مسعود علیزاده
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور استان سمنان
[ 1 ] - تأملی دوباره بر اصل رضایی‌بودن صلاحیت در عملکرد دیوان بین‌المللی دادگستری
اصل رضایی‌بودن، یکی از شاخصه‌های اصلی رسیدگی قضایی در جامعه بینالملل امروز به شمار می‌رود. این نکته که دیوان بین‌المللی دادگستری نمی‌تواند بدون رضایت یک دولت، وارد رسیدگی قضایی شود، ریشه در اساسنامه این دادگاه جهانی دارد که فلسفه آن را نیز باید در ساختار تکامل‌نیافتة جامعه جهانی جست. بااین‌حال، ازآنجاکه بسیاری این اصل را برخلاف مفهوم بسط دادگستری و گسترش عدالت دانسته‌اند، انتقادات بسیاری نسبت ...
[ 2 ] - مطالعۀ تطبیقی خاص‌گرایی‌های حقوقی در قبال حقوق بینالملل: معافیت‌گرایی امریکایی در برابر کثرت‌گرایی اتحادیۀ اروپایی
عام‌گرایی به معنای اجرای قواعد حقوق بینالملل به صورت یکسان بر همگان است. در مقابل، خاص‌گرایی بیانگر حالتی است که در آن، دولت یا موجودیت به دنبال اجرای ارزش‌ها و هنجارهای خاص خود است، هرچند مغایر قواعد عام تلقی شود. دولت یا موجودیت خاص‌گرا به دنبال تعریف اسباب و شیوه‌هایی است که به‌واسطۀ آنها، در مواردی که حقوق بینالملل را مغایر منافع و ارزش‌های خود یافت، بتواند از سیطرۀ حقوق بینالملل ...
[ 3 ] - تأملی بر نظام تصویب و نظارت قضایی بر تحریم‌ها در حقوق اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا از حیث توجه به ابعاد و آثار تحریم‌ها یکی از سازمان‌های حقوقی منحصر به فرد به شمار می‌رود. حقیقت آن است که این سازمان بین‌المللی که سابقه چندانی نیز ندارد در باب اصول و مبانی، شیوه‌های اجرا و نیز کنترل تحریم‌های وضع شده از سوی نهادهای اجرایی آن موفق به وضع اصول حقوقی محکمی شده است. نظارت مستمر نهادهای قضایی اتحادیه بر وضع تحریم‌ها منجر به طرح دعاوی متعددی شده است که حاصل آن یک رویه...
[ 4 ] - محاصره دریایی غزه از منظر حقوق بین الملل
در این مقاله با عنایت به ادله حقوقی، تأکید می‌شود که رویارویی اسرائیل با نوار غزه نبرد مسلحانه بین‌المللی نیست و در نتیجه، محاصره دریایی غزه فاقد مشروعیت است. علاوه بر این، حتی اگر این رویارویی نبرد بین‌المللی دانسته شود، یکی از دلایل نبود مشروعیت برای چنین محاصرهای را باید رعایتنکردن مقررات بشردوستانه از سوی اسرائیل دانست. توجهنکردن به قاعده مهم «منع استفاده از سلاح قحطی در برابر غیرنظامیان...
[ 5 ] - گسترش حیطه عملکرد دبیرکل ملل متحد و صلاحیت انحصاری دولت‌ها: پاسداری از مرزهای "بند 7 از ماده 2 منشور ملل متحد" پس از هفتاد سال
به موجب ماده هفت منشور سازمان ملل متحد، یکی از ارکان اصلی این سازمان، دبیرخانه است. این نهاد را باید به لحاظ توسعه تدریجی حیطۀ عملکرد، یکی از پویاترین رکن‌های سازمان ملل دانست. اگرچه این گسترش وظایف در بسیاری موارد با استقبال دولت‌های عضو ملل متحد همراه بوده است، باید اذعان کرد که در مواردی نیز نگرانیهایی را با خود به همراه داشته است. با گذشت زمان، حیطه این وظایف آنچنان گسترش یافته است که حتی ...
[ 6 ] - تنش میان مدیریت منطقه ای و جهانی در پیشگیری و سرکوب اعمال غیرقانونی در دریاها
امروزه در زمینه مبارزه با اعمال مجرمانه در مناطق مختلف دریایی، تعارضِ مابین صلاحیت دولت صاحب پرچم و دولت‌های دیگر، یکی از چالش‌های جدی حقوق بینالملل دریاها را تشکیل می‌دهد. به طور کلی مطابق قواعد حقوق بینالملل عرفی، دولت صاحب پرچم، جز در موارد استثنایی، در دریای آزاد صلاحیت انحصاری پیشگیری و سرکوب این اعمال را بر عهده دارد. با این حال رویه اخیر بین‌المللی نشان می‌دهد که دولت‌های قدرتمند دریایی...
[ 7 ] - ضرورت درک تحول مفهوم جامعه بین‌المللی در حقوق و روابط بینالملل
چکیده جامعه بین المللی مفهومی پویا است که همواره در سطح نظام بین الملل تحول و قبض و بسط پیدا می کند. مفهوم جامعه بین المللی در عرصه ی نظری و فکری از رویکرد «کانتی» تا «ونتی» در روابط بین الملل و حقوق بین الملل تغییراتی بنیادین داشته است. در حال حاضر به واسطه دسترسی راحت و سریع به اطلاعات و گسترش ارتباطات و حذف تدریجی مرزهای فکری و جغرافیایی، ضرورت درک دقیق تر مفهوم جامعه بین المللی اهمیت مضاع...
[ 8 ] - اعمال فراسرزمینی مقررات رقابت اتحادیۀ اروپایی
در عصر جهانی شدن و درهم‌تنیده شدن حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ارتباط میان افراد و کشورها نیز گسترده‌تر و نزدیک‌تر می‌شود. این نزدیکی در روابط به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی، سبب برخورد، تقابل و تعارض قوانین کشورها می‌شود؛ قوانینی که اعمال آنها بر منافع کشورها گره خورده است. گاهی این منافع در خارج از مرزهای یک کشور واقع شده‌اند. اعمال قوانین بر مسائلی که در خارج از مرزهای یک کشو...
[ 9 ] - خاص‌گرایی در حقوق بین الملل و سیاست بایسته جمهوری اسلامی ایران درباره آن
خاص‌گرایی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن، یک دولت یا موجودیت فعّال در حقوق بینالملل برای پیاده‌سازی ارزش‌ها و پیگیری اهداف خود، به<span lang="FA" dir="RTL"...
[ 10 ] - ظرفیت‌های جامعۀ بین‌المللی برای رویارویی با گروه تروریستی تکفیری داعش (چالش‌ها و امیدها)
در چند دهۀ اخیر، به موازات سیر صعودی کنش‌های تروریستی در سطح بین‌المللی، لزوم اتخاذ واکنش‌های ضدتروریستی درک شد و کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی منعقد و تصویب شد. این تدابیر معطوف به الزام دولت‌ها به جرم‌انگاری داخلی، صلاحیت محاکم کیفری ملی و پیش‌بینی اقداماتی برای پیشگیری از اعمال تروریستی بوده است. افعال گروه موسوم به داعش نشان از این دارد که ماهیت تهدیدآمیز آن برای صلح و امنیت بین‌المللی،...
[ 11 ] - حفاظت از محیط زیست دریاهای بسته و نیمه بسته در خلال مخاصمات مسلحانه: بررسی موردی «خلیج فارس
دریاهای بسته و نیمه بسته در حقوق بینالملل محیط زیست، از جایگاه ویژهای برخوردار هستند و در کنوانسیون 1973 از آنها تحت عنوان "مناطق ویژه" یاد شده است. هدف از مطالعه حاضر، تعریف رژیم خاص برای آن مناطق، در چارچوب موضوعات مختلف حقوق دریاها و حقوق محیط زیست است. از آنجاییکه خلیج فارس یک دریای نیمه بسته است و از جمله مناطقی است که از دهه 1970 سعی شده تا رژیم منطقهای برای آن با همکاری کشورهای منطقه...
[ 12 ] - مشارکت نهادهای غیردولتی در ایجاد و اجرای حقوق محیط زیست اتحادیه اروپا
امروزه حفاظت از محیط زیست به یک دغدغه اصلی در جامعه بین‌المللی مبدل شده است.یکی از بزرگ‌ترین مشخصه‌های حقوق بینالملل محیط زیست، حضور بازیگران غیردولتی و نقش‌آفرینی آنها در شکل‌گیری، اجرا و نظارت بر مقررات زیست‌محیطی است. شناسایی شخصیت حقوقی این بازیگران در عرصه بین‌المللی در کنار دیگر تابعان حقوق بینالملل به‌عنوان نقطه عطفی در جهت افزایش مشارکت قضایی و غیرقضایی آنها در تصمیم...
[ 13 ] - نظام مسئولیت محیط زیستی در اتحادیۀ اروپایی با تأکید بر دستورالعمل سال 2004
حقوق محیط زیست در اتحادیۀ اروپایی گسترده‌ترین و فراگیرترین حقوق حفاظت از محیط زیست در جهان است. نظام قانونگذاری در اتحادیه در حوزۀ محیط زیستی، اصول، مقررات و دستورالعمل‌هایی را در برمی‌گیرد که نه‌تنها باید توسط خود نهادهای اتحادیه و تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی رعایت شود، بلکه باید در تمامی سیاست‌های اتحادیه مطمح نظر قرار گیرد. ازاین‌رو مقررات مسئولیت ناشی از نقض این قوانین و اصول نیز بسیار...
[ 14 ] - مداخلۀ روسیه در بحران سوریه و اصل منع مداخله در جنگ‌های داخلی
ورود نظامی روسیه به جنگ داخلی سوریه در سال 2015، سؤالات حقوقی متعددی را مطرح کرده است. این سؤالات اغلب به مشروعیت چنین مداخله‌ای مربوط می‌شود. اگرچه دولت روسیه مبنای این اقدام را مقابله با تروریسم جهادی براساس رضایت دولت دمشق تعریف کرده است، برخی از تعارض چنین مداخله‌ای با اصلی به نام «ممنوعیت مداخله در جنگ‌های داخلی» سخن گفته‌اند. براساس این اصل، دولت‌های خارجی نمی‌توانند به سود هیچ‌یک از ط...
نویسندگان همکار