محسن صادقی
استادیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی (مؤسسۀ حقوق تطبیقی) دانشگاه تهران
[ 1 ] - شناسایی اصول تفسیر تریپس در هیئت حل اختلاف سازمان تجارت جهانی
موافقت‌نامۀ تریپس یکی از موافقتنامههای لازم‌الاتباع سازمان تجارت جهانی است؛ بنابراین دعاوی ناشی از اختلاف میان اعضا نیز در مرجع حل اختلاف همین سازمان بررسی می‌شود. یکی از ویژگی‌های متمایز این موافقتنامه نسبت به دیگر موافقت‌نامه‌ها و کنوانسیون‌های سازمان تجارت جهانی، بیان حداقل‌ها وپیش‌بینی اختیار کشورها در تنظیم قوانین داخلی خود با درنظر گرفتن استانداردها و متناسب با شرایط و مقتضیات سیاسی و ...
[ 2 ] - تحلیل حقوقی بیمة مخاطرات در تجارت الکترونیکی: با نگاهی به حقوق ایران
در محیط الکترونیکی مخاطرات مختلفی وجود دارد. مخاطرات تجارت و بازرگانی الکترونیکی از مهمترین مخاطرات فضای مجازی درنظر گرفته میشوند. بیمۀ مخاطرات مذکور، از روش‌های کاهش و مدیریت مخاطرات فضای مجازی به‌شمار می‌رود، اما سؤال اساسی در این زمینه این است که آیا حقوق ایران مقررات و قوانین کافی در این حوزه دارد؟ فرض مقالۀ حاضر این است که نظام حقوقی ما دارای مقرراتی کلی در این زمینه است، اما ابهام‌هایی...
[ 3 ] - مقایسۀ ابعاد حقوقی اعتبارات اسنادی و تعهد پرداخت بانکی
در میان ابزارهای مختلف تجارت الکترونیکی، به اعتبار اسنادی به جهت رواج استفاده از آن بیشتر توجه شده است، اما با ظهور ابزار تعهد پرداخت بانکی در سال 2013، پرسش درخصوص تفاوت‌ها و تردید دربارۀ کاربرد و قلمرو هریک، اذهان حقوق‌دانان را به خود مشغول کرد. نویسندگان این مقاله برای رفع نسبی خلأ تحقیقاتی پیرامون مقایسۀ دو موضوع یادشده، درصدد بیان تفاوت‌ها و تبیین قلمرو و کاربرد هریک از این ابزارها برآمده...
[ 4 ] - اصول تناسب هزینه- فایده و تحقق کارایی؛ اصول اقتصادی حاکم بر سیاستگذاری تقنینی و جایگاه آن در قانون‌گذاری حقوق مالکیت ادبی– هنری ایران
در مقاله‌ای که پیش‌ترنویسندۀ همین مقاله نگاشته است، گفته شد که اصول اقتصادی حاکم بر سیاستگذاری حقوق مالکیت ادبی و هنری(کپی‌رایت)، دارای دو فایدۀ ایجابی و سلبی است؛ به این ترتیب که از یک‌سو قانونگذار را به سمت وضع مقررات کارا در زمینۀ حقوق مالکیت ادبی و هنری سوق می‌دهد و از سوی دیگر، با دادن خط مشی مشخص، مرجع قانون‌گذاری را از وضع مقررات متعارض و دارای سیاست اقتصادی متناقض بازمی‌دارد. ازآ...
[ 5 ] - سازمان‌های مدیریت جمعی حقوق مالکیت ادبی و هنری
چکیده بازار کالاهای فرهنگی از دیرباز با دو مشکل اساسی مواجه بوده است: عدم دسترسی مشتری به صاحبان حق برای کسب اجازه انتفاع و نقض حقوق پدیدآورنده. این موانع در کنار ملاحظات اقتصادی، منجر به ظهور سازمان‌های مدیریت جمعی به عنوان پل ارتباطی بین پدیدآورنده و مصرف‌کننده شدند. به طوری که امروزه با توجه به گسترش اشکال و تعداد بهره‌برداری و تنوع و تعدد آثار ادبی ـ هنری، به جرئت می‌توان گفت که اجرای کامل ...
[ 6 ] - سهم منصفانه پدیدآورندگان در قراردادهای تجاریسازی آثار ادبی و هنری و نقش سازمان‌های مدیریت جمعی در تحقق آن
Sometimes, commercialization firms (such as publicators) do not respect the equitable share of the creators of literary and artistic works in commercialization contracts. Since the creators are considered as the weaker party of contract, adopt unfair share and do not protest unfair clause of contract regulated by another party. The national laws and regulations of several countries have emphasi...
[ 7 ] - اصول کنفرانس لاهه بر انتخاب قانون در قراردادهای تجارتی بین المللی مصوب ۲۰۱۵
امروزه تلاش نظام حقوقی جهانی یکنواخت سازی قوانین حاکم بر قراردادهای تجارتی بین المللی است. در این حوزه تلاش های بسیاری صورت گرفته است و با توجه به افزایش روز افزون حجم این قبیل از قراردادها، اهمیت تعیین قانون حاکم بر قراردادهای تجارتی بین المللی دور از ذهن نیست. از جمله تلاش های حقوقی در این زمینه می توان به تصویب "اصول کنفرانس لاهه بر انتخاب قانون در قراردادهای تجارتی بین المللی" در سال ۲۰۱۵ ا...
[ 8 ] - تحلیل اقتصادی توافق ائتلافی اختراع
با جهانی شدن و پیشرفت فناوری، استفاده از اختراع، قراردادهای انتقال فناوری و روابط بین مخترعان گستردهتر شده است. این عوامل، سبب مطرح شدن نوع جدیدی از قراردادها شده است که «توافق ائتلافیاختراع» یا «قرارداد مدیریت جمعی اختراع» نام دارند. ائتلاف وسیلهای است که دارندگان به اداره اختراعهای خود و تجاریسازی آن می‌پردازند. ائتلاف نوعی مدیریت جمعی حق اختراعهای انبوه است که مقتضیات حقوقی و اقتصادی...
[ 9 ] - نقد قانون سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی ایران ( قانون خصوصی سازی) از منظر رابطه مالکیت فکری و حقوق رقابت
عده ای از صاحبه نظران بر این باورند که امکان اعمال حقوق مالکیت فکری و حقوق رقابت به طور همزمان وجود ندارد و از سوی دیگر برخی، منکر وجود تعارض اساسی بین این دو دسته حقوق شده، بر وجود تعاملات بین آنها تاکید دارند. از این تفاوت دیدگاه بخوبی می توان دریافت که میزان تعامل یا تعارض میان حقوق رقابت و حقوق مالکیت فکری، امری لغزان و وابسته به سطح توسعه یافتگی کشورهاست و قانونگذار هر کشور سعی دارد برای پ...
[ 10 ] - نقض حقوق علامت تجاری: جرم قابل گذشت یا غیرقابل گذشت؟
تشخیص قابل گذشت بودن یا نبودن یک جرم، علاوه بر ارزش نظری، دارای فواید کاربردی بسیاری است. این فواید علمی و عملی، در خصوص جرم نقض حقوق مترتب بر یک علامت تجاری نیز صدق می‌کند. اهمیت این موضوع از آن روست که در کنار کمبود ادبیات حقوقی کشور در این زمینه، قانون علائم تجاری ایران ـ به عنوان قانون خاص ـ حکمی در این زمینه نداشته و قانون جدید مجازات اسلامی ـ به عنوان قانون عام ـ حاوی ضابطه‌ای مبهم است. ا...
[ 11 ] - تأثیر نظام حقوق مالکیت فکری بر آلودگی کلان‌شهرها
صنعتی شدن جوامع بشری در کنار مزایای فراوان خود، چالشها و معضلات بسیاری را به همراه داشته که آلودگی کلان‌شهرها نمونه بارز آن است. برای تقلیل این مشکل، سیاست‌گذاران کشورهای مختلف در سطح داخلی و بین‌المللی، مدتهاست به شناسایی عوامل مرتبط با این بحث و اتخاذ سیاستها و تصمیمات متعدد مبادرت ورزیده‌اند. در میان این عوامل، حقوق مالکیت فکری با توجه به نظام و آثار خاص خود، دارای اثری دوسویه بر آلودگی کلان...
[ 12 ] - آثار حقوقی الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت بر خدمات بورس اوراق بهادار
موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (گتس)، به عنوان یکی از مهمترین موافقتنامههای سازمان جهانی تجارت، حاوی یک سلسله اصول و تعهدات در حوزه خدمات بازار بورس اوراق بهادار[1] است که بر کشورهای متقاضی الحاق به این سازمان تحمیل می‌شود و این کشورها مکلفند تا ساختار حقوقی و اقتصادی خود را در بخش خدمات بورس، با اصول گتس سازگار سازند. گتس علاوه بر اصول غیرقابل انعطاف، حاوی برخی اصول انعطاف‌پذیر است بدین معنا ...
[ 13 ] - حل اختلافات سرمایه‌گذاری در معاهده منشور انرژی و آثار حقوقی الحاق ایران به آن
معاهده منشور انرژی، معاهده‌ای چندجانبه، برای برقراری حقوق و تعهدات قانونی نسبت به سرمایه‌گذاری، تجارت و سایر موضوعات راجع به حوزه انرژی نظیر ترانزیت، محیط زیست و انتقال تکنولوژی در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود. این معاهده بر مبنای هویت طرفین درگیر، دو سیستم حل اختلاف یعنی سیستم حل اختلاف میان سرمایه‌گذار خصوصی با دولت و سیستم حل اختلاف میان دولت با دولت پیش‌بینی نموده است. برخی مقررات ما با مفاد...
[ 14 ] - موانع تشکیل و کارآمدی سازمان‌های غیردولتی در ایران
سازمان‌های غیردولتی (NGOs)[1]، به عنوان سازمان‌هایی که از دولت و کنترل مستقیم آن، مستقل بوده و به ابتکار و بر مبنای اراده آزاد ومشارکت خودجوش افراد خصوصی و خارج از حوزه حکومتی تشکیل میشوند و بدون قصد سودجویی، دارای اهداف عام‌المنفعه می‌باشند، امروزه نقشی چشمگیر در فعالیت‌ها و جنبش‌های حمایتی در حوزه‌های مختلف حقوقی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و... دارند به طوری که صاحب‌نظران از این ن...
[ 15 ] - بررسی مقررات مالیاتی در معاهده منشور انرژی و آثار حقوقی الحاق ایران به آن
معاهده منشور انرژی یا ECT، معاهده‌ای چندجانبه، برای برقراری حقوق و تعهدات قانونی نسبت به سرمایه‌گذاری، تجارت و سایر موضوعات راجع به حوزه انرژی نظیر ترانزیت، محیط زیست و انتقال تکنولوژی در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود. اهمیت مالیات در بخش انرژی، تهیه کنندگان معاهده را برآن داشته تا قواعد ویژه‌ای را به این موضوع اختصاص دهند. برخی مقررات کشورمان با مفاد ECT در این زمینه دارای تعارض بوده و ایران به ...
[ 16 ] - موافقتنامه راجع به اقدامات سرمایه‌گذاری مرتبط با تجارت (موافقتنامه تریمز) و آثار حقوقی الحاق ایران به آن
موافقتنامه راجع به اقدامات سرمایه‌گذاری مرتبط با تجارت یا موافقتنامه تریمز، به عنوان یکی از موافقتنامههای سازمان تجارت جهانی، کشورهای عضو را مکلف ساخته است که پس از ورود سرمایه‌های خارجی به کشور، از اعمال اقدامات حقوقی، اداری و یا اقتصادی‌ای که باعث ایجاد محدودیت برای سرمایه‌گذار خارجی و اعطای نفعی خاص به سرمایه‌گذار داخلی می‌شود، خودداری نماید. از اینرو...
[ 17 ] - اصول خدمات بیمه در سازمان تجارت جهانی و آثار حقوقی الحاق ایران به آن
الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) امروزه به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. بخشی از مقررات این سازمان که در واقع مقررات موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (GATS) است؛ بیانگر اصول و قواعد کلی در مورد انواع خدمات بیمه در عرصه تجارت بین‌المللی است. اصل رفتار ملی، اصل دولت کامله‌الوداد، اصل دسترسی به بازار، اصل شفافیت و اصل اجرای منصفانه مقررات داخل...
[ 18 ] - بررسی تطبیقی ابعاد حقوقی پنجره واحد تجاری الکترونیکی
در فضای رقابتی امروز، کشورهایی پیشتازند که با به‌کارگیری ابزارهای نوین، فعالیت‌های تجاری را سریع‌تر و کم هزینه‌تر کنند. پنجره واحد تجاری1 الکترونیکی یکی از این ابزارها است که برای بازرگانان این امکان را فراهم می‌سازد تا به‌جای مراجعه به نهادهای مختلف دخیل در امر صادرات و واردات و تکمیل فرم‌های مختلف‌الشکل، تنها به یک مرجع واحد مراجعه کرده و با تکمیل فرم‌های متحدالشکل، کالاها را با زمان و هزینه...
[ 19 ] - مبانی حقوقی حمایت از علائم تجاری: نگاهی نقادانه به رای صادره در پرونده شرکت امریکایی هرشی و شرکت ایرانی شکوپارس
علائم تجاری اساساً در پی رونق تبادلات تجاری، رقابت میان بنگاه‌ها و شرکت‌های تجاری ظهور کرد. از آنجا که ادعا می‌شود حمایت‌های داخلی و خارجی از علائم تجاری نقش پررنگی در پیشرفت و توسعه اقتصادی کشورها دارد، تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد ایران در زمینه حمایت حقوقی از علائم تجاری ضعف‌های بسیاری دارد. موانع موجود بر سر راه حمایت حقوقی از علائم تجاری در ایران عبارتند از: عدم وجود شعب تخصصی، دانش کم دا...
[ 20 ] - ملاحظاتی برای سیاستگذاری حقوقی قراردادهای هوشمند
توسعه تجارت الکترونیکی منجر به ایجاد سه نسل از قراردادهای الکترونیکی از قراردادهای مبتنی بر امضائات باینری تا قراردادهای داده گرا و قراردادهای هوشمند شده است. این تحقیق با توجه به روش اسنادی به دنبال پاسخ به این است که مفهوم قراردادهای هوشمند چه بوده و اساساً این قراردادها معتبر تلقی می شوند؟ ویژگی خوداجرایی در این قراردادها به چه معناست و چه نقشی در توسعه نظام مبادلاتی دارد؟ آیا قواعد عمومی حاک...
[ 21 ] - نگاهی تحلیلی-کاربردی به قرارداد محرمانگی(عدم افشا) با تکیه بر قرارداد نمونه اتاق بازرگانی بین المللی
اسرار تجاری برای صاحبان اسرار خصوصاً بازرگانان اهمیت فراوان دارد. قرارداد عدم افشای اسرار تجاری که در وهله اول کارکرد جلوگیری از افشای اسرار تجاری را داشته و در وهله دوم انعقاد آن اثبات تعهد به رازداری را از سوی زیان دیده آسانتر نموده و با پیش‌بینی ضمانت اجراهای قراردادی چون وجه التزام جبران خسارت را به نحو بهتری تضمین می‌کند جایگاه و اهمیت خاصی پیدا کرده است به گونه‌ای که می‌توان از آن به عنوان...
نویسندگان همکار