محمدکاظم کهدویی
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
[ 1 ] - معرفی نسخة فارسی حماسة منثور بطّال‌نامه و برخی ویژگی‌های آن
این پژوهش با هدف تبیین جایگاه و تأکید بر اهمیت شناخت حماسۀ بطّال‌نامه در ادب فارسی، نخست به معرفی کوتاهی از این حماسه، موضوع و پهلوان بنام آن پرداخته است؛ سپس سابقة حضور بطّال‌نامه در ادب ترکی، تازی و فارسی بررسی و کارنامه‌ای از مشخصات نسخه‌های پرشمار و چندگانة بطّال‌نامه تشریح میشود. در ادامه دربارة راوی احتمالی این حماسه سخن به میان آمده است و در بخش پایانی، نسخة فارسی این روایت، معرفی و برخی و...
[ 2 ] - نگاهی تحلیلی به رابطۀ معنوی سلطان ولد و مشایخ طریقۀ مولویه
Bahā al-dīn Muhammad- known as Sultān Walad- is considered as one of the founders of the Mawlawiya order. He always reveres and respects the elders of Mawlawiye and follows their orders. He was not only the student of his father Jalal al-din Rumi but also a follower of Seyyed Borhān al-Din Mohaqeq Termezi. He was one of those who realized the reality of Shams Tabrīzī and Shams Tabrīzī also...
[ 3 ] - تجلّی نظریۀ وحدت وجود در اشعار عمان سامانی با نگاهی به آرای شمس تبریزی و مولوی
Unity of existence is one of the basic concepts in Islamic mysticism. Other concepts in Islamic mysticism appear to be less important than this theory, so that those concepts are assumed to be aimed at progress of the notion of unity of existence. The current article sought to categorize Ammān Sāmāni’s views about unity of existence. Each division of this category is compared with views of such...
[ 4 ] - مـاه دیـدارِ فرّخ پسر (پژوهشی دیگر پیرامون مادر سیاوش)
داستان سیاوش،از داستانهای جذّاب شاهنامه است که فردوسی، سیاوش رااز تولد تا کشته شدن، به عنوان نماد پاکی، صداقت و بزرگ منشی، نمودار ساخته است. نکته قابل تأمّل در این داستان، گمنامی مادر سیاوش است، که باعث شده، حدس و گمان ها در خصوص شخصیت و هویّت وی، متفاوت به نظر بیاید. هر کدام از این نظریه ها، در عین نو بودن، نقص ها و اشکالاتی دارد، و پژوهشگرانی چون: خالقی مطلق، اسلامی ندوشن، و آیدنلو،در پژوهش و نظ...
[ 5 ] - مقایسه طلسم حیرت بیدل با سفرنامه روح از فضولی
چکیده:ملا محمد فضولی بغدادی، (890-963 ه.ق) شاعری است که به سه زبان فارسی، عربی و ترکی آثاری به نظم و نثر دارد. یکی از آثار او به نثر فارسی، «سفرنامة روح» است که به «حسن و عشق» و «صحت و مرض» نیز مشهور است. این اثر داستان ورود روح به بدن، ازدواج او با مزاج و سیر و سفر او در سرزمین بدن است. بیدل دهلوی شاعر بزرگ سبک هندی، (1054-1133ه.ق) نیز در مثنوی خود به نام «طلسم حیرت» بعد از مقدماتی در تحمید و ...
[ 6 ] - سلوک عرفانی در اشعار فارسی چَندَربَهان بَرَهمَن
چَندربَهان برهمن در سال 1023 هـ ق در لاهور به‌دنیا آمد. همنشینی با داراشکوه او را در جهت تعالی اخلاقی و عرفان و تصوف سوق داد؛ تا جایی که دیوان اشعارش سرشار از عبارت‌ها و اصطلاح‌های تصوف، و کتاب چهارچمن او نیز مملو از مطالب و اصطلاحات عرفانی و عشق به خداوند و بی‌توجهی به تعلقات دنیوی است. برهمن پس از درگذشت داراشکوه، از دهلی به بَنارَس رفت و در سال 1072هـ ق به دیار باقی شتافت. آثاری مثل چهارچمن، گلد...
[ 7 ] - خداوند در رؤیاهای عارفان
رؤیاهای عارفان آینۀ اندیشه‌ها، آراء و عقاید و به‌ویژه آرزوهای متعالی این گروه است. رؤیت خداوند یکی از این آرزوهاست که نمود فراوانی در تجارب روحانی نقل‌شده از عارفان دارد. در این دسته از رؤیاها، رؤیابین مدّعی است که خداوند را دیده یا صدای او را شنیده است. از نظر روان‌شناسان، صورت موردمشاهده در رؤیا، یکی از جنبه‌های خیالی و نمادین ناخودآگاه رؤیابین است که از طریق رؤیا به بخش خودآگاه رسیده است. اما...
[ 8 ] - بازتاب تأویلهای قرآنی مثنوی مولوی در مثنوی های سلطانولد
مثنوی معنوی از آثار بزرگ عرفانی است که مولوی در این مجموعه با گفتمان قرآنی خود آموزهها و تعالیم بسیاری را در اختیار سالکان قرار میدهد. وی در عرصۀ تأویل آیات قرآن نیز نظرات خاصی دارد و با ذوق عرفانی خود سعی کرده جوانب مختلف معنایی آیات قرآن را تشریح کند. اولین کسی که به تقلید از مولانا به سرودن مثنوی پرداخت و از آموزههای مثنوی معنوی بهره برد، فرزندش سلطانولد است؛ وی اگر چه در عرصۀ عرفان به ت...
[ 9 ] - تحلیل ژرف‌ساخت گونه ی عشق و پیوند در حماسه
فرضیّه ی اصلی این جستار، اثبات تمایز و تفاوت موجود میان گونه ی عشق حماسی و غنایی بوده، موضوعی که تا کنون نه در ایران پژوهشی پیرامون آن انجام یافته و نه حتّی پژوهندگان چنین تمایزی را در تحقیقات خود مدّ نظر داشته اند. اکثر قریب به اتّفاق تحقیقات هم، پیوسته با دریافتی که از گونه ی عشق مطرح در متون غنایی داشته، بنمایه ی عشق و پیوند را در متون حماسی بررسیده اند. به دلیل فقر پژوهشی موجود در همین بستر، گا...
[ 10 ] - پژوهشی در مهمترین مفاهیم عرفانی معارف سلطانولد با نگاهی به اندیشه‌های مولوی
بهاءالدیّن سلطانولد از قدرتمندترین مشایخ طریقۀ مولویه محسوب میشود؛ او نه تنها از هیچ کوششی برای توسعۀ این مکتب فروگذار نکرد، بلکه به واسطۀ قدرت علمی و روحانی والای خود توانست به شرح و بسط افکار پدرش مولوی بپردازد و به تقلید از او آثاری را به وجود آورد که در تبیین افکار عارف رومی بسیار ارزنده به شمار میروند؛ وی علاوه بر مثنویهای سهگانه و دیوان اشعار، مجموعهای به نثر به نام معارف دارد؛ غور و...
[ 11 ] - Intellectual Links between Mawlānā Jalāl ad-Dīn and Sultan Walad in the Realm of Hadith Interpretation: A Case Study of Masanvi Manavi and Sultan Walad’s Masnavies
Interpretations are of the most fundamental principles of mysticism (Sufis). Masters of taste with their scientific and intuitive power go beyond the surface structures and present real and unfathomable meanings of the Quran and Hadith in ways that may not cross the mind of ordinary people. Masnavi Manavi is one the works that has an interpretation look toward the Quran and Hadith. Delving into...
[ 12 ] - پژوهشی در زندگانی، آثار و اندیشۀ جمالی تبریزی
جمالی تبریزی از شاعران گمنام خمسه‌پرداز سده‌های هشتم و نهم هجری است. از این شاعر ناکام خمسه‌ای مشتمل بر پنج منظومه به نامهای «تحفة‌الابرار»، «مهرونگار«، «محزون و محبوب»، «هفت اورنگ» و «انوشنگ‌نامه» باقی مانده که یگانه نسخۀ شناخته‌شدۀ آن در موزۀ بریتانیا نگهداری میشود. تعداد ابیات باقی مانده در این نسخه 19648 بیت است. جمالی همّت خود را مصروف تقلید از روش خمسۀ نظامی گنجوی کرده، با این تفاوت که زب...
[ 13 ] - برهان محقق ترمذی و بهره‌گیری از آیات و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی
برهانالدّین محقق ترمذی یکی از بزرگان طریقۀ مولویه است که در اوان جوانی به خدمت بهاءولد بلخی درآمد و در نزد او مراتب سلوک عرفانی را طی نمود؛ وی در تربیت مولانا نقش بسزایی داشت و توانست خداوندگار جوان را به وادی طریقت هدایت کند و او را در سلک عشاق عرصۀ ولایت قرار دهد. از سیّد سردان مجموعهای به نام «معارف» و چند تفسیر کوتاه از آیات قرآن کریم باقی مانده است که از علم دینی عمیق و بینش عرفانی بالای ا...
نویسندگان همکار