ابراهیم ظاهری
دانشجوی دکتری ادبیات دانشگاه شهرکرد
[ 1 ] - تحلیل روان‌شناختی ـ سیاسی داستان سیاوش
داستان سیاوش یکی از مهمترین داستانهای شاهنامه است که میتوان آن را از جنبه‌‌های مختلف داستانی، اخلاقی، عاشقانه، روان‌شناختی و سیاسی بررسی کرد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی نقش سیاست و قدرت‌‌خواهی در این داستان، با تکیه بر روان‌شناسی شخصیّت است و روش تحقیق نیز تحلیلی و توصیفی است. این پژوهش شامل دو بخش است: در بخش نخست، از نظر روان‌شناختی، شخصیّت سودابه و سیاوش به عنوان دو شخصیّت اصلی داست...
[ 2 ] - بررسی ایهام تناسب و کارکردهای آن در غزل های سلمان ساوجی
ایهام و به خصوص ایهام تناسب نقش مهمی در هنری کردن شعر هر شاعری دارد. هدف از نگارش این مقاله نیز بررسی این صنعت بدیعی و کارکردهای آن در اشعار سلمان ساوجی است. ایهام تناسب مهمترین مختصه ی سبکی شعر سلمان است و از آن برای ایجاد ابهام هنری، موسیقی شعر، برجسته سازی معنا، گسترش زبان، تزئین هنری و انسجام بهره برده است. ایهام تناسب به گونه ای در شعر سلمان به کار رفته است که می توان هر دو معنی را مد نظر ...
[ 3 ] - بررسی کودک و دوران کودکی در حدیقه الحقیقه، مثنوی معنوی و بوستان
هدف از نگارش این مقاله، بررسی «کودک و دوران کودکی» در حدیقه الحقیقه، مثنوی معنوی و بوستان است. در این اشعار، کودک، انسانی ضعیف، ناقص و آسیب پذیر به تصویر کشیده شده است و دوران کودکی، مسیری است که باید از آن گذشت تا به بزرگسالی رسید. در شعر هر یک از این شاعران، کودک و دوران کودکی حالت نمادین یافته است و هر کدام از آنها، برای بیان مفاهیم اخلاقی و عرفانی مورد نظر خود به کودک و دوران کودکی توجه کر...
[ 4 ] - تصویر زن در رمان دفاع مقدس دهه هشتاد
هدف این پژوهش، بررسی تصویر زنان در بیست رمان دفاع مقدس دهه هشتاد است. روش پژوهش تحلیل محتوای کمی و کیفی است. در بخش نخست شخصیت‌های زن رمان‌ها از جهت تعداد آنها، شخصیت اصلی، فعال و منفعل، پویا و ایستا، مثبت و منفی بررسی شده اند در ادامه نقش زنان در جنگ و نگرشهای آنها درباره این رویداد، آسیب‌پذیری‌شان از جنگ و تقابل زنان حامی فرهنگ ایرانی با زنان غربگرا بررسی شده است. در این داستان‌ها، زنان شخصیت...
[ 5 ] - زنان و سیاست با تکیه بر چهار رمان فارسی
در این مقاله، به بررسی نقش زنان در فعّالیّت¬های سیاسی انعکاس یافته در رمان¬های ساربان سرگردان، عطر رازیانه، راز سرزمین من و سمفونی مردگان پرداخته شده است. روش این پژوهش نیزتحلیلی و توصیفی است. شخصیت¬های زن در رمان نویسندگان زن، از نظر مشارکت سیاسی نقش فعّالی داشتند. آن¬ها نه تنها از آگاهی سیاسی بالایی برخوردار هستند و درباره مسائل سیاسی گوناگون جامعه به اظهارنظر می¬پردازند؛ بلکه خود عضو احزاب هستن...
[ 6 ] - مدرنیته و ساختار سنتی خانواده ایرانی با تکیه بر رمان "شوهر آهو خانم"
مدرنیته تغییرات گستردهای را در نهاد خانواده ایرانی رقم زد که این تغییرات در رمان فارسی بازتاب یافته‌است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر مدرنیته در ساختار سنتی خانواده، با تکیه بر رمان شوهرآهو خانم و با روش تحلیل محتوای کیفی است. تأثیر مدرنیته بر روابط بین اعضای خانواده، ایجاد تغییر در کارکردهای خانواده، حضور زنان در جامعه، و ازدواج و طلاق از جمله موضوعهای بررسی‌شده در این پژوهش هستند. افغانی کوش...
[ 7 ] - پیوند سیاست با عرفان در مرصاد العباد نجم رازی
This study investigates Mersād al-‘Ebād and its contents on the policies of the rulers. Chapter five of this book on “various groups and their policies” deals with policies of different monarch and ministers of the time. It discusses issues such as the legitimacy of the monarchs, the position of kingdom in mysticism, special and ordinary kingdoms, and the superiority of monarchs over prophecy p...
[ 8 ] - بازتاب فعالیت‌های سیاسی زنان در ده رمان پس از انقلاب اسلامی
رمان از ابزارهای مهم جامعهپذیری، انتقال ارزشهای زندگی و بازتابدهندهی مسایل گوناگون اجتماعی است. بر این اساس برای درک نوع نگرش افراد جامعه به مشارکت زنان در عرصهی سیاست و نحوهی این مشارکت، ده رمان معاصر فارسی بعد از انقلاب- پنج نویسنده مرد و پنج نویسنده زن- با روش تحلیل محتوا بررسی میشود. یافتههای پژوهش نشان میدهد نویسندگان زن در داستانهای خود نه تنها به مسایل سیاسی میپردازند؛ بلکه د...
[ 9 ] - بررسی رابطه اخلاق و قضاوت در ادبیات کلاسیک فارسی
قاضیان در نظام اجتماعی- سیاسی ایران نقش بسیار مهمی در دفاع از حق، حل اختلافات، صیانت از اموال افراد به ویژه افراد کم‌عقل و سفیه و استیفای اموال مسلمانان برعهده داشته‌اند؛ بنابراین افراد برای دست‌یافتن به این منصب باید فضایل اخلاقی می‌داشتند و از رذایلی دوری می‌جستند. هدف این پژوهش بررسی سیمای اخلاقی قاضیان در ادبیات سنتی (کلاسیک) فارسی به عنوان یکی از بسترهای بازتاب‌دهنده این اصول اخلاقی است. و...
[ 10 ] - گفتمان عرفان در رمان جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان
ورود مدرنیته موجب تغییرات گستردهای در سطوح مختلف جامعۀ ایران، از جمله سطح فکری و فرهنگی شد و گفتمان عرفانی که میتوان گفت از گفتمان‌های سنّتی مسلط در فرهنگ ایرانی بود، دچار تغییراتی شد. رمان‌های فارسی، از جمله بسترهایی بودند که این تغییرات را نشان دادند یا خود در زمینۀ ایجاد دگراندیشی مؤثر واقع شدند. بنابراین، بررسی آنها می‌تواند نقش مهمی در جریان‌شناسی عرفان و جایگاه عرفان در دورۀ معاصر داشته...
[ 11 ] - نمادپردازی و تصویرسازی با واژة کودک در ادبیات کلاسیک
شاعران در آثار تعلیمی و عرفانی، برای بیان آموزههای مورد نظر خود، از صور هنری گوناگونی مانند تمثیل و نماد استفاده میکنند. هدف از نگارش این مقاله نیز بررسی تصاویر هنری و بهویژه نمادهای ساخته شده با کودک و دوران کودکی در این آثار است. در اشعار عرفانی و تعلیمی، نه تنها اندیشههایی دربارة چگونگی تربیت کودکان وجود دارد، بلکه هر یک از مراحلی که کودک پشت سر می‌گذارد تا به بزرگسالی میرسد، دستمای...
[ 12 ] - بازتاب استعمار در رمان‌های سیمین دانشور
بررسی موضوع استعمار در رمان‌های دانشور، رویکرد و راه‌کارهای وی را برای هویت‌یابی و شیوه‌ی مبارزه با استعمار مشخص می‌کند. هدف در این پژوهش نیز واکاوی این موضوع در رمان‌های جزیره‌سرگردانی، ساربان‌سرگردان و سَووشون با روش تحلیل محتواست. از نظر بسامد، دانشور بیشتر سلطه فرهنگی استعمار را به خصوص در زمینه‌ی خانواده برجسته کرده است و این که کشورهای استعمارگر از طریق آموزش زبان، هنر و معماری، می‌کوشند م...
[ 13 ] - تصویر زن در قصه های عامیانة فرهنگ بختیاری
قصه ها منابع مهمی هستند که در بسیاری از فرهنگ ها به وسیلة زنان نقل می شوند و در آ نها از وضع یت زنانطبقة فرادست و فرودست جامعه سخن می رود؛ بنابراین، بررسی آن ها می تواند نقش مهم ی در شناخت زو ایایمختلف زندگی زنان داشته باشد. هدف از این نوشتار، بررسی وضعیت زن در فرهنگ بختیاری بر اساس سی قص ةمکتوب است. فرهنگ بختیاری، فرهنگی مردسالار است که به رغم نگرش مثبت به زنان، آنان را فرودست تر ازمردان می ...
[ 14 ] - رویکرد روایت‌شناسی به شخصیت و سرنمون ازلی با تکیه بر داستانهای شاهنامه
روایت از شاخص‌های برجسته و از عناصر بسیار مهم در داستان، حماسه، اسطوره و بنیاد هرگونه جمله خبری است. تمامی دلالت‌های زبانی برای این‌که بتوانند به بهترین صورت پیام را از فرستنده به خواننده برسانند ازروایت استفاده میکنند. یکی از مسائل قابل مطالعه در روایت شناسی بررسی شخصیت است؛ به همین منظور در این مقاله ابتدا دیدگاه‌های مختلف درباره شخصیت به خصوص دیدگاه ساختارگرایان بیان، سپس به بررسی شخصیت در ...
[ 15 ] - بررسی روش‌های واقع‌نمایی؛ راهکاری برای انتقال مفاهیم اخلاقی در گلستان سعدی
نویسندگان و شاعران در ادبیات تعلیمی، از ابزارهای مختلفی استفاده میکنند تا مخاطب را برای پذیرش پیام و درون‌مایه‌های اخلاقی مورد نظر خود قانع کنند. واقع‌نمایی از جملۀ این شگردهاست. هرگاه مخاطب باور کند حادثه‌ای به‌واقع اتفاق افتاده است، آن را بهتر می‌پذیرد و در باور کردن آن حادثه، شک‌وتردید کمتری برایش ایجاد میشود. هدف این پژوهش نیز بررسی شگردهای ایجاد واقع‌نمایی، به‌منزلۀ یکی از تمهیدات اقناع ...
[ 16 ] - بررسی رابطه اخلاق و قضاوت در ادبیات کلاسیک فارسی
قاضیان در نظام اجتماعی- سیاسی ایران نقش بسیار مهمی در دفاع از حق، حل اختلافات، صیانت از اموال افراد به ویژه افراد کم‌عقل و سفیه و استیفای اموال مسلمانان برعهده داشته‌اند؛ بنابراین افراد برای دست‌یافتن به این منصب باید فضایل اخلاقی می‌داشتند و از رذایلی دوری می‌جستند. هدف این پژوهش بررسی سیمای اخلاقی قاضیان در ادبیات سنتی (کلاسیک) فارسی به عنوان یکی از بسترهای بازتاب‌دهنده این اصول اخلاقی است. و...
[ 17 ] - فلسفه و آموزههای شاد زیستن در اندیشۀ نظامی
شادی از مهمترین حالات روحی و روانی انسان است که با توجه به اهمیتش در زندگی فردی و اجتماعی، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مختلف، از جمله شاعران بوده است. هدف این پژوهش نیز بررسی جایگاه شادی در زندگی، چرایی شاد زیستن، انواع شادی و راه‌های رسیدن به آن، در شعر نظامی است. از نظر نظامی، با توجه به زندگی پر از رنج و سختی و جهان ناپایدار، شاد زیستن برای ادامۀ زندگی امری اجتناب‌ناپذیر است. وی شادی‌ای ...
[ 18 ] - واکاوی مؤلفه‌های دینی در اشعار عامیانۀ بختیاری
شعر عامیانه، نقش مهمی در بازنمایی و نهادینه کردن هویّت، به‌خصوص هویّت دینی در فرهنگ بختیاری دارد. در این پژوهش، به بررسی مؤلفه‌های دینی در اشعار عامیانۀ بختیاری (کودکانه‌ها، اشعار مربوط به عروسی و سوگ سرودهها) با روش توصیفی-تحلیلی پرداخته شده تا تصویری که از مفاهیم دینی در این اشعار بازتاب یافته است و کارکرد این مفاهیم در فرهنگ بختیاری مشخص شود. همچنین بررسی شده است که مؤلفه‌های دینی در کدامیک ...
[ 19 ] - بررسی بازتاب منزلت اجتماعی زنان بختیاری از طریق پوشاک در اشعار محلی
هدف از این پژوهش، بررسی نشان‌دادن منزلت اجتماعی زنان بختیاری از طریق پوشاک در اشعار محلی؛ یعنی اشعار عاشقانه، اشعار مربوط به عروسی و سوگ سرودهها، بر مبنای نظری بازتاب و بر اساس روش اسنادی است. نتایج پژوهش نشان می دهد زنان در فرهنگ بختیاری به دو شیوه، پوشاک زیبا و پوشاک گران قیمت، برای خود منزلت اجتماعی کسب می کنند. برای نشان دادن زیبایی بیشتر به عنصر رنگ پوشاک و برای نشان دادن گران قیمت ب...
[ 20 ] - مقایسۀ قصۀ «خیر و شر» در هفتپیکر با بازنویسی آن به گویش بختیاری از نظر روایتمندی
هدف این پژوهش، مقایسهی قصهی خیر و شر در هفتپیکر نظامی، با روایت بازنویسیشدهی آن در فرهنگ بختیاری از نظر روایتمندی است تا نشان داده شود با توجه به دیدگاه نیکولایوا دربارهی روایتمندی داستانهای کودکان، روایت بازنویسیشده چه ویژگیهایی یافته و همچنین نوع نگرش به کودک و انتظارها از وی در فرهنگ بختیاری، چه تأثیری بر بازنویسی داشته است. براساس این، عناصر داستانی در این دو قصه مانند شرو...
نویسندگان همکار