سید محمدعلی حجتی
دانشیار گروه فلسفه و حکمت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
[ 1 ] - نظریۀ «زیست‌معنایی» میلیکان؛ مقابله با سنت عقل‌گرایی در باب معنی
جایگاه نظریۀ زیست‌معنایی میلیکان در ادبیات فلسفۀ تحلیلی، تنها محدود به پاسخی برای مسئلۀ عدم تعیّن مصداقی واژه‌های پاتنم تصور شده است. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل این مسئله، پیچیدگی موضوع مطرح‌شده توسط میلیکان و البته بیان مبهم و سخت وی باشد. بنیان این نظریه بر فرآیند انتخاب طبیعی استوار شده که بخش جدایی‌ناپذیر نظریۀ تکامل است و برای فهم مثال‌های میلیکان و آنچه در حوزۀ سمنتیک، ذهن و زبان می‌خواهد ...
[ 2 ] - صدق‌های منطقی غیرضروری از منظر زالتا
رأی سنتی درباره صدق‌های منطقی، آن‌ها را ضروری می‌داند اما به ضروری بودن این صدق‌ها از منظرهای مختلف انتقادهایی وارد شده است. دیوید کاپلان و ادوارد زالتا با معرفی عملگرهایی منطقی مدعی‌اند که می‌توان جملاتی ساخت که بنا بر تعریفِ متعارف صدق منطقی باشند، با این حال در همه جهان‌ها صادق نباشند. ویلیام هانسن مثال‌های زالتا را مبتنی بر پیش‌فرض‌هایی ناموجه می‌داند و به‌ویژه مفهوم اعتبار جهان بالفعل را تل...
[ 3 ] - مبانی فلسفی منطق شهودی
منطق شهودی، به عنوان منطقی فلسفی و غیر کلاسیک، بیش از همه بر فلسفه شهودگرایی براوئر (Brouwer) و نظریات فلسفی او در مورد ریاضیات و منطق بنا شده است. این نظریات، رویکردی کاملاً متفاوت را با رویکرد کلاسیک به منطق و ریاضیات عرضه می‌دارد. شهودگرایی براوئری، منطق را مقدم بر ریاضیات نمی شمرد و آن را نتیجه‌ای برساخته از روندهای ساخت هویات و براهین ریاضی می‌داند. در مقاله حاضر، به تبیین مبانی نظری م...
[ 4 ] - حمل اولی و حمل شایع به عنوان قید موضوع و قید گزاره
«حمل اولی ذاتی» و «حمل شایع صناعی» در دو معنا به نحو مشترک لفظی به کار می‌روند: (1) به عنوان قید موضوع (2) به عنوان قید گزاره. مراد ملاصدرا در استعمال این اصطلاحات، تنها معنای دوم بوده است و معنای اول پس از وی متداول شده است. برای جلوگیری از خلط این دو معنا، باید در هر گزاره، هر یک را در مکان مربوط به خود ذکر کرد. باید به حمل اولی و شایع در معنای نخست بلافاصله پس از موضوع تصریح شود، زیرا این مع...
[ 5 ] - پاسخی به نقد سومز در مورد معناشناسی دوبعدی ضعیف بر پایه مفهوم شهود در نظریه زیست‌معنایی میلیکان
سومز با ارائه تفسیری از معناشناسی دوبعدی و تقسیم آن به دو حالت ضعیف و قوی، کلیت تلاش معناشناسان دوبعدی برای احیای نظریه توصیفی معنا را نقد و با آن مخالفت میکند. در این مورد مشخص، نظریه زیست‌معنایی میلیکان به نفع اردوگاه معناشناسان دوبعدی وارد عمل می‌شود. بر این اساس، آنچه سومز به عنوان نیاز به صلب‌کردن توصیفات تثبیت‌کننده مرجع مطرح میکند و به معناشناسان دوبعدی نسبت می‌دهد، ...
[ 6 ] - آنتی رئالیسم و شکاکیت نسبت به جهان خارج
شکاکیت فلسفی درباره جهان خارج دیدگاهی معرفتشناختی است که ادعا میکند انسان علیالاصول نمیتواند نسبت به گزارههایی که در مورد جهان خارج هستند معرفت داشته باشد. دستهای از استدلالهایی که به منظور اثبات موضع شکاکانه نسبت به جهان خارج ارائه شده است، بر اساس فرضیههایی شکلگرفته که به فرضیههای شکاکانه معروفاند. این فرضیهها تبیینی ممکن از اوضاع جهان هستند که با درک متداول ما از آن متفاوت است. ش...
[ 7 ] - تقریر آقا علی حکیم از برهان صدیقین در اثبات خدا
آقا علی حکیم در رساله‌ای که در ضمن حاشیه بر اسفار در اثبات خدا نگاشته است برهان صدیقینی در اثبات خدا تقریر کرد که آن را در عالم اسلام و میان اصحاب حکمت متعالیه، برهانی ابتکاری و منحصر به فرد خواند. وی با لحاظ اعتبارات چهارگانه از حقیقت وجود به تقریر برهان صدیقین پرداخت. نزد وی، اگر حقیقت وجود 1. من حیث هی هی؛ 2. بشرط اطلاق؛ 3. بشرط تجرد؛ 4. صرف‌الوجود اعتبار کنیم، می‌توانیم به اثبات خدا برسیم ز...
[ 8 ] - معمای معرفت‌بخشی
پرسش محوری فرگه در مقاله در باب معنی و مدلول آن است که چگونه می توان تفاوت معرفتزایی جمله هایی به فرم a=a را از a=b توجیه کرد.a=a تحلیلی و پیشین است در حالی که a=b پسین است و ارزش شناختی متفاوتی دارد. نظریه معنی (sense) و مدلول فرگه برای پاسخ به همین پرسش طرح می شود.سنس نحوه رسیدن به یک مدلول است و تفاوت راههای رسیدن به یک مدلول توجیه گر چگونگی معرفتزایی اینهمانیهای تجربی است.در سنت تحلیلی توجی...
نویسندگان همکار