مسعود آدینه وند
دانشجوی دکتری دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
[ 1 ] - واکاوی نقش و جایگاه کمپانی برادران تومانیانتس در وضعیت اقتصادی-تجاری ایران عصر قاجار
ایران دورۀ قاجار درنتیجۀ برخورد مستقیم با دنیای بیرونی و به‌خاطرِ داشتن موقعیت مناسب تجاری، گامی به نظام اقتصاد جهانی نزدیک‌تر و کشور به بازاری برای فروش کالاهای خارجی تبدیل شد. تغییر در مسیرها و طرف‌های تجاری ایران قرن نوزدهم، نقش و کارکرد تجار و صرافان، ازجمله تومانیانتس را گسترش داد. کمپانی برادران ارمنی تومانیان ازجمله نهادهای اقتصادی‌ای بود که با فعالیت در زمینه‌های مختلف حمل‌ونقل و تأسیس ت...
[ 2 ] - جایگاه بازاریان و اصناف در تحولات سیاسی‌اقتصادی ایران از کودتای رضاخان تا دهۀ نخست سلطنت رضاشاه (۱۲۹۹ تا 1310ش/۱۹۲۰ تا 1931م)
بعد از انقلاب مشروطیت، در نتیجۀ برنامههای نوسازی دولتی، جایگاه و موقعیت بسیاری از اقشار جامعه تغییر یافت. و این موضوع بر جنبه‌های مختلف حیات آنان تأثیر گذاشت. اصناف و بازاریان از مهمترین اقشاری بودند که با توجه به ماهیت شغلی‌شان، کارکردهای اقتصادی‌اجتماعی پررنگی داشتند و به مثابۀ طبقه‌ای سیاسی‌اقتصادی، ایفای نقش کردند. این گروه‌ها به عنوان بخشی از ساختار حیات شهری، با تأثیرپذیری از سیاست‌های ...
[ 3 ] - عملکرد سازمان بازرسی شاهنشاهی در دورۀ ریاست ارتشبد حسین فردوست (۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ش/۱۹۷۲ تا ۱۹۷۹م)
حاکمان استفاده از نهادهای ناظر و کنترل‌کننده را با هدف شناسایی مسائل مختلف قلمرو حکومتی خود، امری لازم می‌دانستند و همواره به آن توجه می‌کردند. بازرسی شاهنشاهی، یکی از مجموعه سازمانهای اطّلاعاتی عصر پهلوی دوم بود. این مرکز در سال 1337ش/1958م، بنابه فرمان محمدرضاشاه تأسیس و مجدداً در اواخر دهه 1340ش، بعد از وقفه‌ای کوتاه، احیا شد. انگیزه‌ها و اهداف شاه از احیای این سازمان در واقع تلاش برای حذف مخ...
[ 4 ] - اوضاع سیاسی- اجتماعی منطقۀ طرهان در دورۀ قاجار (1304-1174ش/1925-1794م)
بخشی از تاریخ معاصر ایران را باید در ارتباط با ایالات، مناطق و ساکنان آن بررسی کرد. ازجمله مهمترین آنها، منطقه طرهان یکی از کانونهای کهن زندگی سنتی و کوچنشینی در غرب ایران واقع در استان لرستان است. حکومت این منطقه در عصر قاجار در دست خاندان امرایی (غضنفری) قرار داشت که در عین استقلال درونی نسبی، تبعیت از حکومت مرکزی را پذیرفته بودند. فرضیۀ مقاله پیشرو این است که طرهان به عنوان منطقهای که ...
[ 5 ] - جایگاه و نقش زنان در نظام اداری ایران دوره رضاشاه (1320-1304ش.)
در دوره رضاشاه برنامههای تمرکز، تجدد آمرانه، وحدت ملی و تشکیل حکومت واحد به عنوان شاخص‌های اصلی این دوره، منجر به اصلاحات زیادی ازجمله در عرصه نظام اداری کشور شد. از مهمترین ویژگیهای دیوانسالاری در این دوره، ورود زن به این بخش و شکل‌گیری قشر کارمند زن بود که بررسی آن، مسأله اصلی مقاله حاضر است. کشف حجاب و سیاست حضور زنان در اجتماع و گسترش تعلیم و تربیت آنان در افزایش تعداد زنان کارمند تأثیر ز...
[ 6 ] - بررسی روند تأسیس سازمان بازرسی شاهنشاهی 1337ش.
چکیده از جمله ویژگیهای حکومت پهلوی دوم تعدّد و تکثر نهادها و سازمانهای اطّلاعاتی- امنیتی بود و اصولاً این امر جدای از ضرورت وجود چنین سازمانهایی برای مملکت‌داری، از ترس و بدگمانی محمدرضاشاه نسبت به دولتمردان و نهادهای دولتی نشأت می‌گرفت. سازمان بازرسی شاهنشاهی از مهّمترین این مکانیسم‌ها بود که در اوایل مهرماه 1337ش. تأسیس شد و برای اطّلاع شاه از اخبار و رویدادهای کشور و وضعیّت مناطق مختلف شروع به‌کار...
[ 7 ] - تبیین علل و روند بازتاب شخصیت و شورش بهرام چوبین در تاریخ‌نگاری دوره ایلخانان
هدف این مقاله شناخت علل ثبت رویداد شورش بهرام چوبین بر ضد هرمزد چهارم ساسانی (590-579 م)، در متون تاریخی دوره ایلخانان با رویکرد اندرزنامهای است. متأثر از نظریه عبرت در تاریخ، مورخان این دوره با ذکر داستان بهرام چوبین که بررسی آن، مسئله این مقاله است، سعی داشتند به حکام یادآوری کنند با رعایت جانب حق و عدل و خودداری از رفتار ناشایست، مانع از شورش زیردستان و رجال سیاسی- نظامی شوند؛ گرچه پارهای ...
[ 8 ] - تأملی بر شورش منطقة طرهان در سال 1306ش. (شورش علی‌محمدخان غضنفری)
در سال 1306ش. در منطقه طرهان لرستان، شورشی برضد قوای رضاشاه به وقوع پیوست و سرتیپ شاهبختی فرمانده لشکر غرب، به محاصرة بومیان آنجا درآمد. این رویداد که آخرین شورش ایلی لرستان بر ضد قوای دولتی بود، به رهبری علی‌محمد خان غضنفری (امیراعظم) فرزند نظرعلیخان، رخ داد. تلاش برای تأسیس دولت مطلقه، رفتار خشونتآمیز فرماندهان ارتش در اجرای برنامههای خلع سلاح و اسکان اجباری و بیتوجهی به خلقیات عشایر لر...
[ 9 ] - بندر گز و فعالیت تجار ایرانی در دورۀ قاجار: امین‌الضرب‌ها و تومانیان‌ها
هدف: بندر گز در جنوب شرقی دریای خزر بعد از ورود روس‌ها رونق گرفت. هدف روس‌ها در بندر گز سیطرۀ تجاری، و مهم‌تر از آن سلطه بر ایالت خراسان بود. پس از توسعۀ راه‌آهن روسیه به شرق خزر، برتری آنها در بندر گز کاهش یافت. محمدحسن و محمدحسین امین‌الضرب و تومانیان‌ها برخی ازجمله تاجران ایرانی بودند که به فعالیت در این بندر کوچک ولی مهم پرداختند. هدف مقاله حاضر تحلیل فعالیت‌های آنهاست. <...
نویسندگان همکار