سید محمود میرخلیلی

رتبه علمی دانشیار، عضو هیأت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران ( نویسنده مسئول)

[ 1 ] - تحلیل جرم شناسانه جرایم با انگیزه دینی

جرم با انگیزه دینی هرگونه رفتار مجرمانهای است که انگیزه اصلی از ارتکاب آن، عمل به فرامین دینی و یا پاسداری از حریم آن است که نه تنها مورد رضایت شارع نیست بلکه از آنجا که ناشی از کج فهمی پیروان آن است، در نهایت مجرمانه خواهد بود. بعلاوه برخی افراد، برای توجیه جرم خود، به بیان انگیزهای صالح متوسل می شوند تا در ورای آن، سوء نیت خود را مخفی دارند. پژوهش های انجام یافته در رابطه متقابل میان دین و ...

[ 2 ] - نیمرخ‌سازی جنایی: تکنیکی نوین در شناسایی بزهکاران سریالی

شناسایی مرتکبان جرایم سریالی همواره یکی از دغدغه‌های اصلیِ مأموران پلیسی- قضایی بوده است، زیرا از یک سو ویژگی‌های جرایم سریالی مانند انجام بزه به‌صورت انفرادی، وجود اختلالات روانی- رفتاری در مرتکبان و نبود رابطۀ پیشینیِ بزهکار-بزه‌دیده، شناساییِ مرتکبان این جرایم را دشوارتر از سایر جرایم می‌سازد. از سوی دیگر، این دسته جرایم به‌سرعت خبرساز می‌شوند و تهدیدهای گرانباری از جمله احساس ناامنی و ترس از ب...

[ 3 ] - چالشهای تعریف جرم قاچاق در نظام حقوقی ایران

In Iranian legislation history, term of "smuggling" uses in different means. First, smuggling was equivalent with act or omission that lead to disregarding any taxes, duties or exclusive limited areas. In over time, this word focused on customs smuggling and illegal exporting and importing commodity. Lack of clear definition of smuggling causes dispersion of votes and viewpoints. On the one han...

[ 4 ] - مبانی فقهی مدیریت خطر در مقابله با بزهکاری

در رویارویی با پدیدۀ بزهکاری دو رویکرد اساسی متصور است، یکی رویکرد ارزش‌محور که تعیین رفتار مجرمانه و واکنش در قبال آن را بر اساس ارزش‌های جامعه به‌طور جزمی پیش‌بینی می‌کند و اجرای آن را در هر شرایط و به هر قیمتی لازم و مفید می‌داند و دوم رویکرد مدیریت خطر یا به تعبیری ریسک که به‌جای نگاه صرفاً هنجاری و ارزشی معتقد است باید جرم را به‌عنوان یک پدیدۀ اجتماعی (که ساختار جامعه اصلی‌ترین عامل آن است)...

[ 5 ] - مراتب تعزیر

تعزیر به‌عنوان یک مجازات نامعین، فراگیرترین واکنش علیه جرایم در سیاست کیفری اسلام محسوب می‌شود. کارآمدی تعزیر به نحوۀ استفاده از آن درجهت تطبیق این نوع واکنش با شخصیت مجرمان بستگی دارد. برخی فقهای امامیه معتقدند تعزیر نیز همانند نهی از منکر دارای مراتب است و باید الزاماً از مراتب پایین‌تر مانند تذکر و توبیخ شروع شود و سپس در صورت تکرار به مراتب شدیدتر مانند حبس برسد و قاضی در صورتی که می‌داند با...

[ 6 ] - بزهکاری یقه‌سفیدها از منظر امام علی

یکی از تقسیم‌بندی‌های مهم مجرمان که در تعیین نوع واکنش علیه آنان مؤثر است، دسته‌بندی آنها به دو گروه مجرمان متمول، صاحب نفوذ و به تعبیری یقه‌سفید و گروه دیگر مجرمان ضعیف، فقیر و به تعبیر دیگر یقه‌آبی است. برای مقابله با بزهکاری دسته نخست که دارای قدرت و استعداد جرایم خطرناک‌ترند، لازم است تدابیر پیشگیرانه ویژه‌ای اتخاذ شود. برای مقابله با این‌گونه مجرمان، هم به لحاظ ماهوی و هم به لحاظ شکلی نیاز...

[ 7 ] - پیشگیری وضعی از نگاه آموزه‌های اسلام

[ 8 ] - تاثیر عوامل «زیست شیمیایی» در سیر صعودی منحنی سن – جرم نوجوانانِ بزهکار

همزمان با موج جدیدِ پیشرفت‌های پزشکی در عرصه‌های مختلفِ روان ‌شناسی ژنتیک، ژنتیکِ مولکولی، بیوشیمی، عصب‌ شناسی رفتاری و مانند آن‌ها، جرم ‌شناسی نظری شاهد احیای مجدد اندیشه‌های زیست -شناختی بوده است. در این میان، تحلیل منحنی سن – جرمِ نوجوانان به عنوان یکی از مهیج‌ترین حوزه‌های مطالعاتیِ جرم شناسی، مدتی است مورد توجه زیست شناسانِ جنایی قرار گرفته است؛ چرا که باور بر این است افزایش ناگهانیِ رفتارهای ضدا...

[ 9 ] - عوامل حفظ و توسعۀ سرمایۀ اجتماعی خانواده در پیشگیری ازبزهکاری اطفال و نوجوانان

خانواده به‌عنوان یک منبع سرمایة اجتماعی با قابلیت‌هایی که در آن حاکم است، در اجتماعی‌سازی و تربیت فرزندان نقش اساسی و بنیادی ایفا میکند. هدف اصلی مقالة حاضر بررسی عوامل اقتصادی، نظارت والدین، تثبیت و تحکیم خانواده، کیفیت محیط زندگی و توانایی تربیتی والدین به‌عنوان عوامل حفظ و توسعة سرمایة اجتماعی خانواده به‌منظور پیشگیری از انحرافات اجتماعی و ارتکاب جرایم اطفال و نوجوانان است. بنابراین، با بر...

[ 10 ] - نقش مجازات در پیشگیری از جرم بهره‌برداری غیرمجاز از منابع آب زیرزمینی

آنچه در نگاه اول به‌نظر می‌رسد آن است که ضمانت اجرای کیفری یا مجازات، باید دست کم از طریق ارعاب، اصلاح و بازپروراندن در پیشگیری از جرم بهره‌برداری غیرمجاز از منابع آب زیرزمینی تأثیر مثبت داشته باشد. اما نگاهی به آمارهای موجود از ارتکاب جرم موصوف، مشکلاتی را در سیاست جنایی فعلی در قبال آن نشان می‌دهد که می‌تواند ریشه در تکیه به کارایی ضمانت اجراهای کیفری صرف داشته باشد. علاوه بر این، کار...

[ 11 ] - پیوند گرایش به شبکه های اجتماعی مجازی و بزه دیدگی نوجوانان (مطالعه موردی دانش آموزان بین 12 تا 15 سال منطقه پنج شهر تهران)

شبکه‌های اجتماعی کاربران کم سن را در معرض حجم عظیمی از اطلاعات قرار می‌دهند که بخشی از آن‌ها به دلیل عدم تناسب با رشد سنی و عقلی و میزان دانش نوجوان می‌تواند آثار زیان باری به همراه داشته باشد؛ از این رو شبکه های اجتماعی مجازی؛ محیط جدید برای دوره نوجوانی قرار گرفته و با توجه به اهمیت و ضرورت تحقیق در این حوزه نگارندگان دریافتند که عواملی نظیر کنجکاوی نسبت به موضوعات جنسی؛ گذراندن اوقات فراغت؛ ...

[ 12 ] - جرایم علیه امنیت و حقوق شهروندی در پرتو اصول جرم انگاری

یکی از موضوعات مهم و اساسی در مباحث حقوقی، تقابلِ «حقوق حاکمیت» و «حقوق شهروندی» در عرصه‌های مختلف است هر چند امروزه مفهوم «حقوق شهروندی» به عنوان نقطۀ مقابل «حقوق حاکمیت»، جایگاه ویژه‌ای در عرصۀ حقوق بین‌الملل و حقوق داخلیِ کشورهای مختلف به ویژه در مباحث مربوط به حقوق بشر پیدا کرده است. در این میان، بدون هیچ تردیدی «جرایم علیه امنیت» را می‌توان یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین عرصه‌های چالش و تقابل م...

[ 13 ] - تحلیل مبانی قرآنی جرم انگاری جرائم زیست محیطی

جرم زیست‌محیطی به مجموعه‌ای از رفتارهای زیان‌بار گفته می‌شود که به صورت مستقیم و غیر مستقیم به محیط زیست آسیب وارد می‌کنند؛ فرایند جرم انگاری در حوزه محیط زیست با توجه به اصول متعدد از جمله اصل ضرر، در حوزه نظام کیفری عرفی صورت می‌گیرد. در منابع شرعی به صورت عام و در قرآن کریم به صورت خاص رفتارهای مخرب زیست‌محیطی مورد تقبیح قرار گرفته است.خداوند متعال در قرآن کریم هرگونه رفتاری که موجب فساد در ...

[ 14 ] - اصل بر نظارت در امور عمومی با نگاه به آموزه های اسلامی

در ضرورت نظارت به عنوان یک روش پیشگیری از بزهکاری، جای هیچگونه بحث و تردیدی وجود ندارد لیکن پذیرش اصل بر نظارت در امور عمومی منشأ تحول در سیاست مقابله با بزهکاری در سازمان ها و نهادهای عمومی خواهد شد. قبل از آن هم تردیدی نیست که در امور خصوصی و زندگی اجتماعی روزمره مردم اصل بر پرده پوشی، عدم تجسس، طهارت، پاکی، تقوای افراد جامعه، خیر خواهی و صحت رفتارهای آن هاست. اصل بر نظارت مبتنی بر اصل عدم خی...

[ 15 ] - مبانی فقهی - حقوقی سیاست جنایی ایران برای مقابله با جرایم آبی

جرایم آبی، جرایمی هستند که موضوع آنها «منابع آبی» اعم از سطحی و زیرزمینی است. به عبارت دیگر، هرگونه رفتار (اعم از فعل یا ترک فعل) که به نوعی منجر به از بین رفتن، تخریب، آلودگی و یا ورود هرگونه زیان و خسارت به منابع آبی شده و در قانون نیز برای آن مجازات تعیین شده باشد، مشمول عنوان «جرایم آبی» خواهد بود. به تبع جرم‌انگاری این جرایم، مجازات انگاری نیز در نظام کیفری ایران برای آنها صورت گرفته است. ...

[ 16 ] - بررسی مبانی فقهی اعدام مجرمان اقتصادی

جرایم اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ تأثیر مستقیم بر گسترش بزهکاری در جامعه و ﺗﻬﺪﯾﺪاتی که ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿﺖ ﺟﻮاﻣﻊ، ارزشهای اﺧﻼﻗﯽ و حقوقی، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار اقتصادی و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن دارد، بیش‌ از پیش ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﺮاﻧﯽ دولتها در سراسر جهان ﺷﺪه اﺳﺖ. قانونگذار جمهوری اسلامی ایران برخورد کیفری با جرایم اقتصادی را به عنوان اولین و سریع‌ترین راه مقابله با این جرایم، توجه کرده است. ماده 286 قانون مجازات اسلامی 1392 تحت عنوان ا...

[ 17 ] - ارتباط نظریه قوچ قربانی و عوام‌گرایی کیفری و تأثیر آن بر سیاست کیفری ایران

یکی از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها، کنترل جرم و تأمین امنیت شهروندان است. وقوع جرایم در هر جامعه‌ای، تهدیدی جدّی ‏علیه نظم و امنیت تلقی می‌شود و موجب نارضایتی شهروندان از عملکرد دولت در انجام وظایفش می‌گردد. در این راستا ‏دولت و مقامات عدالت کیفری به‌دلیل عدم‌ِانجام وظایف واقعی خود درزمینة مقابله با ریشه‌های جرم، با فرافکنی و ایجاد یک ‏قالب ذهنی و تصویر کلیشه‌ای از بزهکار، به مردم چنین القاء می‌کنند ک...

[ 18 ] - تحلیل و بررسی ارتباط بین سرمایۀ اجتماعی وکاهش بزهکاری (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دو منطقۀ شهر اصفهان)

سرمایة اجتماعی، به دلیل محتوایی که دارد، با موضوعات مطرح در حوزة علوم انسانی، از جمله آسیب‌های اجتماعی، ارتباط پیدا می‌کند. با توجه به این تأثیر متقابل، هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و بزهکاری بود. این مطالعه به روش پیمایشی بین ۳۸۴ دانش‌آموز پسر 19 تا 25 سال مناطق 6 و 7 شهر اصفهان انجام شد. یافته‌ها نشان داد بین سرمایة اجتماعی و همة ابعاد آن‌ـ اعم از مشارکت، اعتماد، حمایت، ان...

[ 19 ] - جایگاه شُعبه مقدماتی در دیوان بین الملل کیفری و اِمکان سنجی پیش بینی آن در حقوقِ ایران.

شعبه مقدماتی در دیوانِ بین الملل کیفری (ICC) یکی از نهادهای تأثیر گذار و مهم تلقی می شود. این شعبه در ICC)) دارای کاربردها و مزّیت های فراوانی است، اما باید توجه داشت که بعضی از این کارکردها و مزیت ها، خاصِ شرایط و نظامِ حقوقیِ حاکم بر (ICC) است. یکی از دغدغه های اصلی در تمام نظام های حقوقی جهان، رسیدگی عادلانه و منصفانه به یک پرونده است. باید پذیرفت که رسالت تأسیس دادگاه های داخلی و بین الملل چیزی ...

[ 20 ] - Examining the consequences of sexual harassment by blood relative

Introduction: Sexual harassment with family member is a crime within the family that exposes not only the abuser but also other family members to deep harm. The domination of the abuser over the victim and the preservation of the family atmosphere and the occurrence of this crime in the blind spot of the society leads to the repression of the persecution and the continuation of the consequences...