مهدی پورطاهری
[ 1 ] - بومی سازی شاخص های مدیریت کارآفرینی پایدار گردشگری در هتل های ایران
مفهوم پایداری در صنعت گردشگری مفهومی اثرگذار و بحث برانگیز در چند دهه اخیر در سراسر جهان بوده است. سازمان ها و شرکت ها غالبا به عنوان عاملان اصلی ایجاد مسائل زیست محیطی و اجتماعی و در نتیجه منشأ ناپایداری در جامعه شناخته می شوند. هتل ها نیز به عنوان یکی ازبخش های مهم صنعت گردشگری آثارمختلفی برمحیط برجای می گذارند اما مظاهرپایبندی به اصول توسعه پایداردربین کسب وکارهای مختلف صنعت گردشگری و از جمل...
[ 2 ] - راهبردهای توسعۀ زیستسازگار با اکوسیستم تالاب براساس الگوی بومروستا در روستاهای حاشیۀ تالابهای میانکاله و لپوی زاغمرز با استفاده از روش SWOC و ماتریس QSPM
حفظ و پایداری اکوسیستمهای طبیعی و پایداری جوامع روستایی از طریق برقراری پیوند مطلوب بین جوامع و اکوسیستمها با توسعۀ شیوههای زیست جایگزین ضروری است. در این راستا براساس الگوی بومروستا (اکوویلج) بهعنوان الگوی زیست پایدار با رفع بیثباتیهای اکولوژیکی و اجتماعی جوامع، با شناسایی مزیتها و محدودیتهای موجود و ضعفها و قوتهای جوامع روستایی حاشیۀ تالاب و از طریق برنامهریزی راهبردی به ارائۀ را...
[ 3 ] - اولویت بندی و اثر بخشی صنایع دستی در توسعه اقتصادی مناطق روستایی با استفاده از مدلهای تصمیم گیری غیر جبرانی(لکسیکوگراف) مطالعه موردی: (دهستان عشرستاق شهرستان بهشهر)
راهبرد ورود صنایع به نواحی روستایی در حکم راهکاری برای توسعة اقتصادی و اجتماعی کشور های در حال توسعه تلقی می شود. صنایع روستایی به عنوان یکی از راهکارهای ایجاد تحول در نظام فضایی روستا ها محسوب شده که در ایجاد اشتغال ،پیوند تنگاتنگ با بخش کشاورزی و خدمات دارد. دراین بین صنایع دستی به عنوان دومین عامل رشد و توسعه ی تولید ناخالص ملی به عنوان مهمترین منبع رشد و توسعه اقتصاد مناطق روستایی به حساب م...
[ 4 ] - واکاوی نقش عوامل مکانی- فضایی در مهاجرت فصلی نیروی کار روستایی به شهر، مطالعه موردی : شهرستان سروآباد
هدف پژوهش حاضر واکاوی نقش عوامل مکانی- فضایی در مهاجرت فصلی نیروی کار روستایی به شهر می باشد. بدین منظور از عوامل مکانی- فضایی، سه موئلفه میانگین زمین خانوار روستایی، فاصله روستا از شهر و ارتفاع روستاها استفاده شده و میزان مهاجرت های فصلی از روستاها بر اساس این سه موءلفه محاسبه گردیده است. جامعه آماری این پژوهش سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان سروآباد تشکیل می دهد. از 65 روستای شهرستان 13 روس...
[ 5 ] - تحلیلی بر نقش شهرهای کوچک در توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای پیرامون (مطالعه موردی: شهرستان قیروکارزین)
در دو دهه گذشته توجه ویژهای به نقش شهرهای کوچک در توسعه نواحی روستایی و عملکرد مثبت آنها در الگوی سکونتگاهی مناسب در کشورهای در حال توسعه شده است. مراکز شهری کوچک کارکردهای مهم - بازار نزدیک برای تولیدات کشاورزان، مکانی برای ایجاد فرصتهای شغلی کوچک، مرکزی برای تولید خدمات اجتماعی، مرکزی برای انتشار اخبار و اطلاعات جدید از بازار کالاها و خدمات، مکانی برای اسکان جمعیت فاقد زمین و مسکن روستای...
[ 6 ] - سنجش اثرات گردشگری ساحلی بر توسعه پایدار روستاهای ساحلی استان گیلان
گردشگری در مفهوم پایدار، دربر گیرنده معنایی خاص است، ظهور این مفهوم در ادبیات گردشگری حاصل تلاش در دستیابی به توسعه پایدار در تمامی زمینههای توسعه میباشد. یکی از اشکال مختلف گردشگری، گردشگری ساحلی میباشد که میتواند اثرات گوناگونی بر روستاهای ساحلی در ابعاد اقتصادی، زیستمحیطی، اجتماعی و کالبدی داشته باشد. هدف از این پژوهش سنجش اثرات گردشگری ساحلی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و کالب...
[ 7 ] - تحلیل تطبیقی ساختار مدیریت برنامه ریزی خانه های دوم درکشورهای منتخب
در دهه های گذشته با توجه به افزایش نقش گردشگری، کشورها به مدیریت و تدوین سیاست های مناسب برای توسعه پایدار گردشگری پرداختند. هدف این مقاله مقایسه ساختار مدیریت و برنامه ریزی گردشگری خانه های دوم در کشور های منتخب می باشد و تلاش میشود نقاط قوت و ضعف نظام برنامه ریزی گردشگری خانه های دوم ایران در مقایسه با این کشورها (کشور های پرتغال، آفریقا جنوبی، ترکیه و برزیل که بر اساس معیار های مبتنی بر نظ...
[ 8 ] - سنجش رضایت گردشگران از مقاصد گردشگری ساحلی مناطق روستایی استان گیلان
امروزه یکی از روشهای سنجش کارایی خدمات موجود در یک منطقه، ارزیابی نظر بهرهبرداران و استفادهکنندگان (گردشگران) از خدمات گردشگری است. درواقع، با توجه به ارتباط مستقیم گردشگران با خدمات ایجادشده و نیازهای موجود در شهرها و مناطق، آنها نقش مؤثری در سنجش کارایی یا کمبودهای خدمات موجود دارند. رضایتمندی بهصورت گسترده در ادبیات توسعه، یک متغیر روشن و همچنین نتیجة تأثیر خدمات تولیدی، رفاه اجتماعی و ...
[ 9 ] - الزامات توسعۀ پایدار و ارزیابی توسعۀ پایدار محلهای (مطالعۀ موردی: محلۀ اکباتان منطقۀ 5 شهر تهران)
توسعه مفهومی است که اغلب به فرایند حرکت جامعه از نقطهای به نقطة دیگر اطلاق میشود که جنبههای مختلفی از جمله رشد اقتصادی، تغییر ساختاری، صنعتیشدن، خودشکوفایی و اعتمادبهنفس فرهنگی، مذهبی و ملی و فردی را دربر میگیرد. توسعة پایدار مفهوم جدیدی از رشد اقتصادی است؛ رشدی که عدالت و امکانات زندگی را برای تمام مردم جهان- و نه تعداد اندکی- برگزیده است. دو عامل توجه به نقش و اهمیت حکومت محلی و همچنین ...
[ 10 ] - سطح و درجۀ آسیبپذیری ناشی از خشکسالی در مناطق روستایی (از دیدگاه کشاورزان)
خشکسالی، بر طیف گستردهای از اقلیمها و اکوسیستمها تأثیر میگذارد. شعاع تأثیر این پدیده، در مناطق روستایی بیش از سایر نقاط است؛ زیرا اقتصاد روستایی، اتکای شایانتوجهی به فعالیتهای کشاورزی دارد. شرایط اقلیمی، تا حد زیادی بر تولید محصول اثر گذاشته است، اما همزمان کیفیت و کمیت آب، نهادها، شرایط اقتصادی و اجتماعی در ایجاد فرصت یا برعکس، استرس برای مردم محلی و امرارمعاش عمل میکنند. از نظر مردم مح...
[ 11 ] - الگوی توسعۀ کارآفرینی اکوتوریسم در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: روددره های گردشگری استان تهران)
امروزه تنوعبخشی به اقتصاد روستایی از طریق توسعۀ کارآفرینی، بیش از پیش توجه محققان و برنامهریزان را به خود جلب کرده است. براین اساس یکی از فرصتهای جدید اقتصادی، صنعت گردشگری روستایی بهویژه اکوتوریسم در روستاهای مناطق حاشیۀ شهرهای بزرگ، از جمله تهران بوده که برای اوقات فراغت و نیاز شهروندان به مناطق طبیعی با چشمانداز زیبا و دور از آلودگیها، اهمیت یافته است. در این راستا، سؤال اساسی این است ...
[ 12 ] - ارزیابی فرا تحلیل مقالات طرح های هادی روستایی در ایران
بهرغم اهمیت روزافزون و کاملاً بارز طرحهای هادی روستایی بهعنوان یکی از اساسیترین طرحهای توسعه محلی سکونتگاههای روستایی در کشور و تلاشهای صورت گرفته در زمینه مطالعه و ارزیابی این طرح ،شکاف مطالعاتی (بهویژه در رابطه با ارزیابی فرآیندی) در این زمینه بسیار ملموس است. در این چارچوب پرسشهای راهبردی این است که ارزیابی طرحهای هادی روستایی در ایران در قلمرو کدام نسل ارزیابی قرار میگیر...
[ 13 ] - شناسایی و تحلیل نقش تعاملات روستایی- شهری در توسعة روستایی (مطالعة موردی: استان کرکوک عراق)
توسعة روستایی بهعنوان یکی از زیرشاخههای توسعه همواره از مهمترین مسائل دولتها ازجمله در کشور عراق بوده است. هدف پژوهش حاضر تحلیل نظام توسعة روستایی براساس الگوی شبکة یکپارچة منطقهای در استان کرکوک عراق است. این پژوهش از نوع توصیفیـ تحلیلی است و برای جمعآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات کتابخانهایـ اسنادی و پیمایش از نوع پرسشنامه استفاده شده است. جامعة آماری پژوهش را 79096 خانوار روستایی...
[ 14 ] - تحلیل فضایی تنش روانی زنان در مناطق روستایی مطالعة موردی: بخش مانه، شهرستان مانه و سملقان، استان خراسان شمالی
مناطق روستایی از نظر ساختار اکولوژیکی (طبیعی و انسانی) در معرض خطرهایی قرار دارند که زمینهساز تنش و پریشانی جسمی و روانی است. در این میان، زنان با زندگی در مناطق روستایی با تبعیض و محرومیت بیشتری مواجهاند و ازاینرو موقعیت اجتماعی-اقتصادی پایینتری دارند. در این مقاله با رویکرد جغرافیایی و با روششناسی توصیفی-تحلیلی به شیوة پیمایشی استرس زنان روستاهای بخش مانه سنجش و ارزیابی شد. حجم نمونه ...
[ 15 ] - تحلیل پایداری سیاستهای کلان و بخشی کشاورزی در برنامههای پنجساله جمهوری اسلامی ایران
اتخاذ سیاستهای مناسب پایدار محور برای دستیابی به کشاورزی پایدار از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابراین، وجود برخی مصادیق ناپایداری در کشاورزی کشور ممکن است به دلیل کم توجهی به موازین پایداری در سیاستگذاری برای توسعه کشاورزی باشد. در این چارچوب، هدف مقاله حاضر تحلیل وضعیت پایداری در سیاستهای کلان و بخشی کشاورزی جمهوری اسلامی ایران است. برای واکاوی سیاستها از روش پژوهش تحلیل محتوا و جهت اولویت...
[ 16 ] - تحلیل شاخصهای ذهنی کیفیت محیط در بافتهای فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله آبکوه مشهد)
مبحث کیفیت در محیطهای سکونتی خاص همچون بافتهای فرسوده شهری بهواسطه برخورداری این سکونتگاهها از ویژگیهایی همچون سطح بالای تراکم جمعیتی و ساختمانی و تمرکز در محیطی بعضاً فاقد ارتباطی ارگانیک با ساختار شهر، دارای حساسیت و پیچیدگی مضاعفی نسبت به سایر بافتهای شهری است. بدین منظور، با هدف شناخت و بررسی شاخصهای کیفیت محیط شهری و سنجش وضعیت فعلی آن در بافتی فرسوده و مسئلهدار، شناسائی مؤلفهه...
[ 17 ] - نقش توسعه یافتگی کلاسیک در شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی شهری مطالعه موردی: شهر خوی
سـکونتگاههای غیررسمی به عنوان شهرهای سایه بـعد از شروع انـقلاب صنعتی و بوجود آمدن بازتوزیع جغرافیایی جمعیت در اروپا شکل گرفت سپس آرام آرام در کشورهای در حال توسعه پس از شروع فرآیند صنعتی شدن و نوسازی به عنوان ویژگی اصلی اکثر شهرهای چنین کشورهایی نمود پیدا کرد اما این پدیده در کشورهای اروپایی به عنوان یک پدیده میرنده عمل نموده و در طی زمان و در بستر مکان در بطن شهرها حل شدند؛ بهطوری که دیگر ...
[ 18 ] - نقش دانش حقوقی در رفاه اجتماعی روستاییان، مطالعه موردی: دهستان میان کوه غربی- شهرستان پلدختر- استان لرستان
در دنیای معاصر، یکی از ابعاد برنامهریزی، تلاش در راستای ارتقای زندگی انسان و بهبود شرایط زیست وی است. به گونهای که بسیاری از موفقترین دولتها، دلیل توفیق برنامههای خود را، بهبود زندگی مردم و افزایش سطح رفاه آنها میدانند. در مقابل، زمانی برنامههای رفاه اجتماعی بهتر به اهداف پیشبینی شده میرسند که جامعه مورد نظر، از سطح آموزش لازم برخوردار باشد. بنابراین، دانش و آگاهی، سنگ بنای توسعه و رفا...
[ 19 ] - تحلیل نقش توانمندسازی ساکنان در بهسازی کالبدی- محیطی سکونتگاههای غیررسمی نمونه موردی: محدوده شرق کال عیدگاه شهر سبزوار
سکونتگاههای غیررسمی یکی از مهمترین چالشهای شهری امروز ایران محسوب میشود؛ به طوری که نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای میانی و کوچکنیز چنین پدیدهای وجود دارد. شهر سبزوار از جمله شهرهای میانی است که با مسأله اجتماعات غیررسمی و خودساخته روبروست؛ به طوری که نزدیک به 30 هزار نفر از جمعیت آن (نزدیک به یک هشتم) در سکونتگاههای غیررسمی که دور تا دور شهر را فرا گرفته است زندگی میکنند. در این م...
[ 20 ] - مطالعه وضعیت الگوی زیست جوامع روستایی حاشیه اکوسیستم تالاب براساس الگوی اکوویلج، مورد روستاهای حاشیه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز
در خصوص اکوسیستم تالاب الگوی رفتاری و شیوه زیست نامناسب ساکنان حاشیه تالابها در بخشهای اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی باعث شکلگیری وضعیت نامطلوب و نسبتاً ناپایدار اکوسیستم تالاب شده است. مدل اکوویلج الگویی برای ارتقای زندگی به شیوههای پایدارتر با رفع بیثباتیهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی از طریق اجرای ساختارها و شیوههای پایدار است. با توجه به اهمیت تالابها و تأثیر آن بر زندگی روستاییان،...
[ 21 ] - ارزیابی شاخصهای کمی و کیفی مسکن در سکونتگاههای غیر رسمی ایران مطالعه موردی جمشیدآباد خوی
اسکان غیر رسمی که بعد از اصلاحات ارضی و افزایش قیمت نفت در شهرهای بزرگ ایران، شکل گرفت آرام آرام به سطوح پایین سلسله مراتب شهری کشور رسوخ کرد؛ به طوری که شهر خوی به عنوان یکی از شهرهای میان اندام کشور با این پدیده در محلات خود مواجه است. محله جمشیدآباد بزرگترین اجتماع غیر رسمی در شهر خوی است که در این مقاله به بررسی و ارزیابی وضعیت کالبدی آن پرداخته شده است. مسکن که خود کوچکترین واحد فضایی اس...
[ 22 ] - پیامدهای اجتماعی و اقتصادی تغییر الگوی کشت و نقش آن در توسعهی روستایی مطالعه موردی: تغییر الگوی کشت برنج به مرکبات در دهستان بالاتجن استان مازندران*
الگوی کشت به عنوان یکی از اجزای سیستم کشاورزی میتواند نقش مؤثری در دستیابی به اهداف توسعهی کشاورزی و روستایی که همانا بهبود زندگی کشاورزان و رفاه حال آنان است، داشته باشد. الگوی کشت بیانکنندهی نوع یا ترکیب کشتی است که کشاورز جهت بهرهبرداری بهینه از اراضی، آن را انتخاب میکند. انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بُعدی بودن کشاورزی میتواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعهی روستایی داشته ...
[ 23 ] - نقش نهاد خیریهای کمیتهی امداد در بهبود کیفیت فیزیکی مسکن مددجویان تحت پوشش روستاییمورد: بخش کندوان شهرستان میانه
فقر یکی از چالشهای گذشته و حال دولتها و ملتها بوده است و در هر دورهای راهکارهایی برای کاهش آن مطرح شده است. یکی از راهکارها، نهادسازی است که به صورت دولتی و یا غیر دولتی، (NGO)، اقدام به فقرزدایی مینمایند که نمونه بارز آن در ایران کمیته امداد امام خمینی (ره) است. هدف مقاله، مطالعهی نقش کمیتهی امداد در کاهش فقر مددجویان تحت پوشش بخش کندوان شهرستان میانه در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کا...
[ 24 ] - بررسی تغییرات مسکن روستایی استان مازندران
مسکن روستایی، مفهومی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی است. کارکرد مسکن علاوه بر سرپناه، فراهمکردن شرایط مطلوب برای تحقق فعالیتهای خانوادگی است. مسکن روستایی بهعنوان عنصری مادی و فرهنگی، در سالهای اخیر تغییرات وسیعی داشته است. این عنصر فرهنگی علاوه بر نقش سکونت، بخشی از فضای اشتغال، تولید و انبار ملزومات زندگی نیز بهشمار میآید. در دهههای اخیر، تغییرات شگرفی در ساختار و کارکرد مسکن روستا...
[ 25 ] - تحلیلی اسنادی مقالات علمی - پژوهشی مسکن روستایی ایران در دهه اخیر
مطالعه دقیق ابعاد زندگی انسان روستایی و شناخت دقیق آن برای طراحی و ساخت مسکن متناسب با آن نیازمند نگاه ویژه به پژوهشهای مسکن روستایی از جنبههای کالبدی، فنی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و زیستمحیطی دارد. زیرا انجام پژوهشهای متعدد در جنبههای مختلف مسکن روستایی میتواند سهم بسزایی در روشنگری و کاهش شکافهای تحقیقاتی مسکن روستایی داشته باشد. بررسیهای به عمل آمده در این پژوهش نشان میدهد که پیشین...
[ 26 ] - نقش مقاومسازی مسکن روستایی در زیست پذیری روستاها (مورد مطالعاتی: دهستان مهروئیه)
زیست پذیری به مجموعهای از شرایط موردنیاز جهت زندگی مناسب افراد در یک محدوده معین اطلاق میشود که موجبات آسایش، رفاه و رضایت ساکنانش را برای مدتزمان طولانی فراهم میسازد. یکی از بسترها و زمینهها در حوزه زیست پذیری، مسکن میباشد؛ مسکنی که باید مکانی سالم را برای یک شیوه زندگی هدفمند و مولد افراد به وجود بیاورد. در این میان مساکن روستایی، تجلی گاه شیوه های زیستی، معیشتی و نهایتاً نیروها و عوامل ...
[ 27 ] - نقش شهرکهای صنعتی در توسعه اقتصادی روستاهای پیرامون (مطالعه موردی: شهرک صنعتی بهشهر)
افزایش سریع جمعیت،گسترش شهرنشینی،کمبود فرصتهای شغلی بویژه در کشاورزی، فشار جمعیت بر منابع طبیعی و ناکامی در ایجاد و گسترش صنایع متوسط و بزرگ بویژه در کشورهای در حال توسعه باعث شد که این کشورها راهبرد صنعتی سازی روستاها را از اواسط دهه ی 1970 در برنامه های توسعه خود مد نظر قرار دهند. در این رابطه تاکید بر صنایع روستایی، صنایع کوچک، شهرکهای کوچک صنعتی و تمرکز زدایی از فعالیت های صنعتی مورد توجه ق...
[ 28 ] - شناسایی و ارزیابی شاخص های سنجش کیفیت محیط روستاهای هدف گردشگری، مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان تهران
عدم توجه به کیفیت محیطی به عنوان یکی از اجزای اساسی توسعه پایدار میتواند منجر به تغییرات غیر قابل قبول محیطی و برآشفتگی سیستمهای اقتصادی،اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی روستاهای هدف گردشگری گردد.لذا پژوهش حاضر با هدف، شناسایی شاخصهای کیفیت محیطی و ارزیابی آن در روستاهای هدف گردشگری استان تهران به انجام رسیده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر واکاوی ادبیات نظری به منظور شناسایی شاخصهای کیف...
[ 29 ] - سنجش مطلوبیت کیفیت محیطی در مناطق روستایی (مورد مطالعه: روستاهای استان لرستان)
هدف این پژوهش سنجش مطلوبیت کیفیت محیطی در مناطق روستایی و همچنین بررسی مهمترین مؤلفههای تأثیرگذار در کیفیت محیطی از دیدگاه جامعه نمونه در روستاهای استان لرستان است. ابتدا برای مشخص نمودن روستاهای موردمطالعه مهمترین شاخصها و مؤلفههای تأثیرگذار در کیفیت محیطی در مناطق روستایی استان لرستان مورد شناسایی قرار گرفت. با استفاده از شاخص مرکزیت، روستاهای موردمطالعه در 5 طبقه تقسیمبندی شدند، سپس تع...
[ 30 ] - تبیین فرآیند شناسایی و اولویتبندی مؤلفههای سلامت کیفیت محیطی در مناطق روستایی با استفاده از روش ارزیابی نسبت تجمعی ARAS
به دلیل نسبی بودن مفهوم کیفیت محیطی در شرایط متفاوت مکانی- زمانی، پیچیدگیهای چشمگیری فراروی پژوهشگران است. به همین دلیل تحلیل و بررسی سلامت کیفیت محیطی مستلزم در دسترس بودن نماگرهای مشخصی است که در انطباق کامل با واقعیات مورد نظر بوده و امکان شناخت کامل ویژگیهای جامعۀ مورد مطالعه را فراهم مینماید.روش ارزیابی نسبت تجمعی(ARAS)، یکی از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره است که به منظور رتبهبندی، ...
[ 31 ] - مفهومسازی پدیدارشناسانه هسته نهادی برنامهریزی فضایی راهبردی کیفیت محیطی روستاهای شهرستان کازرون
پژوهش کنونی به دنبال مفهومسازی هسته نهادی با رویکردی استفهامی - قیاسی در برنامهریزی فضایی کیفیت محیطی روستاهای سُمغان و مُلهانبار است. خطمشیهای برنامهریزی در این سکونتگاهها بدون مشارکت بهرهوران و بیشتر از بالا به پایین بوده که پیامدهای اجرای این سیاستها بیتوجهی به بنمایه درونی جریانهای فضای زیست (شهروندان، فعالیت و کسبوکارها) با کیفیت محیطی پایین بوده است. همچنین تخصصمحوری و بخشینگ...
نویسندگان همکار
علی گلی 1