است که  دارای همسر دائمی است و با همسر خود در زمان بلوغ و افاقه سبق نزدیکی از طریق قُبل داشته است و امکان تمتع جنسی با همسرش برای وی فراهم است. احصان در مجازات زنای به عنف که مستلزم قتل است تأثیری نداشته ولی در سایر موارد گاهی جمع مجازات...

[ 8 ] - بررسی فقهی شرط «تناسب دفاع و تعدی» در دفاع مشروع

[ 9 ] - تأثیر حدوث جنون پس از ارتکاب جرم بر مجازات

[ 10 ] - مسئولیت کیفری مسلمان نسبت به قتل اهل ذمّه

[ 11 ] - نقش عوام گرایی سیاستمداران غربی در ظهور سیاست کیفری خشن

[ 12 ] - نقش قوه مجریه در پیشگیری اجتماعی از جرم

پیشگیری از ارتکاب جرم همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام‌های حقوقی بوده و در جهت نیل به این هدف، نظریات متفاوتی مطرح گردیده است. یکی از تقسیم‌بندی‌های پیشگیری اجتماعی به دو گونه جامعه‌مدار و رشدمدار است که در جهت اصلاح ساختار شخصیتی افراد و همین‌طور اصلاح ساختارهای اجتماعی تلاش می‌نماید. اصل 156 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران امر پیشگیری از جرم را در زمره یکی از وظایف قوه قضاییه قرار داده ا...

[ 13 ] - «حق مرگ»؛ کانون چالش اتانازی با فلسفه‌ی اخلاق و حقوق بشر

[ 14 ] - قتل ترحم‌آمیز از دیدگاه فقه جزایی

[ 15 ] - تاثیر زیستگاه بر بزهکاری در آموزه های حقوق اسلام و غرب

زیستگاه و محیط اجتماعی یکی از عواملی بسیار مهمی است که در خلق و خو و رفتار فرد تاثیر گذاشته و در صورت همبستگی با سایر شرایط می‏تواند شخص را به سمت جرم سوق دهد و یا در پیشگیری از جرم مفید واقع شود. کتله، امیل دورکیم و انریکو فری از جمله اندیشمندانی هستند که معتقدند زیستگاه و محیط اجتماعی در صورت همبسته بودن با برخی عوامل می‏تواند موجب بروز جرم گردد. آموزه‏های اسلامی نس...

[ 16 ] - تعامل ضابطان دادگستری با حریم خصوصی خودروی شهروندان

چگونگی برخورد ضابطان دادگستری با حق حریم خصوصی اشخاص از مهم‌ترین موضوعات حقوقی است که در ارتباط با گستره وظایف و اختیارات پلیس قابل طرح است. تعیین حدود اختیارات و وظایف ضابطان دادگستری باید به گونه­ ای باشد که در عین حفظ امنیت و نظم عمومی، به حقوق اشخاص به ویژه حق حریم خصوصی آنها تا حد امکان خدشه ­ای وارد نشود. این پژوهش به بررسی دامنه و ماهیت وظایف و فعالیت­ های قانونی ضابطان دادگستری در تعامل...

[ 17 ] - The study of the compensation for bone fracture

The law of fracture diya is accepted by majority of Faqihs. The law states that bone fracture diya with recovery in diya limbs equals one fifth of amputation diya and, in case of complete recovery, is four fifth of that one fifth of amputation diya. The book of Zarif, as the main document of this law, is reflected in Fagihs books. A comparative study of fiqh statements with those in the book of...

[ 18 ] - تأثیر اسلام زانی غیر مسلمان بر سقوط مجازات حدی

تأثیر اظهار اسلام زانی غیرمسلمان بعد از ارتکاب جرم حدی بر امکان سقوط مجازات حدی به‌صورت مطلق یا امکان تبدیل آن به مجازات تعزیری یکی از موضوعات پیچیده فقهی به‌شمار می‌رود که ماده 224 قانون مجازات اسلامی 1392 نیز به آن نپرداخته است. بسیاری از فقها اصولاً از طرح این مسئله مهم خودداری کرده‌اند؛ اما بعضی نیز موضوع را بررسی کرده‌اند و نظریات موافق و مخالفی در این موضوع وارد شده است. از جمع‌آوری مجموعه...

[ 19 ] - بررسی تطبیقی زمان ولوج روح در اسلام و سایر ادیان

مسئله‌ی آغاز حیات انسانی و اینکه از چه زمانی جنین را باید واجد اوصاف و حقوق انسانی دانست، از قدیم‌الایام در میان اندیشمندان و ادیان مختلف مورد بحث و مناقشه بوده است. آیین یهودیت پس از مدت‌زمانی از انعقاد نطفه جنین را دارای روح انسانی می‌داند اما در این آیین، جنین وقتی موجود کاملی تلقی می‌شود که سر جنین از رحم مادر خارج یا ظاهر شود. در آیین مسیحیت نیز دو دیدگاه آغاز حیات انسانی از لحظه انعقاد نط...

[ 20 ] - «علم به حرمت» به‌عنوان شرط مسئولیت کیفری مرتکبان جرائم حدی

علم به حکم، یکی از شرایط مسئولیت کیفری مرتکبان جرائم تلقی می‌گردد. این شرط در آیات، روایات و به‌تبع، کلام فقها به‌صراحت مورد اشاره قرار گرفته است. قانون‌گذار کیفری جمهوری اسلامی ایران نیز بر همین اساس یکی از شرایط مسئولیت کیفری مرتکبان جرائم را علم به حکم بیان کرده است. آنچه در این میان جلب توجه می‌نمایند اینکه، قانون‌گذار کیفری تا پیش از سال 1392 «علم به حرمت عمل ارتکابی» را شرط مسئولیت کیفری ...

[ 21 ] - تأثیر مستی بر مسئولیت کیفری در حقوق کیفری ایران، اسکاتلند و فقه اسلامی

تبیین نقش مستی در مسؤلیت کیفری مستلزم آگاهی از چگونگی تأثیرگذاری مصرف مسکرات و در نهایت تأثیر مستی در اراده مجرم و همین­طور نوع تفکر و بینش حاکم بر جامعه نسبت به افراد مست است. مستی می­تواند موجب سلب یا تزلزل اراده و قوه تمیز گردد. سوالی بنیادین که مطرح است عبارت است از این­که چه تشابه و تفاوت‌هایی بین نظام‌های حقوقی ایران، فقه و اسکاتلند در این خصوص وجود دارد؟ در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیل...