محمدحسین جمشیدی
استادیار دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
[ 1 ] - دفاع از حقیقت (نقد و بازسازی الگوی حقیقت در عصر مدرن و تأثیر آن در فلسفه سیاسی از دیدگاه هوسرل و اشتراوس)
هوسرل و اشتراوس دو فیلسوفی هستند که درصدد اصلاح تفکّر فلس فی و به تبع آن فلسفه سیاسی برآمده‌اند؛ امّا علی‌رغم اشتراک نظر در هدف و مبانی، چگونه و چرا هوسرل را در صف خط‌شکنان مبارزه با فلسفه متافیزیکی به اصطلاح سنّتی و اشتراوس را در نقطه مقابل او و رهبر فلسفه‌گرایی سنتی و محافظه‌کارانه به شمار می‌آورند؟ مطابق با روش اندیشه‌شناختی توماس اسپریگنز، هر چند این استاد و شاگرد آلمانی‌تبار، دارای دغدغه‌ا...
[ 2 ] - نقش ارتباطات نوین و فناوری اطلاعات در تحول مفهوم دیپلماسی
فناوری اطلاعات و ارتباطات، تحولات گسترده‌ای را در عرصه روابط بین‌الملل به‌وجود آورده است که مفاهیم و موضوعات اصلی آن اعم از قدرت، امنیت، حاکمیت، فرهنگ، توسعه و دیپلماسی تغییرات منحصربه‌فردی را تجربه کرده‌اند. به‌موازات رشد و پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، ماهیت دیپلماسی متحول شده است به‌گونه‌ای که اشکال جدیدی از دیپلماسی با عنوان؛ دیپلماسی رسانه‌ای، دیپلماسی عمومی نوین، دیپلماسی مجازی و دیپل...
[ 3 ] - تبیین وضعیت آینده بحران سوریه بر مبنای علل داخلی و عوامل بین المللی با تکیه بر مدل پژوهشی مایکل برچر
یکی از مهمترین مسائل منطقه خاورمیانه به صورت عام و کشور سوریه به صورت خاص، بحرانی است که در این کشور و در پی گسترش موج بیداری اسلامی و شکل گیری و ورود گروههای سلفی – تکفیری همراه با مداخله بازیگران فرامنطقه‌ای مانند آمریکا و بازیگران منطقه‌ای چون عربستان سعودی و ترکیه بوجود امده است. این بحران هم به لحاظ وسعت و زمان و هم به لحاظ نقش عوامل گوناگون یکی از عمیق ترین بحران های قرن محسوب می-شود. تاث...
[ 4 ] - نقش فن آوری اطلاعات بر تحول مفهوم هویت ملی
انسان موجودی مدنی است و برای رشد و نمو خود و همچنین سیر تکاملی خود نیاز به تعامل با دیگران دارد. در فرایند تعاملات و ارتباطات اجتماعی هست که تمام پدیده‌ها اجتماعی به ظهور می‌رسند. هویت ملی یکی از پدیده‌های انسانی است که از دل تعاملات اجتماعی پدیدار میشود و کنشگران درسطح خرد و کلان در تعاملات خود با دیگران شدیداً به آن نیاز دارد. این پدیده به خاطر خصلت اجتماعی و تاریخی آن در دایره زمانی و مکانی ...
[ 5 ] - تفکر و فرهنگ بسیجی در اندیشه امام خمینی (ره)
اندیشه و فرهنگ، بنیان و اساس هر اجتماع انسانی را تشکیل می‌دهند و تفاوت جوامع بشری به تفاوت در اندیشه، نگرش و فرهنگ آنها باز می‌گردد. نشان جامعهٔ سالم، اندیشهٔ متعالی و فرهنگ سالم و علامت جامعهٔ بیمار و منحط، اندیشهٔ راکد و فرهنگ آشفته و بیمار است.بسیج که از لحاظ لغوی از عناصر «اراده»، «آگاهی»، «سامان‌بخشی» و «عام‌اندیشی» شکل گرفته است، از لحاظ مفهومی روندی اند...
[ 6 ] - بررسی ساز و کار نوین دیپلماسی عمومی بر مبنای نظریه قدرت نرم جوزف نای
چکیده در عصر حاضر، دیپلماسی عمومی به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای قدرت نرم برای اثرگذاری بر کنش‌های بازیگران بینالمللی، از سوی برخی کشورهای قدرتمند در عرصه سیاسی مورد استفاده قرارگرفته است، اما با پیشرفت تکنولوژی و گسترش ارتباطات، دیپلماسی عمومی نیز ساز و کار نوینی را برای تحقق اهداف خود به کار گرفته است. مقاله حاضر بر آن است که با بررسی نظریه جوزف نای پیرامون قدرت نرم و دیپلماسی عم...
[ 7 ] - نقش فن آوری اطلاعات بر تحول مفهوم هویت ملی
انسان موجودی مدنی است و برای رشد و نمو خود و همچنین سیر تکاملی خود نیاز به تعامل با دیگران دارد. در فرایند تعاملات و ارتباطات اجتماعی هست که تمام پدیده‌ها اجتماعی به ظهور می‌رسند. هویت ملی یکی از پدیده‌های انسانی است که از دل تعاملات اجتماعی پدیدار میشود و کنشگران درسطح خرد و کلان در تعاملات خود با دیگران شدیداً به آن نیاز دارد. این پدیده به خاطر خصلت اجتماعی و تاریخی آن در دایره زمانی و مکانی ...
[ 8 ] - تفکر و فرهنگ بسیجی در اندیشه امام خمینی (ره)
اندیشه و فرهنگ، بنیان و اساس هر اجتماع انسانی را تشکیل می‌دهند و تفاوت جوامع بشری به تفاوت در اندیشه، نگرش و فرهنگ آنها باز می‌گردد. نشان جامعهٔ سالم، اندیشهٔ متعالی و فرهنگ سالم و علامت جامعهٔ بیمار و منحط، اندیشهٔ راکد و فرهنگ آشفته و بیمار است.بسیج که از لحاظ لغوی از عناصر «اراده»، «آگاهی»، «سامان‌بخشی» و «عام‌اندیشی» شکل گرفته است، از لحاظ مفهومی روندی اند...
[ 9 ] - بررسی ساز و کار نوین دیپلماسی عمومی بر مبنای نظریه قدرت نرم جوزف نای
چکیده در عصر حاضر، دیپلماسی عمومی به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای قدرت نرم برای اثرگذاری بر کنش‌های بازیگران بینالمللی، از سوی برخی کشورهای قدرتمند در عرصه سیاسی مورد استفاده قرارگرفته است، اما با پیشرفت تکنولوژی و گسترش ارتباطات، دیپلماسی عمومی نیز ساز و کار نوینی را برای تحقق اهداف خود به کار گرفته است. مقاله حاضر بر آن است که با بررسی نظریه جوزف نای پیرامون قدرت نرم و دیپلماسی عم...
[ 10 ] - تبیین نقش و کارکرد آموزه جهاد در فرآیند انقلاب اسلامی ایران
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزه جهاد در شکل‌گیری انقلاب اسلامی و بیان نقش محوری آن در پیروزی انقلاب اسلامی است. سوال اصلی مطروحه این است که نحوه مواجهه انقلابیون با مقوله جهاد چگونه بوده و این طرز تلقی چه کارکردی در پیروزی انقلاب داشته است؟ در پاسخ با واکاوی مفهوم جهاد و انواع نگرش‌ها نسبت به آن و مطالعه تحولات منجر به انقلاب اسلامی، این فرضیه مطرح شد که روش مبارزه در انقلاب اسلامی، ضابطه...
[ 11 ] - انقلاب اسلامی و راهبرد عدم‌‌تعهدگرایی جهانی؛ از نظر تا عمل
انقلاب اسلامی ایران با الهام از مکتب اسلام و جهان‌بینی و ارزش‌های اسلامی در ربع آخر سده بیستم میلادی با نفی نظام‌های فکری و سیاسی موجود به پیروزی رسید. لذا مهمترین ویژگی آن عدم‌‌تعهدگرایی جهانی است که در این نوشتار متکی بر داده‌های کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی- نظری موردبررسی قرارگرفته است. یافته‌های تحقیق بیانگر این است که عدم‌‌تعهدگرایی جهانی در سیاست انقلاب اسلامی ایران، در اصل بی‌ط...
[ 12 ] - امام خمینی(س) و نظام فرهنگی و ارزشی غرب
انقلاب اسلامی ایران ارزش‌های جدیدی را به بشریت عرضه کرد و هویت ما را بازسازی نمود. تحول در زاویه دید ما نسبت به غرب و وضعیت جهان معاصر از نتایج این دگرگونی است. بر همین مبنا ضرورت اتخاذ موضعی متناسب با ارزش‌های انقلاب اسلامی و هویت ایرانی ـ اسلامی در برابر غرب و نظام فرهنگی ـ ارزشی آن به وضوح آشکار می‌گردد. امام خمینی به عنوان رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی، رویکردی را نسبت به غرب...
[ 13 ] - جهاد اسلامی در روابط بین‌الملل از منظر شیعه امامیه و عدم تناسب آن با خشونتگرایی و تروریسم
این پژوهش با هدف بررسی جهاد در اندیشه امامیه سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که جهاد در اندیشه شیعه امامیه چگونه تبیین و مفهوم‌بندی میشود و آیا با خشونتگرایی و تروریسم برابر است؟ فرضیه این است که در نگرش امامیه، جهاد اقدامی است برای دفع ظلم و تجاوز و یا رفع فتنه که با اقدامات تروریستی، در تضاد کامل قرار دارد. در جهت بررسی فرضیه، ابتدا به ارائه چارچوبی مفهومی از هستی‌شناسی روابط بین‌الملل در اند...
[ 14 ] - تبیین نفی خشونتگرایی در دین از منظر ذات‌شناسی و معرفتشناسی انسانی
بررسی دین از هرمنظری، بی‌‌‌گمان رابطه‌ای بسیار موسع با «وجود انسان» دارد و از دو منظر ذات‌شناسی نیاز آدمی به حضور و سیطرۀ خداوند و معرفتشناسی آدمی از فهم دین، اهمیت خود را باز میکند، اما از آنجا که طرح مقولۀ دین، قطع‌نظر از مؤلفه‌های انسانی تأثیرگذار، امری است که با تکیه بر آن به‌وضوح نمی‌‌‌توان به تبیین رابطۀ دین با خشونتگرایی دست یافت، از این‌رو، سؤال اصلی نوشتار این است که رابطۀ ...
[ 15 ] - ارزیابی نظری رابطه مسؤولیت حمایت و حاکمیت دولت‌ها از منظر سازه‌انگاری
چکیده با پیدایش ناهنجاری‌های رفتاری برخی دولت‌ها در عرصه بینالمللی، نظیر نسل‌کشی، نهادهای بینالمللی تلاش کردند برای جلوگیری از تشدید و ادامه این‌گونه رفتارها، به اقدامات پیشگیرانه‌ای دست بزنند. در این رابطه «دکترین مسؤولیت حمایت» که در نوع خود می‌توانست به عنوان بدیلی در مقابله با این خطر جهانی استفاده شود، مطرح گردید. لازمه این طرح، این بود که دارای چنان قابلیتی باشد تا بتو...
[ 16 ] - بررسی و تبیین عوامل مؤثر در ایجاد و استمرار بحران سوریه برمبنای مدل پژوهشی برچر
بحران سیاسی کشور سوریه، یکی از پیجیده‌ترین بحران‌های منطقه‌ای چند دهه اخیر است که در جریان آن، علاوه‌بر عوامل داخلی، عوامل و بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز براساس راهبردها و منافع ملی خود نقش‌هایی گوناگون را در فرایند این بحران اعمال‌می‌کنند؛ این در حالی است که شناخت عوامل و بازیگران مؤثر در هر بحرانی، مهمترین نقش را در تبیین آن بحران و کشف راه‌های پایان‌دادن به آن برعهده‌دارند؛ براساس ا...
[ 17 ] - جمهوری اسلامی ایران و عراق نوین: تبیینی بر کاربرد قدرت نرم در عراق نوین درراستای تحقق ارزش‌های انقلاب اسلامی
امروزه بهویژه با توجه به تحولهای جهان اسلام، نزدیکی جوامع مسلمان بهمثابه ضرورتی تعیینکننده در عرصه بینالمللی احساسمیشود؛ این در حالی است که قدرت نرم بهمثابه چهرهای جدید از اِعمال قدرت در سطح بینالمللی مطرح میشود که با تأکید بر بنیانهای ناملموس قدرت، بیانگر لزوم بهکارگیری شیوههایی مقبول و درعینحال، مشروعتر در جهت حصول به اهداف در حوزه سیاست خارجی است و کار ویژه اصلی آن شکلدهی ترج...
[ 18 ] - بررسی و تبیین مقوله صلح در نظریه مدینه المسالمه (شهرصلح) فارابی و نظریه صلح پایدارکانت
اندیشمندان و مکاتب گوناگون بر اهمیت صلح و ضرورت تحقق آن به‌عنوان اصلی اساسی و ضرورتی بنیادی در حیات انسان، تاکید کرده‌اند. حکیمان مسلمان چون فارابی در جهان اسلام و فیلسوفان اخلاق‌گرای غرب معاصر چون کانت و پیروانش این موضوع را به‌صورت خاص مورد توجه قرار داده‌اند. بنابراین، هدف این پژوهش بررسی و تبیین صلح پایدار در نگرش ابونصر فارابی و کانت به شیوهای مقایسه‌ای است. پرسش اصلی تحقیق ای...
[ 19 ] - درآمدی بر کاربرد منطق فازی در تبیین امور سیاسی
نظریه‌پردازان منطق فازی با وجود شاخصه‌هایی چون عدم قطعیت، نسبیت و کثرت متغیرها، و نیز با پیشرفتی که در سال‌های اخیر در حوزه‌های گوناگون علوم و معارف داشته‌اند، مدعی ارائه نوعی روش جدید در راستای تبیین و رسیدن به نتایج دقیق‌تر در تحقیق هستند. بر این مبنا، می‌توان دریافت که پدیده‌های سیاسی امور ارادی انسانی‌اند و از آنجا که عدم قطعیّت و دخیل بودن متغیّرهای فراوان در این‌گونه امور و پدیده‌ها نقش دار...
[ 20 ] - تحول مفهوم امنیت در پرتو جهانی شدن و فناوری اطلاعات و ارتباطات نوین
تحول در مفاهیم روابط بین الملل را می توان به عنوان متغیر وابسته تحول در محیط بین الملل مورد توجه قرار داد؛ محیطی که خود تحت تأثیر کنش های انسانی بوده است. در روند تحولات محیطی و مفهومی همواره می توان نقطه عطفی را به عنوان شناسه تحولات قبل و بعد مشخص نمود و سیر تغییر مفهومی در روابط بین الملل را از آنجا ادامه داد. در این میان مفهوم امنیت نیز تحت تأثیر تحولات سطح کلان بین الملل دستخوش تغییر شده ...
[ 21 ] - تبیین چرایی انتخاب کشورهای هدف از سوی داعش و آینده پیش روی آن
پیدایش داعش را می‌توان پس از قیام‌های اخیر در جهان عرب، مهمترین بحران امنیتی خاورمیانه تلقی کرد زیرا نحوه برخورد با این بازیگر جدید با توجه به منافع درهم‌پیچیده بازیگران جهانی و منطقه‌ای به مشکلی جدی تبدیل‌شده است؛ اما صرف‌نظر از نحوه شکل‌گیری و پیامدهای آن، مسئله مهم چرایی انتخاب منطقه جغرافیای فعلی از سوی داعش برای تحقق اولیه مقاصد خود و راهبردش در گزینش مناطق جغرافیایی موردنظر هست. براین اس...
[ 22 ] - ارزیابی نظری رابطه مسؤولیت حمایت و حاکمیت دولت‌ها از منظر سازه‌انگاری
چکیده با پیدایش ناهنجاری‌های رفتاری برخی دولت‌ها در عرصه بینالمللی، نظیر نسل‌کشی، نهادهای بینالمللی تلاش کردند برای جلوگیری از تشدید و ادامه این‌گونه رفتارها، به اقدامات پیشگیرانه‌ای دست بزنند. در این رابطه «دکترین مسؤولیت حمایت» که در نوع خود می‌توانست به عنوان بدیلی در مقابله با این خطر جهانی استفاده شود، مطرح گردید. لازمه این طرح، این بود که دارای چنان قابلیتی باشد تا بتو...
[ 23 ] - تحول در ساختار قدرت جهانی و تاثیرآن بر روابط ایالات‌متحده و عربستان سعودی
با فروپاشی شوروی و تبدیل ساختار قدرت جهانی از دوقطبی به تک‌قطبی، بار دیگر مناطق به‌عنوان خرده سیستم‌های تأثیرگذار اهمیت بالایی یافت؛ بر این اساس ایالات‌متحده نیز تلاش کرد تا با اولویت‌بندی خرده سیستم‌های منطقه‌ای بپردازد که در این مسیر خاورمیانه هم به نظر ژئوپلیتیکی و هم از نظر قطبیت انرژی جهان از اهمیت بالایی برخوردار بود. بر این اساس تعیین سلسله‌مراتب قدرت در خاورمیانه با توجه به دوری و نزدیک...
[ 24 ] - تبیین رابطه جهاد و تروریسم در اسلام سیاسی (از منظر امامیه و تکفیری‌ها)
مسئله «جهاد» به‌عنوان مبارزه در راه دین، در اسلام، یکی از مقدس‌ترین عبادات دینی و واجبات شرعی است اما ازسویی در مذاهب مختلف اسلامی، تفاسیری گوناگون از آن ارائه‌شده و ازسوی‌دیگر از طرف دشمنان اسلام به حربه‌ای ضد اسلام تبدیل‌شده‌است. امروزه در جهان اسلام و در قالب اسلام سیاسی، دو نگرش اصلی وجوددارند که هردو در عین تأکید بر جهاد دینی، دو برداشت متفاوت از آن دارند: «امامیه و تکفیری‌ها»؛ برهمین‌مبنا...
[ 25 ] - رسالت و کارکرد«اعتلا بخشی» حکومت از منظر امام خمینی(ره)
حکومت به عنوان عالی‌ترین نهاد حاکمیت و مسئول قدرت درجوامع بشری متناسب با رسالت و اهدافی که میپذیرد، نقشی مؤثر در تمامی ابعاد زندگی انسانها ایفا میکند؛ همین امر سبب گردیده تا به اصلی‌ترین محور اندیشه ورزی در میان تمام اندیشمندان سیاسی تبدیل گردد. امام خمینی(ره) بر مبنای مکتب اسلام و تعالیم آن به نظریه پردازی در حوزه سیاست و حکومت پرداخته و با تکیه برجهان نگری اسلامی، اهداف، رسالت و نقش و کارک...
[ 26 ] - تحلیلی آینده‌پژوهانه از قدرت و نفوذ افراط‌گرایی اسلامی در جهان اسلام (مطالعۀ موردی: داعش)
بعد از وقایع سال 2010 در جهان اسلام، گسترۀ جدیدی از جریان‌های افراط‌گرای اسلامی ظهور یافت که خشونت، درگیری‌های فرقه‌ای، تکفیر، بی‌ثباتی سیاسی و تلاش برای دولت‌سازی از مهمترین اقدامات آن است. وسعت و شدت عملیات گروههای افراطی مزبور از جمله داعش به حدی است که سنجش قدرت و نفوذ آنها نزد صاحب‌نظران روابط بین‌الملل، از اهمیت خاصی برخوردار است. اما آنچه عمدتاً در این بین از آن غفلت شده، آیندۀ قدرت و ن...
[ 27 ] - تأثیر انقلاب فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی بر دگرگونی و تحول مقوله «دولت»
امروزه، انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات، با تأثیر بر پدیده‌های سیاسی و بینالمللی، دولت‌ها را با چالشی جدید مواجه ساخته است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های موجود این است که دولت‌ها در گسترۀ عظیم فناوری اطلاعات و ارتباطات، چگونه حاکمیت خود را استمرار بخشند. این امر به‌معنای تحول مقولۀ دولت با توجه به الزامات عصر فناوری اطلاعات است. بر این مبنا، هدف از این نوشتار، بررسی تحول مقولۀ دولت تحت تأثیر فناو...
[ 28 ] - تحلیل تنش‌آفرینی‌های ایدئولوژیک و سیاسی عربستان سعودی در قبال راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام
همواره یکی از موانع تحقق راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام، ناسازواری‌های ایدئولوژیک و سیاسی عربستان سعودی با آن است. شناسایی این ناسازواری‌ها و تحلیل ریشه‌های آنها به سیاستگذاران در فرایند اخذ تصمیم و پیشبرد راهبرد فرهنگی کشور کمک شایانی میکند. ازاین‌رو پژوهش حاضر در نظر دارد راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را در جهان اسلام تبیین و ناسازواری‌های عربستان در قبال مصادیق آن را ت...
[ 29 ] - راهبرد موازنه سازی امریکا در شورای امنیت در مواجهه با دموکراسی خواهی در غرب آسیا (مطالعه موردی: سوریه و بحرین 2011-2017)
هدف: پس از آغاز روند گذار به دموکراسی از سال 2010 در منطقه غرب آسیا، طولی نکشید که موج دموکراسی خواهی به سوریه و بحرین نیز رسید. با از بین رفتن زمینه برقراری صلح و نقض گسترده حقوق بشر، انتظارات از شورای امنیت سازمان ملل در جهت برقراری صلح و امنیت، افزایش یافت. در چنین شرایطی ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین اعضای دائم این شورا، در قبال تحولات سوریه و بحرین موضع‌گیری سؤال‌برانگیزی داشت...
نویسندگان همکار